ZYGMUNT BULZACKI

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1968.01/03 R.36 Nr1

POCZET POZNAŃSKICH BOHATERÓW ZWIĄZKU RADZIECKIEGO

ZAWROTNE tempo i rzadko spotykany w działaniach wojennych rozmach posiadała wyzwoleńcza ofensywa Armii Radzieckiej i Ludowego Wojska Polskiego rozpoczęta w styczniu 1945 r. znad Wisły i Narwi. W ciągu miesiąca szturmowe oddziały armii dotarły nad Zalew Wiślany i na przedpola Berlina. Bohaterstwo i poświęcenie żołnierzy w szarych i zielonych szynelach, z gwiazdą i orłem na uszankach i rogatywkach - decydowało nie tylko o rozmiarach klęski faszystowskiej armii Adolfa Hitlera, lecz także o szybkim wyzwoleniu Polski, tysięcy miast i wsi. Nie wszystkie jednak miasta wyzwalano atakując z marszu. Długie i uporczywe walki toczono w toku tej ofensywy o Poznań. Miasto, a później najsilniejszy punkt oporu - cytadelę, szturmowały jednostki 8. Armii Gwardii, dowodzonej przez słynnego obrońcę Stalingradu, generała pułkownika Wasyla Czujkowa, i część sił 69. Armii, dowodzonej przez generała lejtenanta W. I. Kołpakczy, którym wsparcie zapewniały liczne jednostki lotnicze, artyleryjskie i inne z odwodu 8. Armii Gwardii i I Frontu Białoruskiego.

Zaskoczone rozmiarem klęski naczelne dowództwo wojsk niemieckich, nieustannie ponaglane przez Hitlera, szukało różnych dróg ratunku i sposobów zatrzymania radzieckiej ofensywy. Starało się ono zyskać na czasie, niezbędnym dla opanowania sytuacji i ściągnięcia rezerw, obsadzenia fortyfikacji i rejonów umocnionych nad dawną granicą polsko-miamiecką, 'zza której miało nastąpić -przeciwuderzenie. Tak rozpoczęła się realizacja barbarzyńskiego planu, który polegał na tym, iż w kilkunastu miastach otwartych: Grudziądz, Piła, Poznań i Wrocław, będących niegdyś ogniwami w systemie umocnień pruskiej granicy wschodniej, polecono osadzić silne garnizony, zamienić miasta w twierdze i bronić ich do ostatniego żołnierza. W Poznaniu, w oparciu o Cytadelę i system fortów oraz innych doraźnie zbudowanych urządzeń obronnych w mieście i na przedpolach, osadzono załogę, którą w chwili całkowitego okrążenia miasta wraz z oddziałami policji i żandarmerii liczono na ponad 50 000 ludzi. Zgromadzono zapasy żywności, amunicji, paliwa i innych niezbędnych do działań 'wojennych środków, które mogły wystarczyć na około 250 dni aktywnej obrony. Bój o Poznań trwał od 23 stycznia, gdy pierwsze oddziały armii radzieckiej, atakując niewielkimi siłami osłonowe umocnienia wroga na prawym

Zygmunt Bulzacki

brzegu Warty, usiłowały zdobyć miasto - ido 23 lutego 1945 r. - dnia upadku Cytadeli wziętej szturmem przez żołnierzy 29. Korpusu 8. Armii Gwardii i ochotników poznańskich. Podczas walk wyzwoleńczych w Poznaniu wzięto do niewoli około 32 000 niemieckich żołnierzy i oficerów. Na zdobycz wojenną złożyło się: 302 czołgi i działa pancerne, 365 samolotów, około 4500 karabinów maszynowych, 761 dział i moździerzy, 30 000 karabinów i pistoletów maszynowych, ponad 3000 samochodów, 400 motocykli i wiele innego sprzętu wojennego. Sukces wojskowy armii radzieckiej był znaczny, mimo iż okupiony śmiercią kilku tysięcy żołnierzy i oficerów oraz wielu Polaków - mieszkańców PoznanIa. Stolica Wielkopolski wyzwolona została w pamiętnym dniu 23 lutego 1945 r. - w 27 rocznicę powstania Armii Radzieckiej. Poznań jest jedynym wielkim miastem polskim, które ima możność rocznicę swego wyzwolenia łączyć z tak znamienną dla całego świata datą. Wyzwolenie Poznania, jako poważny sukces wojskowy, wysoko ocenione zostało przez naczelne dowództwo Armii Radzieckiej i rząd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. W Moskwie oddano honorowy salut armatni. Specjalnym rozkazem wielu jednostkom, szczególnie zasłużonym w walkach o Poznań, nadano zaszczytne miana ,poznańskich". Tysiące oficerów i żołnierzy radzieckich otrzymały awanse i odznaczenia Ibojowe, a zasługi dwudziestu dwóch szczególnie wyróżniających się oficerów, podoficerów i szeregowców ukoronowane zostały nadaniem tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" i dekoracją Orderem Złotej Gwiazdy. "Bohater Związku Radzieckiego" - to najwyższy tytuł ustanowiony przez Prezydium Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w dniu 16 IV 1934 r. i potwierdzony (w związku z nową konstytucją) 29 VII 1936 r. Tytuł ten nadawany jest za szczególne zasługi dla państwa, związane z czynem bohaterskim dokonanym zbiorowo lub indywidualnie. Poczynając od 16 X 1939 roku, na mocy decyzji Prezydium Rady Najwyższej/\ tytuł nadawany jest wraz z Orderem Złotej Gwiazdy. Po raz pierwszy w historii tytuł "Bohatera Związku Radzieckiego" przyznano grupie lotników za uratowanie w r. 1934 załogi lodołamacza "Czeluskin". W latach wojny (1939-1945) tytuł ten nadano ogółem 11 525 osobom, w tym 104 osobom dwukrotnie, a trzem - trzykrotnie. Za bohaterstwo wykazane w bitwie pod Lenino (12-13 X 1943) tytuł "Bohaterów Związku Radzieckiego" otrzymali Polacy: kpt. Julian Hibner" fizylierka Aniela Krzywoń (pośmiertnie), kpt. Władysław Wysocki (pośmiertnie) . Niewiele jest również w Polsce miast, w których rozmiary walk wyzwoleńczych podkreślone zostały aż dwadzieścia dwa razy najzaszczytniejszym tytułem radzieckiego państwa. Fotokopie wniosków o nadanie tytułów wraz ze zdjęciami bohaterów przywiózł jako dar Muzeum Armii Radzieckiej bawiący w Poznaniu w lutym 1966 r. były dowódca 74. Dywizji Piechoty Gwardii generał major Dymitr Bakanow i przekazał je władzom miasta.

Przechowywane w Muzeum Broni w Poznaniu, stanowią niezwykle cenne eksponaty, posiadające obok wartości historycznej wielkie walory wychowawcze. Szeroko umotywowane i udokumentowane wnioski są bowiem przepięknymi kartami żołnierskiego trudu i poświęcenia, zawierają wiele nie znanych epizodów z walk o nasze miasto. Tym samym stanowią one ważne źródło poznawcze naj nowszych dziejów Poznania. Wśród dwudziestu dwóch "Bohaterów Związku Radzieckiego" są oficerowie, podoficerowie i szeregowcy, są Rosjanie i Uzbecy, piechurzy, artylerzyści i lotnicy, członkowie Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Wszechzwiązkowego Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży i bezpartyjni, ludzie którzy odłożyli swe narzędzia pracy i chwycili za broń, aby rozgromić faszyzm, przynieść narodom Europy wolność.

LISTA ŻOŁNIERZY ARMII ZWIĄZKU SOCJALISTYCZNYCH REPUBLIK RADZIECKICH, KTÓRYM NADANO TYTUŁ "BOHATERA ZWIĄZKU RADZIECKIEGO" ZA BOHATERSTWO W WALKACH O WYZWOLENIE POZNANIA W 1945 ROKU

1. Szetiel S. A b r a m ó w 2. Aleksander W. Andrejew 3. Batyr D. B a b a j e w 4. Anatol S. Bogdanów 5. Aleksiej A. C a r e g o r o d s kij 6. Mikołaj D. C h i t r o w 7. Sergiusz P. C z e r e p a c h i n 8. Mikołaj I. D e s z y n 9. Paweł S. Dokuczałow 10. Aleksander I. F a d i e j e w 11. Jaków I. Gonczarow 12. Michał R. I w a n o w 13. Iszankuł I z m a i ł o w 14. Konstanty J. M a l i n 15. Aleksy P. M a r ty no w 16. Konstanty F. M i c h a l e n k o 17. Mikołaj I. P o p o w 18. Dymitr S. S i e r g i ej ew 19. Kirył F. S k w o r c o w 20. Siergiej T. W ag in 21. Paweł K. Wołczenko 22. Walentyn M. Zieleńcówkapitan gwardii * młodszy lejtenant gwardii starszy lejtenant gwardii starszy lejtenant gwardii pilot kapitan gwardii nawigator sierżant sierżant gwardii starszy sierżant gwardii starszy lejtenant gwardii pilot major gwardii pilot starszy lejtenant gwardii starszy lejtenant gwardii szeregowiec gwardii młodszy lejtenant gwardii pilot starszy lejtenant gwardii pilot starszy lejtenant gwardii pilot starszy szeregowiec sierżant gwardii podpułkownik gwardii młodszy lejtenant gwardii pilot starszy lejtenant gwardii pułkownik gwardii

* Stopnie wojskowe i stanowiska służbowe z chwili wystawiania wniosków o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego".

Zygmunt

Bulzacki

SZETIEL S. ABRAMÓW

Kapitan gwardii, zastępca dowódcy batalionu do spraw liniowych w 246.

Pułku Piechoty Szetiel Semonowicz A b r a m ó w urodził się w 1918 r.

Warmii służył od początku r. 1941, a na froncie był od 22 czerwca 1942 r.

Jako waleczny żołnierz - był siedmiokrotnie ranny. Odznaczono go orderami: Czerwonej Gwiazdy, Czerwonego Sztandaru i Wojny Ojczyźnianej. Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" napisano w marcu 1945 r. Tytuł przyznano dekretem z 31 maja 1945 x. We wniosku tym czytamy m. in.:

Towarzysz Abramów będąc zastępcą do spraw liniowych dowódcy batalionu piechoty, wykazał się niepospolitymi walorami dowódcy i oficera. W czasie walk o Poznań, w dniu 7 lutego 1945 r. mimo odniesionej rany nie opuścił szeregów i dalej dowodził pododdziałem. 19 lutego podczas ciężkich walk na podejściach do cytadeli poległ dowódca batalionu. Wówczas dowodzenie natychmiast przejął tow. Abramów. Hitlerowcy posiadali liczebną przewagę spotęgowaną silnymi umocnieniami, ale atakowani nieustannie i umiejętnie, zostali w swych punktach oporu unieszkodliwieni. W walkach tych kapitan Abramów wykazał wiele umiejętności i bohaterstwa. Żołnierze widząc swego dowódcę w pierwszych szeregach atakujących, wdarli się za nim, zatknęli czerwony sztandar na jednym z atakowanych odcinków i umocnili się. Wykorzystując powodzenie, kapitan Abramów pokierował uderzeniem na dalsze obiekty i po krótkiej walce - opanował je. Tym samym uzyskał bezpośrednie podejście do Cytadeli między rawelinami nr 3 i 4. Następnie opanowany został rawelin nr 4, a dzięki temu ugrupowanie przeciwnika rozcięte na dwie części. Abramów osobiście wysadził w powietrze jeden z bunkrów. Wówczas to rzuciło się na niego sześciu faszystów. W toku walki wręcz Abramów pięciu z nich położył trupem, a jednego wziął do niewoli. W czasie walk o Cytadelę batalion, którym dowodził kpt. Abramów, wziął do niewoli ponad 1500 żołnierzy i oficerów hitlerowskich.

ALEKSANDER W. ANDREJEW

Dowódca plutonu w samodzielnej kompanii zwiadu 82. Gwardyjskiej Zaporożskiej Dywizji Piechoty, młodszy lejtemant gwardii Aleksander Wasilewicz A n d rej e w urodził się w 1921 r. Warmii służył od początku 1941 r. Był trzykrotnie ranny, w tym U lutego 1945 r. w Poznaniu. U dekorowany orderami: Czerwonej Gwiazdy i Sławy. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w lutym 1945 r. jeszcze w toku walk o Poznań. Tytuł przyznano dekretem z 31 maja 1945 r. W motywach wniosku przełożeni Aleksandra W. Andrejewa napisali m. in.:

[...] 6 lutego 1945 roku młodszy lejtenant gwardii Aleksander Wasilewicz Andrejew otrzymał zadanie rozpoznania fortu "Grollman" , jego głównych punktów ogniowych, wejść do podziemi, stanu uzbrojenia i liczebności załogi. Na czele

grupy czterech zwiadowców, nie zwazaJąc na nieustanny obstrzał karabinów maszynowych z fortu, Andrej ew wykonywał zadanie. W czasie zwiadu podczołgał się do bramy fortu, przy pomocy granatu przeciwczołgowego rozwalił ją i wraz ze swymi zwiadowcami wdarł się do fortu. Niemcy zaskoczeni śmiałym atakiem, zaczęli się wycofywać i kryć w podziemiach fortu, skąd brano ich do niewoli. 11 lutego Aleksander W. Andrejew otrzymał zadanie rozpoznania i zdobycia fortu "Bonin" . Podczas wykonania tego zadania Andrejew został ranny w obie nogi. Mimo to poderwał się do ataku i po zniszczeniu granatami jednego z bunkrów utorował drogę do zdobycia fortu.

BATYR D. BABAJEW

Starszy lejtenant gwardii, dowódca baterii 118. Gwardyjiskiego Pułku Artylerii Batyr D. B a b a j ew urodził się w r. 1914. Warmii służył od sierpnia 1941 r. Był dwukrotnie ranny. Odznaczony orderami: Czerwonej Gwiazdy, Czerwonego Sztandaru i Wojny Ojczyźnianej (dwukrotnie). Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1943 r. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" sporządzono w lutym 1945 r. bezpośrednio po zdobyciu Poznania. Tytuł przyznano dekretem z 31 maja 1945 r. We wniosku o nadanie tytułu stwierdza się m. in.:

W czasie walk o Oborniki starszy lejtenant gwardii Batyr D. Babajew pod silnym ogniem broni maszynowej, artylerii i moździerzy przeciwnika wytoczył działa swej baterii do strzelania na wprost. Raził śmiercionośnym ogniem piechotę i czołgi nacierających hitlerowców oraz unieruchomił pięć czołgów i dwa działa samochodowe. Mimo kontuzji Babajew nie ustąpił z pola bitwy, a odpierając wszystkie kontrataki przeciwnika, przerwał jego system obrony i ułatwił oddziałom radzieckim sforsowanie rzeki Warty. W rejonie Goraja Babajew ogniem bezpośrednim swej baterii zniszczył jedno działo, dwa czołgi i trzy działa samochodowe przeciwnika. W czasie pościgu Babajew prteez cały czas znajdował się w szykach bojowych piechoty, wspierał ją ogniem i jako pierwszy ze swą baterią sforsował rzekę Odrę.

ANATOLS. BOGDANÓW

Dowódca klucza w odznaczonym Orderem Czerwonego Sztandaru 58. Gwardyjskim Dońskim Pułku Lotnictwa Szturmowego, starszy lejtenant gwardii pilot Anabil Siergiejewicz B o g d a n ów, urodził się w r. 1922. Od l sierpnia 1940 r. służył warmii. Za udiział w (bojach Anatol Bogdanów udekorowany został w lutym i w lipcu 1944 r. Orderem Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie) a w październiku 1944 r. Orderem Wojny Ojczyźnianej. Został członkiem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w 1943 r.

Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w lutym 1945 r. Tytuł przyznano 15 maja 1946 r.

W czasie działań wojennych - czytamy w motywach wniosku - Anatol Siergiejewicz Bogdanów wykonał 116 lotów bojowych na samolocie szturmowym 11-2. Szlak bojowy rozpoczął pod Siewskiem. Już w pierwszych dniach walki wykazał wiele męstwa i odwagi oraz umiejętności w odszukiwaniu i niszczeniu wskazanych

2 Kronika Miasta Poznania

Zygmunt

Bulzackiobiektów. W grudniu 1943 roku samolot jego został uszkodzony przez samoloty myśliwskie, a on sam ranny w głowę. Mimo poważnych trudności w pilotowaniu (na skutek upływu krwi) doprowadził samolot na macierzyste lotnisko i uratował załogę. W styczniu 1944 r. podczas ataku na hitlerowski transport kolejowy Anatol S. Bogdanów odkrył stanowiska artylerii przeciwlotniczej i zniszczył je, przez co umożliwił pozostałym samolotom skuteczny atak na transport, w którym następnie sam również brał udział. W dniach 14-17 stycznia 1945 r., w chwili rozpoczęcia ofensywy zimowej, wykonał dwadzieścia lotów bojowych. Od 29 stycznia Anatol S. Bogdanów brał udział w likwidacji wojsk hitlerowskich okrążonych w Poznaniu. W ciągu dnia wykonywał po trzy loty bojowe wykazując mistrzostwo w szturmowaniu celów położonych blisko własnych pozycji. Podczas walk o Poznań zniszczył m. in. sześć samochodów i jedno działo polowe. Na ogólne konto bojowe Bogdanowa podczas 116 lotów bojowych zapisano m. in.: 7 czołgów, 50 samochodów, parowóz i dziesięć wagonów, 15 dział polowych i przeciwlotniczych.

ALEKSIEJ A. CAREGORODSKIJ

Kapitan gwardii, nawigator eskadry lotniczej 96. Gwardyjskiego Stałingradzkiego Pułku Lotnictwa Bombowego, Aleksiej Andrjanowicz C a r e g o - r o d s Kij urodził się w 1918 r. Warmii służył od roku 1939, a na froncie był od 22 kwietnia 1941 r. Odznaczony Orderami: Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie), Wojny Ojczyźnianej i medalem "Za obronę Stalingradu". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego.

Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" «przygotowano w marcu 1945 r. Tytuł nadano dekretem z 31 maja 1945 T.

Aleksiej Caregorodskij - czytamy we wniosku wykonał 176 skutecznych lotów bojowych na samolocie Pe-2, z tego ok. 60 rozpoznawczych. Brał udział w walkach o Żytomierz, Kijów, Charków, Rostów n/Donem. Likwidował z powietrza okrążone wojska hitlerowskie pod Stalingradem, gdzie wykonał 28 lotów bojowych. Ponadto uczestniczył w operacj ach: orłowsko - kurskiej, siewskiej, homelskiej, mozyrskiej, bobrujskiej, warszawskiej, jak również brał udział w likwidacji wojsk hitlerowskich w poznańskiej Cytadeli [...] Jego załoga oraz grupy, którymi kierował podczas lotów, zrzuciły na obiekty przeciwnika i zgrupowania wojsk ponad 130 tys. ton bomb różnego rodzaju. Uczestniczył w 48 grupowych walkach powietrznych z myśliwcami przeciwnika, posiada zaliczone samodzielne zestrzelenie jednego samolotu, trzy zestrzelone w grupie wspólnie z innymi oraz cztery zniszczone na lotniskach. W czasie wypełniania zadań bojowych - piszą dalej autorzy wniosku - A. Caregorodskij przejawił zdecydowanie, odwagę, męstwo i bohaterstwo, wykazuiąc przy tym wielkie umiejętności w naprowadzaniu grup samolotów na cele. Zadanie to wykonywał 75 razy zadając przy tym przeciwnikowi znaczne straty w sile żywej i technicznych środkach walki. Jego załodze i całym grupom, którym przewodził, zaliczono zadanie przeciwnikowi m. in. takich strat jak: zniszczenie 55 czołgów, 456 samochodów, 121 wagonów, 8 pociągów z wojskiem i wyposażeniem, 6 magazynów z amunicją i sprzętem wojskowym, 4 węzłów kolejowych, zburzenie dwudziestu odcinków umocnionych pozycji, obezwładnienie dziewięciu baterii artylerii.

MIKOŁAJ D. CHITROW

Miał zaledwie dziewiętnaście lat, urodził się bowiem w roku 1926, a był już sierżantem, dowódcą plutonu w 41. Samoidzielnym Praskim Batalionie Miotaczy Ognia. Od listopada 1943 r. Mikołaj D. C h i t r o w walczył na froncie. Odznaczony medalem "Za odwagę". Członek Wszechzwiązkowego Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przełożony Mikołaja Chitrowa napisał już 14 lutego 1945 r. Tytuł przyznano dekretem z 6 kwietnia 1945 r.

Grupa szturmowa, którą dowodził sierżant Mikołaj Chitrow - czytamy w motywach wniosku - w trakcie walk o Poznań, działając w pasie natarcia 74. i 27. Gwardyjskiej Dywizji Piechoty w różnych rejonach miasta, podpaliła czterdzieści sześć budynków, przekształconych przez hitlerowców w silne gniazda oporu. Szturmem na wszystkie te budynki, kilka zakładów przemysłowych i kościół przy ulicy Fredry dowodził bezpośrednio sierżant Chitrow. 2 lutego 1945 r. piechota 74. Gwardyjskiej Dywizji nie mogła w ciągu całego dnia zdobyć dworca głównego, gdyż dostępu do niego broniły bunkry i betonowe umocnienia, z których przeciwnik siał ogniem z broni maszynowej, zwłaszcza wzdłuż ulicy marszałka Focha i mostu Dworcowego. Szturmem tych umocnień kierował sierżant Chitrow. W czasie walk zginął żołnierz z obsługi miotacza ognia. Wówczas Chitrow zdjął z pleców zabitego żołnierza miotacz ognia i nie bacząc na huraganowy ogień przeciwnika, podczołgał się do ścian bunkra i przez otwory strzelnicze podpalił go. N astępnie na czele piechoty wdarł się do bunkra. Obezwładniając ten punkt oporu Chitrow utorował piechocie drogę do zdobycia dworca głównego. 4 lutego, podczas szturmu kościoła przy ulicy Fredry, Mikołaj Chitrow razem z szeregowcem Popowem pod silnym ogniem przeciwnika podeszli do kościoła, wysadzili bramę i strumieniami ognia ze swych miotaczy wywołali panikę wśród załogi kościoła liczącej około 200 żołnierzy. 175 z nich zabrano do niewoli. 11 lutego posuwanie się naprzód oddziałów 74. Gwardyjskiej Dywizji Piechoty zostało zatrzymane na skutek silnego ognia z budynku, który znajdował się około 150 m od kościoła [w miejscu, gdzie stoi obecnie Powszechny Dom Towarowy - przyp. Z. BJ. Rozkaz podpalenia tego budynku otrzymała grupa miotaczy ognia z sierżantem Chitrowem na czele. Budynek udało się podpalić, i w ten sposób utorować drogę oddziałom zacieśniającym pierścień wokół Cytadeli.

SERGIUSZ P . CZEREPACHIN

Sierżant gwardii, dowódca drużyny karabinów maszynowych w 240. Gwardyjskim Pułku Piechoty, Sergiusz Pawłowicz C z e r e p a c h i n urodził się w 1924 r. Na froncie walczył od m. 1942 i był dwukrotnie ranny. Odznaczony został Orderem Sławy i medalem "Za odwagę". Członek Wszechzwiązkowego Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży.

Wniosek o nadanie tytułu" Bohatera Związku Radzieckiego" sporządzono l O lutego 1945 r. jeszcze w czasie walk o Poznań. Zatwierdzony dekretem iz 31 maja 1945 r.

W walkach o wyzwolenie Polski - napisał dowódca pułku - Sergiusz Czerepachin dokonał bohaterskich czynów [...] w miejscowości Brzeziny (koło Łodzi),

Zygmunt

Bulzackiśmiało posuwając się w pierwszych szeregach piechoty, celnym ogniem swego "maksyma" zlikwidował cztery gniazda karabinów maszynowych i podpalił dwa samochody z amunicją. Dzięki temu piechota odniosła duży sukces przy małych stratach własnych. W walkach ulicznych podczas likwidacji okrążonych wojsk przeciwnika w Poznaniu, mężny "cekaemista" wykazał dalsze dowody bohaterstwa. W czasie szturmu na Cytadelę, gdy jego karabin maszynowy nie był już zdolny do strzelania, Czerepachin był jednym z pierwszych, którzy wdarli się na mury Cytadeli i granatami oraz ogniem z pistoletu maszynowego torowali drogę do całkowitego zwycięstwa. W walce o zdobycie jednej z fabryk uzbrojenia natarcie batalionu utrudniał karabin maszynowy. Czerepachin wykrył go i granatami zlikwidował jego obsługę, następnie zaś ogniem zdobytego karabinu maszynowego zmusił Niemców do ucieczki i utorował tym samym drogę batalionowi. W czasie walki o tę fabrykę mężny żołnierz został ranny. Po opatrzeniu rany w szpitalu wrócił do walczących szeregów. Batalion piechoty zajął fabrykę i zdobył w niej 58 armat, 250 ręcznych i maszynowych karabinów, 130 samochodów i wiele innej broni.

MIKOŁAJ I. DESZYN

Starszy sierżant gwardii Mikołaj Iwanowiez D e sz y in, dowódca działa w 86.

Samodzielnym Dywizjonie Artylerii Przeciwpancernej, urodził się w 1901 r.

Warmii służył od l sierpnia 1941 r. Był trzykrotnie ranny. Odznaczony Orderem Czerwonej Gwiazdy i medalami: "Za odwagę", "Za Ibojowe zasługi" i "Za obronę Stalingradu". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1944 r. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w marcu 1945 r. Zatwierdzono i nadano tytuł dekretem z 31 maja 1945 r.

21 lutego 1945 r. podczas walk o Cytadelę w Poznaniu - napisano we wniosku - pod intensywnym ogniem artylerii, moździerzy i broni maszynowej przeciwnika, nie zważając na niebezpieczeństwo śmierci, Mikołaj Deszyn pierwszy wdarł się ze swym działem do twierdzy i jego ogniem zlikwidował osiem gniazd karabinów maszynowych oraz grupę niszczycieli czołgów z "pięściami pancernymi" i miotaczami ognia. W wyniku śmiałego czynu Mikołaja Deszyna wzięto do niewoli około 400 hitlerowców. Na innym odcinku walki - czytamy dalej - z umocnionych pozycji hitlerowcy prowadzili tak gęsty ogień, iż żołnierze nie mogli ruszyć do przodu ani nawet podejść do dział. Wówczas Mikołaj Deszyn podczolgał się pod pozycje wroga z bańką benzyny i podpalił je, a unieruchamiając gniazdo karabinów maszynowych - utorował drogę piechocie. W ciągu całego dnia walki wewnątrz Cytadeli Mikołaj Deszyn ogniem swego działa odpierał kontrataki hitlerowców, pomógł piechocie utrzymać się na zajętych pozycjach a następnie zdobyć Cytadelę.

PAWEŁS.DOKUCZAŁOW

Starszy lejtenant gwardii pilot, dowódca klucza 175. Gwardyjskiego Słuckiego Pułku Lotnictwa Szturmowego Paweł Seimenowicz D o K U C Z a ł o w urodził się w 1921 r. Warmii służył od l kwietnia 1940 r., a na froncie bił się od JO stycznia 1943 r. Odznaczony Orderami: Czerwonego Sztandaru (dwu

krotnie), Czerwonej Gwiazdy i Wojny Ojczyźnianej. W lutym 1945 r. kandydował do Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" złożono w maju 1945 r. Tytuł nadano dekretem z 15 maja 1946 r.

Starszy lejtenant gwardii Paweł S. Dokuczałow począwszy od 10 stycznia 1943 r. dokonał 118 lotów bojowych na samolocie 11-2. W rezultacie tych lotów zniszczył on m. in. 15 czołgów, 130 samochodów, 44 działa polowe artylerii przeciwlotniczej i 3 magazyny paliwa. Uczestniczył m. in. w walkach na Kurskim Łuku i pod Siewskiem, podczas forsowania Dniepru. W walkach tych obok dużych umiejętności lotnika-sztunmowca przejawiał wiele męstwa i odwagi. Brał także udział w walkach w rejonie Homla i Rogaczewa, a latem 1944 r. w operacji białoruskiej i walkach pod Bobrujskiem, następnie pod Kowlem i podczas forsowania Bugu. Na terenie Polski walczył w rejonie Warszawy, Siedlec, Łukowa, Mińska Mazowieckiego, Łodzi i Poznania. Następnie uczestniczył w walkach na Pomorzu i nad Odrą.

W walkach o Poznań - czytamy we wniosku - wykonał osiem bojowych lotów, z tego część na rozpoznanie pozycji przeciwnika w początkowej fazie okrążenia, a pozostałe podczas likwidacji okrążonego zgrupowania. Ogółem w walkach na obszarze Polski Paweł Dokuczałow wykonał 44 loty bojowe. W rezultacie tych lotów dowodzona przez niego grupa zniszczyła m. in. 6 czołgów, 37 samochodów, 21 różnych dział, 2 magazyny ze sprzętem wojskowym i amunicją.

ALEKSANDER I. F AD IEJEW

Dowódca eskadry lotniczej 96. Gwardyjskiego Stalingradzkiego Pułku Lotnictwa Bombowego, major gwardii pilot Aleksander Iljicz F a d i e j e w urodził się w 1911 r. Warmii służył od roku 1934, na froncie bił się od 22 czerwca 1941 r. Odznaczony Orderami: Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie), Wojny Ojczyźnianej, Aleksandra Newskiego oraz medalami "Za obronę Stalingradu" i "Za bojowe zasługi". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1940 r.

Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" zgłoszono 15 marca 1945 r. Tytuł nadano dekretem z 31 maja 1946 r. Uczestnicząc w wojnie wyzwoleńczej od 22 czerwca 1941 r. major Aleksander I. Fadiejew wykonał do 15 marca 1945 r. 168 bojowych lotów na samolocie Pe-2, z tego 39 bombardujących z lotu nurkowego i 29 lotów rozpoznawczych na dalekich tyłach przeciwnika. Brał udział w 60 walkach powietrznych. Uczestniczył w bohaterskiej obronie Stalingradu, w operacji orłowsko- kurskiej, siewskiej, mozyrskiej, rogaczewskiej, bobrujskiej, warszawskiej, poznańskiej oraz w wyzwoleniu Pomorza. W operacji s'talingradzkiej był jednym z uczestników akcji przewożenia na samolocie Pe-2 po 1000 kg bomb. Jego eskadra wykonała 240 lotów bojowych.

W toku działań bojowych na konto grupy, którą dowodził major Aleksander I. Fadiejew zaliczono m. in. zniszczenie: 445 samochodów, 45 czołgów, 10 transportów kolejowych ze sprzętem i amunicją, 5 magazynów wojsko

Zygmunt Bulzacki

wych, kilkudziesięciu dział artyleryjskich i przeciwlotniczych i zadanie szeregu innych strat, a wśród nich w czasie walk o Cytadelę i likwidację okrążonych sił hitlerowskich w Poznaniu.

JAKÓW I. GONCZAROW

Starszy lejtenant gwardii, szef łączności 96. Gwardyjskiego Stalingradzkiego Pułku Lotnictwa Bombowego Jaków Ignatowicz G o n c z a r o w urodził się w r. 1914. Warmii służył od 1937 r., na froncie bił się od 22 czerwca 1941. Był dwukrotnie ranny. Odznaczony Orderami: Czerwonego Sztandaru (trzykrotnie) i Czerwonej Gwiazdy oraz medalami "Za bojowe zasługi" i "Za obronę Stalingradu". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1942 r. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w marcu 1945 r. Tytuł nadano dekretem z 15 maja 1946 r. Jaków Gonczarow - stwierdza się we wniosku - bierze udział w walkach na froncie od rozpoczęcia wojny i wykonał w tym czasie 221 lotów bojowych na samolocie Pe-2. Uczestniczył przy tym w walkach o Żytomierz, Kijów, Charków, Rostów, w operacjach: stalingradzkiej, orłowsko-kurskiej, siewskiej, homelskiej, bobrujskiej i warszawskiej. Brał również bezpośredni udział w walkach o likwidację okrążonych w Poznaniu wojsk hitlerowskich i w zdobyciu Cytadeli. Następnie brał udział w nalotach na Szczecin, Stargard, Kostrzyn i inne miasta na Pomorzu [...] W czasie tych walk działając jako strzelec-radiotelegrafista zestrzelił bezpośrednio jeden samolot przeciwnika, w zestrzeleniu trzech dalszych i uszkodzeniu czterech samolotów uczestniczył działając w grupie. Ogniem swego karabinu maszynowego ostrzeliwał transporty kolejowe i pociągi, podpalił dwa samoloty na lotnisku wroga. W czasie służby jako szef łączności eskadry wyszkolił i przygotował dziewiętnastu strzelców - radiotelegrafistów.

MICHAŁ R IWANOW

Dowódca kompanii w 242. Gwardyjskim Pułku Piechoty, starszy lejtenant Michał Romanowicz I w a n o w urodził się w 1924 r. Warmii służył od 1 sierpnia 1942 r., a na froncie bił się od maja 1943 r. Był trzykrotnie ranny. Odznaczony Orderami: Czerwonej Gwiazdy i Wojny Ojczyźnianej. Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1944 r.

Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano bezpośrednio po zakończeniu walk w Poznaniu w lutym 1945 r. Tytuł nadano dekretem z 31 maja 1945 r. W walkach o zlikwidowanie hitlerowskiego garnizonu w Poznaniu starszy lejtenant Michał R. Iwanow wykazał wielkie męstwo i bohaterstwo. W dniu 9 lutego - czytamy we wniosku - w rejonie Garbar, będąc dowódcą plutonu rusznic przeciwpancernych, z grupą innych żołnierzy przedarł się przez linię wojsk hitlerowskich i ogniem rusznic zniszczył dwa hitlerowskie działa 75 mm i jeden wielkokalibrowy karabin maszynowy. Czynem tym umożliwił wykonanie zadania bojowego jednemu z batalionów własnego pułku.

W innym przypadku, ryzykując życiem, wdarł się z grupą żołnierzy do budynku bronionego zaciekle przez około pół setki hitlerowców. W czasie walki wręcz Michał Iwanow uśmiercił ośmiu hitlerowców, a część pozostałych została wzięta do niewoli. W nocy z 14 na 15 lutego Michał Iwanow rozbił 5 punktów oporu przeciwnika w pasie natarcia batalionu, zdobył 3 działa, 12 karabinów maszynowych i wziął do niewoli około 200 hitlerowskich żołnierzy i oficerów. 23 lutego rano, wypełniając rozkaz, Michał Iwanow na czele 10 żołnierzy pod huraganowym ogniem hitlerowców granatami zniszczył gniazdo karabinu maszynowego, znajdujące się po drugiej stronie fosy. Wdarł się do wnętrza Cytadeli i na zdobytym forcie zatknął czerwony sztandar.

ISZANKUŁ IZMAIŁOW

Skromny żołnierz, szeregowiec, fizylier gwardii z 240. Gwardyjskiego Pułku Piechoty Iszankuł I z m a i ł o w urodził się w r. 1913. Warmii służył od 1943 r. Był trzykrotnie ranny.

Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" sporządzono w lutym 1945 r., bezpośrednio po walkach o Poznań. Tytuł nadano dekretem z 31 maja 1945 r. W toku ciężkich walk z faszystowskim najeźdźcą Iszankuł Izmaiłow wykazał wiele osobistej odwagi i bohaterstwa oraz oddania dla ojczyzny. We wniosku o nadanie tytułu czytamy:

Podczas walk z ugrupowaniem hitlerowskim okrążonym w Poznaniu, przy szturmowaniu wielu punktów oporu znajdował się zawsze na czele atakujących, porywając swym przykładem pozostałych żołnierzy. W czasie walki w mieście jego batalion zatrzymany został silnym ogniem wielko kalibrowego karabinu maszynowego. Iszankuł Izmaiłow postanowił zlikwidować tę przeszkodę. Przekradając się przez gruzy sąsiednich budynków, podszedł pod gniazdo ogniowe i granatami zlikwidował jego obsługę, a następnie wykorzystując zdobyty karabin maszynowy odparł kontratak przeciwnika, kładąc trupem około 40 hitlerowców. Dzięki temu batalion mógł wykonać rozkaz i zdobyć nakazane obiekty. W szturmie na Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego drogę zagrodziło działo umieszczone w bunkrze, strzelające wzdłuż ulicy. Iszankuł Izmaiłow na czele dwóch żołnierzy, nie zważając na silny ogień wroga, podczołgał się pod stanowisko działa i obrzucił je granatami. Działo umilkło. Droga dla batalionu była otwarta. Mimo rany odniesionej 29 stycznia 1945 r. Iszankuł Izmaiłow nie opuścił szeregów batalionu.

KONSTANTY J. MALIN

Młodszy lejtenant gwardii, pilot 175. Gwardyjskiego Słuckiego Pułku Lotnictwa Szturmowego Konstanty Jakowlewicz M a l i n urodził się w 1923 r. Warmii służył od r. 1941, na froncie jako lotnik od czerwca 1944 r. Odznaczony Orderami: Czerwonej Gwiazdy i Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie). Wniosek opracowano w maju 1945 r. Tytuł "Bohatera Związku Radzieckiego" przyznano dekretem z 15 maja 1946 r. Konstanty J. Malin wykonał 106 lotów bojowych, dziewięciokrotnie uczestniczył w walce powietrznej i sześciokrotnie dowodził grupą 4-6 samolotów

Zygmunt

Bulzacki

11-2. Na jego konto bojowe zapisano zniszczenie: 9 czołgów, 119 samochodów, 58 różnych dział, 6 bunkrów, wysadzenie w powietrze magazynu amunicji.

Szlak bojowy Konstantego J. Malina rozpoczął się udziałem w operacji białoruskiej, walkami w rejonie Bobrujska i Słucka. Od pierwszych lotów bojowych wykazywał dużą odwagę, męstwo i inicjatywę. Brał udział w walkach o wyzwolenie Polski, wspierał wojska radzieckie walczące o utworzenie przyczółków nad Narwią oraz jednostki radzieckie i polskie szturmujące Pragę. Za działania w rejonie Warszawy otrzymał Order Czerwonego Sztandaru. W toku ofensywy zimowej (w styczniu i lutym 1945 r.) Konstanty Malin aktywnie uczestniczył w walkach w rejonie Radomia, Łodzi i Poznania. Wykonał m. in. 27 lotów bojowych niszcząc: 2 czołgi, 23 samochody, 17 różnych dział, 4 'bunkry, magazyn paliwa. W działaniach na Pomorzu i nad Odrą zapisał dalsze chlubne karty swojej wojennej historii.

ALEKSY P. MARTYNOW

Starszy lejtenant gwardii pilot Aleksy Piotrowicz M a r t y n o w, zastępca dowódcy eskadry 45. Gwardyjskiego Warszawskiego Pułku Lotnictwa Bombowego, urodził się w 1920 r. Warmii służył od r. 1938. W walkach na froncie brał udział od kwietnia 1942 r. Odznaczony Orderami: Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie), Wojny Ojczyźnianej, Czerwonej Gwiazdy i medalem "Za obronę Stalingradu". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1942 r. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w maju 1945 r. Tytuł nadano dekretem z 15 maj a 1946 r.

Na frontach: zachodnim, dońskim, stalingradzkim, centralnym i I białoruskim - czytamy we wniosku - Aleksy Martynow wykonał 922 loty bojowe na samolocie Po-2, w tym 25 lotów na pomoc żołnierzom Powstania Warszawskiego i 4 loty dla zrzucenia na tyły przeciwnika spadochroniarzy. W czasie lotów bojowych zrzucił 166 000 kg bomb różnego kalibru. W rezultacie skutecznych bombardowań zadał przeciwnikowi poważne straty: m. in. wysadził w powietrze dwa składy amunicji, zniszczył dwa samoloty transportowe, dziesięć samochodów z ładunkiem. 14 lutego 1945 r. Martynow bombardował Cytadelę w Poznaniu i wzniecił pożar.

Loty wykonywał z niezwykłym poświęceniem. Nie znał zmęczenia. Potrafił np. wykonać 12 lotów w ciągu jednej nocy.

KONSTANTY F. MICHALENKO

Starszy lejtenant gwardii pilot, dowódca klucza w 45. Gwardyjskim Warszawskim Pułku Lotnictwa Bombowego, Konstanty F. M i c h a l e n k o, urodził się w 1920 r. Warmii służył od 1940 r. Brał udział w -walkach na froncie od stycznia 1942 r. Odznaczony Orderami: Czerwonego Sztandaru (trzykrotnie) i Wojny Ojczyźnianej oraz medalami: "Za odwagę" i "Za obronę Stalingradu". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od r. 1942. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w maju 1945 r. Tytuł przyznano dekretem z 15 maja 1946 r.

Od stycznia 1942 r. do maja 1945 r. - czytamy we wniosku - Konstanty Michalenko wykonał 997 bojowych lotów na samolocie Pe-2. Wykonując zadania bojowe odznaczał się odwagą i męstwem, wykazywał inicjatywę i duże umiejętności pilotażu. Brał bezpośredni udział w bitwie stalingradzkiej, w walkach pod Kurskiem i Orłem, Bobrujskiem, uczestniczył w wyzwalaniu Warszawy oraz w likwidacji okrążonego w Poznaniu ugrupowania wojsk hitlerowskich. Uczestniczył w operacji nad Odrą i w szturmie Berlina. Na bezpośrednie konto jego zasług bojowych zapisano m. in. wysadzenie wielu magazynów amunicji, zniszczenie 5 samolotów na lotnisku wroga, zniszczenie kilkunastu samochodów i transportów kolejowych.

MIKOŁAJ I. POPOW

Starszy szeregowiec w 41. Samodzielnym Batalionie Miotaczy Ognia Mikołaj Iwanowicz P o p o w urodził się w r. 1925. Warmii służył od 1943 r. Członek Wszechzwiązkowego Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" sporządzono w lutym 1945 r. Tytuł nadano dekretem z 6 kwietnia 1945 r.

Podczas walk o Poznań Mikołaj Popow - czytamy we wniosku - działał w szturmowej grupie Mikołaja Chitrowa. Pod silnym ogniem przeciwnika podpalił on dwanaście umocnionych budynków likwidując przy tym około stu hitlerowskich żołnierzy i oficerów. 3 lutego podczas walk o kompleks budynków i skrzyżowanie ulic Dąbrowskiego i Focha, o most i ulicę Fredry, wspólnie z szeregowym Bogdanowem zlikwidował ogniem miotacza płomieni zagradzający drogę punkt oporu przeciwnika. W czasie tych walk poległ szeregowy Bogdanów, Mikołaj Popow zdjął z pleców zabitego miotacz płomieni i torując sobie drogę strumieniem ognia wdarł się do bronionego uporczywie budynku, gdzie zlikwidował kilkudziesięciu hitlerowców. 4 lutego, podczas walk w rejonie kościoła przy ulicy Fredry, działając wspólnie z sierżantem Mikołajem Chitrowem, wysadził drzwi kościoła, wdarł się do wnętrza i strumieniem ognia z miotacza wywołał panikę wśród hitlerowców. Drogę w głąb miasta zagradzał żołnierzom 83. Pułku Piechoty umocniony budynek, do którego nie można było podejść ze względu na silny ogień broni maszynowej przeciwnika. 8 lutego Mikołaj Popow pod osłoną ognia i dymu swego miotacza płomieni podbiegł do budynku, podpalił go i zniszczył kilka punktów ogniowych. W ten sposób utorował drogę dla pododdziału swego pułku.

DYMITR S. SIERGIEJEW

Urodzony w 1922 r. sierżant gwardii, dowódca działa w 157. Gwardyjskim Pułku Artylerii Dymitr Stefanowicz S i e r g i e j e w służył warmii od 1941 r., a na froncie ibił się od 25 października 1942 r. Był dwukrotnie ranny. Został odznaczony Orderem Sławy i medalami "Za odwagę" i "Za obronę Stalingradu". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1943 r. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku. Radzieckiego" przygotowano w marcu 1945 r. Tytuł przyznano dekretem z 31 maja 1945 r. We wniosku napisano:

Zygmunt

Bulzacki

Dymitr Siergiejew walcząc przeszedł szlak bojowy od Stalingradu do Poznania, znacząc go licznymi sukcesami. Jego działo artyleryjskie niemal zawsze znajdowało się w szykach piechoty, gotowe do prowadzenia ognia na wprost. W walkach o Poznań Dymitr Siergiejew wykazał wiele odwagi, bohaterstwa i pogardy śmierci. W nocy z l na 2 lutego wytoczył swoje działo pod umocnienia przeciwnika, a o świcie otworzył niespodziewany ogień do umocnionego budynku. Jako doświadczony celowniczy sam kierował ogniem, rozbił fasadę budynku i zdławił punkty ogniowe przeciwnika. Piechota bez większych strat zdobyła umocniony obiekt. Zajęcie tego budynku otworzyło drogę do zdobycia całej dzielnicy miasta. Dymitr Siergiejew ogniem swego działa rozbił trzynaście budynków, zamienionych przez hitlerowców w punkty oporu, zniszczył piętnaście gniazd karabinów maszynowych. Przez cały okres walk skutecznie współdziałał z piechotą torując drogę i wspierając ją ogniem. 23 lutego 1945 r. jako jeden z pierwszych wdarł się ze swym działem w centrum Cytadeli i przez wsparcie ogniowe zapewnił piechocie możność utrzymania zdobytych pozycji, a następnie zdobycia twierdzy.

KIRYŁ F. SKWORCOW

Podpułkownik gwardii, dowódca 266. Pułku Artylerii Przeciwpancernej Kirył Fiedotowi6z S k w o r c o w urodził się w 1902 r. Warmii służył od r.

1920, a na froncie bił się od 22 kwietnia 1941 r. Poległ śmiercią bohatera w bitwie nad Odrą w 1945 r. Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1929 r. Odznaczony Orderami: Czerwonej Gwiazdy, Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie) , Wojny Ojczyźnianej, Aleksandra N ewskiego oraz medalem "Za obronę Stalingradu". Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" złożono w lutym 1945 r. Tytuł przyznano pośmiertnie 24 marca 1945 r. Podpułkownik gwardii Kirył Skworcow dowodził pułkiem artylerii od l lutego 1945 r. Pułk cieszył się opinią najlepszej jednostki warmii. Składało się na to wiele osobistych zasług wzorowego, pełnego energii i inicjatywy dowódcy.

W toku walk o Poznań - czytamy we wniosku - w najbliższym jego rejonie artyleria pułku zniszczyła: 6 transporterów opancerzonych i ciągników, ponad 70 gniazd karabinów maszynowych, 44 działa i moździerze, kilkadziesiąt pojazdów ze sprzętem wojskowym i amunicją. Podpułkownik Kirył Skworcow szczególnie wyróżnił się podczas likwidacji okrążonego w Poznaniu zgrupowania wojsk hitlerowskich. Często (jeśli tego wymagała sytuacja) znajdował się wśród żołnierzy w bateriach, kierował walką i odpieraniem kontrataków wroga. 28 stycznia kierował bezpośrednio odparciem dwóch kolejnych ataków hitlerowskiego pułku piechoty wspartego czołgami i działami pancernymi. W toku tej bitwy artyleria pułku zniszczyła osiem dział pancernych, dwa transportery opancerzone i dwa czołgi typu tygrys.

Podpułkownik gwardii Kirył F. Skworcow poległ śmiercią bohatera na zachodnim brzegu Odry, kiedy kierował walką i odpieraniem ataków przeciwnika usiłującego zlikwidować przyczółek.

SIERGIEJ T. WAGIN

Młodszy lejtenant gwardii, pilot 175. Gwardyjskiego Słuckiego Pułku Lotnictwa Szturmowego Siergiej Timofiejewicz Wag i n urodził się w r. 1923. Warmii służył od 1944 r. Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1945 r. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w maju 1945 r. Tytuł przyznano dekretem z 31 maja 1945 r. Siergiej Wagin wykonał 101 lotów bojowych na samolocie szturmowym 11-2 na Białorusi, w rejonie Rogowa i Bobrujska. Poczynając od pierwszych lotów bojowych wykazał bohaterstwo w walce, a za mistrzowskie wykonanie zadań bojowych odznaczony został w czerwcu 1944 r. Orderem Czerwonej Gwiazdy.

Uczestniczył w walkach o wyzwolenie Polski wykonując 36 lotów bojowych. Brał udział w walkach o Łuków, Mińsk Mazowiecki, Siedlce i Pragę. Wówczas to swoje wojenne konto wzbogacił zniszczeniem 4 czołgów, 11 dział, 25 samochodów, magazynu amunicji.

W walkach o Poznań działając w trudnych warunkach atmosferycznych, startując przy tym z polowego lotniska o bardzo rozmiękłej nawierzchni, wykonał 19 lotów bojowych. Zniszczył sześć dział polowych i kilkadziesiąt pojazdów. Za wzorowe i skuteczne działanie w złych warunkach atmosferycznych otrzymał podziękowanie od dowódcy 16. Armii Lotniczej i wyróżniony został Orderem Czerwonego Sztandaru. Za uczestnictwo w walkach o wyzwolenie Pomorza i wykonanie dalszych dwudziestu lotów bojowych otrzymał Order Wojny Ojczyźnianej.

PAWEŁ K. WOŁCZENKO

Urodził się w roku 1914, służył warmii od 1937 r. jako starszy lejtenant gwardii, dowódca plutonu ogniowego 187. Gwardyjskiego Pułku Artylerii. Paweł Kuźmicz W o ł c z e n k o walczył od 30 lipca 1941 r. Był dwukrotnie ranny. Odznaczony Orderami: Wojny Ojczyźnianej i Czerwonej Gwiazdy oraz medalem "Za odwagę". Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od 1938 r. Wniosek o nadanie tytułu "Bohatera Związku Radzieckiego" przygotowano w lutym 1945 r. Tytuł przyznano dekretem z 31 maja 1945 r. We wniosku o nadanie tytułu podano:

W trakcie przerywania obrony przeciwnika na przyczółku na południe od Warszawy Paweł Kuźmicz Wołczenko, zastępując dowódcę baterii, wykazał wiele inicjatywy, odwagi i męstwa. Ogniem swoich dział, znajdując się pod silnym obstrzałem artyleryjskim przeciwnika, zniszczył sześć gniazd karabinów maszynowych, osiem schronów bojowych, dwa działa przeciwpancerne. Obok tego wykonał dwa przejścia w zasiekach z drutu kolczastego. Wszystko to wydatnie przyczyniło się do przerwania umocnionej obrony przeciwnika. W pościgu za nieprzyjacielem aż do Poznania nieustannie wspierał piechotę swymi działami, prowadząc często ogień na wprost i w ten sposób torując jej

Zygmunt

Bulzackidrogę. W czasie pOSClgU zniszczył: osiem gniazd karabinów maszynowych, dwie baterie moździerzy, cztery działa przeciwpancerne i cztery czołgi wroga. Swym śmiałym i zdecydowanym działaniem nie dawał przeciwnikowi chwili wytchnienia. 4 lutego 1945 r. w Poznaniu - czytamy dalej we wniosku - podczas szturmu na Zamek Paweł Wołczenko został dwukrotnie ranny, lecz nie opuścił szeregów. Mimo odniesionych ran, rozumiejąc krytyczne położenie oddziałów szturmowych, zdecydował się na wytoczenie trzech dział, ustawił je naprzeciw Zamku i przygotował do strzelania na wprost. W ciągu dwóch godzin kanonady rozbił fasadę budynku do tego stopnia, iż unieszkodliwił ponad piętnaście punktów ogniowych przeciwnika. Walnie przyczynił się w ten sposób do zdobycia Zamku. 23 lutego 1945 r. z działem swej baterii wdarł się do Cytadeli i pomógł piechocieutrzymać się i umocnić na zdobytych pozycjach.

WALENTYN M. ZIELEŃCÓW

Pułkownik gwardii, dowódca artylerii 29. Gwardyjskiego Łódzkiego Korpusu Piechoty Walentyn Michajłowicz Z i e l e ń c ó w urodził się w 1908 r. Służył warmii od 1925 r. Członek Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego od r. 1937. Wniosek o tytuł "Boha'tera Związku Radzieckiego" przygotowano w lutym 1945 r. po zakończeniu walk o Poznań. Tytuł przyznano dekretem z 31 maja 1945 r. W motywach wniosku o nadanie tytułu stwierdza się, że

[...] pułkownik gwardii Walentyn Zieleńców podczas szturmu miasta i twierdzy Poznań wykazał niesłychane męstwo i bohaterstwo oraz wysokie zdolności dowódcze. Walenty Zieleńców umiejętnie przygotował plan artyleryjskiego natarcia na twierdzę i systematycznie go realizował. W trakcie walk wykorzystano nawet działa kalibru 203 mm do strzelania na wprost i niszczenia w ten sposób fortów, a szczególnie Cytadeli. Artyleria korpusu pod jego kierownictwem odegrała zasadniczą rolę w rozgromieniu garnizonu hitlerowskiego. W trudnych warunkach walk ulicznych - czytamy dalej we wniosku - toczonych o każdy dom i każdą dzielnicę, nieomal wszędzie wykorzystywano artylerię do strzelania na wprost. Walentyn Zieleńców zawsze znajdował się na najważniejszych odcinkach walki. W rezultacie trzydziesto dniowych uporczywych walk o miasto i Cytadelę, przy aktywnym wsparciu artylerii, rozgromiono hitlerowski garnizon. W okresie od 23 stycznia do 23 lutego 1945 r. ogniem artylerii korpusu zniszczono m. in.: 250 różnych dział, 85 czołgów i dział samochodowych, 24 samochody pancerne i transportery opancerzone, około 1400 samochodów, 24 magazyny amunicji i sprzętu bojowego. Zniszczono lub uszkodzono 19 fortów, cztery redutyp 112 różnych bunkrów.

Aleksander W, Andrej ew

Batyr D. Babajew

Anatol S. Bogdanów

Mikołaj D. Chitrow

Eugeniusz P. Czerepachin

Mikołaj I. Deszyn

Paweł S. Dokuczalow

A D "<<ifc pili * *' * lillPml . ; - B!! I A S « 4: 3 -A: " lllltfi . .

Kai IIIIII E3F'A UlUl .HHIIII Aleksander I. Fadiejew

Jaków I. Gonczarow

Michał II. Iwanow

Konstanty J. Malin

Aleksy P. Martynow

Konstanty P. Michalenko

Kirył F. Skworcow

___.a;;;r !!EII .

Siergiej T. Wagin

Paweł K. W ołczcnko

Wrn mm mmm

Walentyn M. Zieleńców