ZAPISKI.

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1927 R.5 Nr4

Czas czytania: ok. 2 min.

J e s z c z e o "Ś r o d z i e P o z n a ń s k i ej".

W pracy mojej o Środzie poznańskiej wykazałem, że nazwę "środa" tłumaczyć należy jako miasto (zbiorowisko. ludzi), podgrodzie. Pc dałem także, iż podgrodzia z biegiem czasu stały się targowiskami. Wspomniałem, że niektórzy historycy uważają za środy dawne okrągłe rynki. Dorzucę do tego kilka uwag. Stwierdzam, że według mnie rynki nie były środami, co nie dotyka zgoła kwestji, że w środach były właśnie okrągłe rynki. Kwest ja targowisk jest dotąd mało wyjaśniona, środy istniały bez względu na targi i rynki, i tylkO' z czasem, gdy pojęcie miasta (środy) i targu w pewnej mierze zaczęło stanowić synonim. odróżnianie ich magło być nieścisłe. Że środy oznaczają okrągłe targowiska (słowiańskie, w przeciwstawieniu do czworobocznych targowisk niemieckich), twierdzi pro£. Fr. Bujak (Kwartalnik Historyczny - rocznik 33 r. 1919 str. 68 i 69 - w recenzji pracy Dr. Hansa Praesenta "Besiedlung und Bevolkerung" w Handbuch von Polen). Prof. Bujak nadmienia, że Niemcy Środę (na Śląsku) tłumaczyli na .M.arkt (Neumarkt). Za prof. Bujakiem pisze pro£. Wacław Sobieski (Dzieje Polski I. str. 23): "Dawniejsze osady targowe z okrągłym rynkiem, czyli "środą", zamieniano na miasta z rynkiem prostokątnym" . Każdy uważny czytelnik uzna wielką różnicę, jaka istnieje między tezą pro£. Bujaka a moją, i niepotrzebn.ą byłoby rzeczą o tem pisać, gdyby nie odpowiedzialne krytyki do lego mnie me zmusiły. Przy sposobności dodam, że w "Przyjacielu Ludu" - 1836 n. 342 - znajduje się artykuł E. K. (Emila Kierskiego 1) p. t. "Słów kilka o nazwisku i początku Poznania". Znajdujemy tam taką notatkę "Śródka, skąd może nazwisko, iż była niegdyś głównym punktem miasta , czyli środkiem". Jest to może inne tłumaczenie niż Łukaszewicza: śródek - punkt główny.

i

KRONIKA MIASTA POZNANIA

Warto wskazać i na to, że stara słowiańska nazwa stolicy Bułgarii Sofji brzmiała "Sredec". - Pisząc o miejscowościach, które mogłyby mieć nazwę od dnia tygodnia, opierałem się, jak to zaznaczyłem, wyłącznie na "Spisie miejscowości", wydanym przez Główny Urząd Statystyczny. Chętnie jednakże dodam, że w Słowniku Geograficznym są podane jednostki topograficzne, które uzupełniają materjał tamten. Tak np. istnieje przedmieście Lublina "Czwartek", pod Rogoźnem na Pomorzu obok "Piątku" niesamodzielny folwark plebański "Niedziela", w powiecie wilejskim jest zaścianek prywatny "Poniedziałkowszczyzna". A więc jest i nazwa Czwartek i Niedziela i nazwa od poniedziałku. W całokształcie wywodów moich nie cąni to żadnej szczerby, gdyż chodzi o drobne, nicsamodzielne jednostki, mdy o miasta, któreby mogły wywodzić nazwę swą od dnia targowego. Tyle dla uzupełnienia. (Miło mi podziękować na tem miejscu) za życzliwe uwagi pp. dyr. Romanowi Leitgeberowi i dr. A. Wojtkowskiemu).

z y g m u n t Z a l e ski.

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1927 R.5 Nr4 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry