KRZYSZTOF

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1962.04/06 R.30 Nr2

KOS TYRKO

WYSTAWA PLAKATU POŚWIĘCONEGO XX ROCZNICY POWSTANIA POLSKIEJ PARTII ROBOTNICZEJ

JSAONKURSY na prace plastyczne rozpisywane przez instytucje państwowe i społeczne nie tylko sipełniają rolę pozyskania określonych prac, .ale będąc wyrazem zapotrzebowania społecznego, przyczyniają się również do nadania bardziej zdecydowanego kierunku twórczości artystów plastyków. Oczywiście efektywne i trwałe kierunki twórczości zależą w tym wypadku od atrakcyjności i systematyczności stosowanych bodźców. Na atrakcyjność .zaś składa się nie tylko wysokość i liczba nagród w konkursach, ale także zainteresowanie wynikami konkursu szerszej, opinii publicznej poprzez wystawę, przedstawienie dorobku w reprodukcji prasowej, recenzji i informacji. Konkurs na plaikat poświęcony uczczeniu dwudziestej rocznicy powstania · Polskiej Partii Robotniczej, rozpisany w roku 1961 przez Wydział Kultury Prezydium Rady Narodowej miasta Poznania z inicjatywy Wydziału Propagandy i Kultury Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, nie był pierwszym tego rodzaju przedsięwzięciem, przyniósł jednak wyjątkowo dobre wyniki, zarówno ze względu na liczbę, jak i na jakość prac. Było to o tyle większą niespodzianką, że na ten sam temat ogłoszony był konkurs ogólnopolski. Ogółem na poznański konkurs wpłynęły 42 prace, nadesłane przez trzydziestu kilku malarzy, grafików, architektów wnętrz. Jury konkursu, obradujące pod przewodnictwem Zbigniewa Bednarowicza, przyznało następujące nagrody i wyróżnienia: 1 nagrodę (6000 zł) Zbigniewowi Kaji oraz Grażynie i Zbigniewowi Wyszomirskim, dwie drugie nagrody - Janowi Olejniczakowi oraz Ryszardowi Skupinowi, trzecie nagrody: Zenonowi Bączykowi i Zbigniewowi Kaji oraz Grażynie i Zbigniewowi Wyszomirskim, a nadto: Kazimierz Klimek, Stanisław Mrowiński, Kazimierz Sławiński, Eugeniusz Rosik i trójka autorska, Zbigniew Kaja oraz Grażyna i Zbigniew Wyszomirscy - otrzymali wyróżnienia. Z prac nadesłanych na konkurs staraniem Wydziału Kultury Prezydium Rady Narodowej m. Poznania, Zarządu Związku Polskich Artystów Plastyków i Oddziału Centralnego Biura Wystaw Artystycznych urządzono w lokalu Centralnego Biura Wystaw Artystycznych wystawę, na której eksponowano większość nadesłanych projektów plakatów. Wystawa, której uroczystego otwarcia dokonał kierownik Wydziału Propagandy i Kultury Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Jan Bartkowiak w obecności zasłużonych działaczy partyjnych w dniu 20 stycznia 1962 roku, była eksponowana do końca lutego. Następnie projekty plakatów wystawione były w pomieszczeniach Uniwersytetu im. A. Mickiewicza i w pilskim Domu Kultury.

Temat ogłoszonego konkursu był dość trudny do przełożenia n.a język form plakatu. Treści, jakie mogą kojarzyć się z działalnością Polskiej Partii

Robotniczej, są bogate. Doniosła działalność Polskiej Partii Robotniczej w walce przeciwko okupantowi hitlerowskiemu, zasługi w odbudowie kraju oraz zasadnicza rola, jaką partia odegrała w kształtowaniu zrębów społecznych i ustrojowych Polski Ludowej, nasuwała wiele wątków tematycznych

I nagroda w konkursie na plakat pOSWlęcony 20 rocznicy powstania Polskiej Partii Robotniczej. Praca Zbigniewa Kaji, Grażyny Wyszomirskiej i Zbigniewa Wyszomirskiego (Styczeń 1962 r.).

6 Kronika Miasta Poznania 2

Krzysztof Kostyrko

II nagroda w konkursie na plakat pOSWlęcony 20 rocznicy powstania Polskiej Partii Robotniczej. Praca Ryszarda Skupina. (Styczeń 1962 r)

II nagroda w konkursie na plakat pOSWlęcony 20 rocznicy powstania Polskiej P artii Robotniczej. Praca Jana Olejniczaka. (Styczeń 1962 r.)i wiele motywów wizualnych. Okoliczności te mogłyby ułatwiać zadanie projektanta plakatu, gdyby nie to, że cel komkursu związanego z uroczystościami obchodu rocznicy powstania partii, wymagał syntetyzującego potraktowania tematu i gdyby większość motywów nie była już niejednokrotnie wykorzystana w różnorodnych plakatach o tematyce politycznej. Konieczność niepowtarzalności będąca jedną z zasad tworzenia plakatu, warunkująca w dużej mierze siłę i sugestywność oddziaływania, nakazywała odrzucić łatwe, powierzchowne, wyeksploatowane skojarzenia, nasuwające się na myśl o działalności Polskiej Partii Robotniczej. Poszukiwania artystów projektujących plakaty poszły różnymi drogami.

Część rozwiązań opierała się na poszukiwaniu konkretnych przedmiotów* związanych w świadomości z głównymi treściami działalności i hasłami Polskiej Partii Robotniczej. Do nich zaliczyć można np. pracę Kazimierza Klimka, przedstawiającą karabin trzymany przez robotnika i wiele innych projektów wykorzystujących motywy młotów i innych narzędzi przypominających o głównym zadaniu realizowanym przez Polską Partię Robotniczą - odbudowie kraju, traktowanym jako patriotyczny obowiązek, o wyniesieniu pracy do rangi godności. W tej grupie interesujące rozwiązanie daje wyróżniony plakat Kazimierza Sławińskiego motyw wzniesionej w górę ręki powtórzony w dwóch wariantach: raz w geście walki i buntu, drugi raz z narzędziem pracy. Inną drogą poszli autorzy próbujący szukać nowych metafor. W tej mniej licznej grupie wyróżnić można ze względu na siłę ekspresji pracę Ewy Pruskiej, która jako główny motyw wykorzystała w projekcie zdjęcie skupionych wokół jednego trzonu dłori robotników. Żadne jednak rozwiązanie z tej grupy prac nie uzasadniło trafności obranej drogi. Najwięcej rozwiązań wzięło za podstawę opracowań motyw napisu. Motyw ten narzucił przesunięcie akcentu z treści literackich na ekspresję formy, ekspresję zróżnicowaną w poszczególnych pracach pod względem nastroju. Niekiedy napis uzupełniony został dodatkowymi elementami, np. plakat Jana Olejniczaka, wyróżniony II nagrodą, plakat Zenona Bączyka, realizowany w druku. Prace opierające się na motywie napisu wydają się być n.ajdojrza1sze. Charakteryzują się lapidarnością, trafnym wyrazem łączącym ekspresję z nastrojem odświętności manifestu, pomysłowością układu, skończonością formy. Obok plakatu Kaji, który przyniósł mu I nagrodę, walory te posiada plakat z napisem "Partia", stanowiącym tło dla orderu, którego wstążka stanowi starannie skomponowany napis. Również duże walory posiada plakat Marii Kurkowej, oszczędny w środkach, trafnie dostrzegający swoiste właściwości złożonych w ciągu napisów - "KPP, PPR, PZPR". Prymitywnie, pospiesznie malowany na murze napis "KPP" i wysoką dostojną kapitałą pisany "PZPR" przypominają drogę przebytą przez partię, trafność wystroju czcionki i koloru litery nasuwa wspomnienie klimatu odległych lat. Oczywiście próba usystematyzowania poszczególnych, różniących się zresztą bardzo od siebie indywidualnymi cechami prac może nasuwać zawsze pewne zastrzeżenia, tym bardziej że trudno podporządkować poszczególnym grupom wiele ciekawych w zamyśle rozwiązań, żeby wspomnieć chociażby silny w wyrazie, monumentalny w założeniu plakat Bartłomieja Kurki, plakat Eugeniusza Rosika z motywem przecinających tło reflektorów komponujących gwiazdy, czy plakat z gołębiami wyciętymi z gazet, opatrzonymi w napisy informujące o głównych hasłach Polskiej Partii Robotniczej, lub wreszcie

Krzysztof Kostyrko

III nagroda w konkursie na plakat pOSWlęcony 20 rocznicy powstania Polskiej Partu Robotniczej. Praca Zenona Bączyka. (Styczeń 1962 r.)

IlIA51III!

1fllłF!JJ IIIK.

IlIIlI«

:. . : . . " I ·

--:-. i :. . . .:. ,-;-.

;-.-; ;v:ft .

;.."."

. . .

III nagroda w konkursie na plakat poświęcony 20 rocznicy powstania Polskiej Partu Robotniczej. Praca Zbigniewa Kaji, Grażyny Wyszomirskiej i Zbigniewa Wyszomirskiego. (Styczeń 1962 r.)

KrzYsztof Kostyrkoprosty, a pełen dynamiki plakat Sławińskiego, operujący trzema płaszczyznami ("PPR - partia walki z okupantem hitlerowskim"). Próba ta jednak pozwala na zanotowanie jednego spostrzeżenia, mówiącego o tym, że najskuteczniejszym obserwowanym na wystawie sposobem realizowania trudnego zadania, sugerującego bogate i różnorodne wątki treściowe, jest droga przywiązująca główną uwagę dc walorów formalnych, ekspresji liter i koloru. Treści, 'które najbardziej oddziałały na wyobraźnię artystów plastyków realizujących konkursowe zadanie, związane są najczęściej z walką Polskiej Partii Robotniczej przeciwko okupantowi hitlerowskiemu. Na ten fakt wpłynęła może w pewien sposób prelekcja m(gra Mariana Olszewskiego, poprzedzająca ogłoszenie konkursu, informująca o bohaterskiej walce prowadzonej w szczególnie trudnych warunkach przez poznańskich peperowców oraz sugestia organizatorów konkursu, zalecająca uwzględnienie regionalnych motywów. Z tego trudnego zadania najlepiej wywiązali się dwaj autorzy: Stanisław Olejniczak i Zenon Bączyk. Przykład konkursu ogłoszonego przez Wydział Kultury Prezydium Rady Narodowej m. Poznania, efekty, jakie przyniósł, wydają się mocno uzasadniać potrzebę utrwalenia instytucji konkursów. Systematyczne wysiłki w tej dziedzinie, które mogłyby kontynuować projektowany oddział poznański Warszawskiej Agencji Graficznej, pozwoliłyby skuteczniej realizować zadania państwowego mecenatu artystycznego i przynieść w rezultacie wiele wartościowych prac.