HENRYK

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1962.04/06 R.30 Nr2

Czas czytania: ok. 20 min.

WOJCIECHOWSKI

EFEKTYWNOŚĆ MIĘDZYNARODOWYCH TARGÓW POZNAŃSKICH DLA ŻYCIA GOSPODARCZEGO POZNANIA

OBSERWUJĄC takie miasta, jak Poznań, Brno, Lipsk, Hannover itp., w których odbywają się międzynarodowe imprezy handlowe, stwierdzimy w ich życiu pewne procesy rozwojowe przebiegające inaczej, niż ma to miejsce w miastach podobnej wielkości, w których targi nie odbywają się. W wiekach średnich istniały miasta (np. miasta francuskie, włoskie, Lipsk), które całą swoją egzystencję opierały na imprezach targowych, z nich czerpały często główne dochody i z myślą o nich rozbudowywały urządzenia miejskie. W czasach współczesnych tak wielkiego wpływu targów na życie miast już nie obserwujemy. Składa się na to wiele przyczyn, jak np. rozwój miast w wielkie organizmy o setkach tysięcy mieszkańców, wzrost różnorodności funkcji usługowych miast (produkcja, handel, transport itp.). Również forma współczesnych targów jest inna niż dawniej. Pertraktacje handlowe nie odbywają się na placach czy ulicach, a zazwyczaj na wyodrębnionym terenie, w specjalnie do tego celu wybudowanych i przystosowanych halach targowych. Sprzedaż odbywa się w oparciu o demonstrowane wzory. Niemniej jednak współczesne targi nadal wywierają poważny wpływ na życie miast. Tereny targowe zajmują zazwyczaj poważny obszar w obrębie miasta, często w jego centrum (jak w Poznaniu) lub na przedmieściu (jak w Brnie), co Z kolei wymaga dogodnych połączeń komunikacyjnych. Fakt, że impreza targowa odbywa się tylko w ciągu kilku czy kilkunastu dni, powoduje ogromny napływ gości. Wzrost liczby przyjezdnych zaznacza się już na 4-6 tygodni przed rozpoczęciem imprezy i kończy się około 4 tygodni po jej zakończeniu. Główna fala (ponad 90',/0) gości przypada jednak na okres samej imprezy, a więc 10-14 dni, w czasie których należy im zapewnić wyżywienie, noclegi, imprezy kulturalno-rozrywkowe. Przygotowania do przyjęcia przybyszów rozpoczynają się zazwyczaj na kilka miesięcy przed rozpoczęciem imprezy. Specjalny komitet składający się z przedstawicieli poszczególnych resortów organizacji miejskiej oblicza możliwości i sporządza szczegółowy plan. Należyte przyjęcie gości ma bowiem dodatkowy aspekt: wobec gości zagranicznych stanowi jeden ze środków reklamy imprezy targowej, wobec gości krajowych jest reklamą miasta, jego sprawności organizacyjnej, gościnności, osiągnięć itp. Badania korzyści, jakie przynosi miastu impreza targowa, prowadzone były i są w różnych miastach targowych. W Niemieckiej Republice Federalnej prowadzi je Gesellschaft fur Marktforschung, Hamburg. W Poznaniu pierwsze tego rodzaju badanie przeprowadzone zostało w roku 1957 przez zespół pod kierownictwem prof. dr J. Rzóski. Wyniki zostały przedstawione na sesji specjalnej poświęconej zagadnieniom Międzynarodowych Targów, jaka odbyła

2 Kromka Miasta Poznania 2

Henryk Wojciechowski

się w dniach 16-17 maja 1958 roku w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu i opublikowane w materiałach posesyjnych. Celem niniejszego artykułu jest próba przedstawienia efektywności Międzynarodowych Targów Poznańskich dla życia gospodarczego Poznania w roku 1961. Wpływ targów na podniesienie efektywności gospodarczej miasta zaznacza się kilkoma drogami. Bezpośrednio poprzez podniesienie obrotów handlu, usług, zwiększenie wpływów podatkowych i opłat komunalnych, oraz pośrednio poprzez podnoszenie dochodów ludności miasta. Istnieje całkowita współzależność między różnymi źródłami dochodów. Poprzez wzrost aktywności gospodarczej miasta następuje wzrost dochodów ludności (wzrost liczby zatrudnionych, zwiększenie funduszu płac) i z kolei wskutek wzrostu dochodów ludności następuje pobudzenie aktywności gospodarczej (wzmożenie wydatków na tzw. inwestycje domowe, rozwój życia kulturalnego). Obok tego w życiu miasta istnieją dziedziny, na których rozwój targi nie wywierają bezpośredniego wpływu. Doszukując się jednak ich praprzyczyny, dochodzimy do wniosku, że motorem ich powstania mogły być poprzednie imprezy targowe. Przykładem tego może być nagła zmiana gustów ludności w odniesieniu do określonych towarów, zmiana upodobań do określonych rozrywek, podniesienie kultury obsługi w handlu, podjęcie wielu inwestycji itp. Ramy artykułu nie pozwalają na tak dokładną analizę. Dlatego ograniczam się do omówienia dwóch bezpośrednich kierunków oddziaływania Międzynarodowych Targów Poznańskich: 1) ich wpływ na rozwój aktywności gospodarczej miasta oraz 2) na podnoszenie dochodów jego ludności.

WPŁYW M IĘDZINARO D OWYCH TARGÓW POZNAŃSKICH NA ROZWÓJ GOSPODARCZY MIASTA

1. Wpływy z tytułu obsługi gości targowych J ak już wspomniałem na wstępie, okres imprezy targowej połączony jest z przyjazdem poważnej liczby gości. Liczby przybywających do Poznania gości w latach 1947-1961 przedstawia tabela nr 1.

Tabela nr 1

LICZBA ZWIEDZAJĄCYCH MIĘDZYNARODOWE TARGI POZNAŃSKIE W LATACH 1947-1961

Rok Z kraju Z zagranlcy 1947 351 500 * 1948 682 000 * 1949 964 600 * 1950 1 137 723 * 1955 1 234 831 1142 1956 476 000 2698 1957 904 130 4774 1958 395 225 4949 1959 408 215 5012 1960 450 258 5751 1961 445 647 8019

* Brak danych

J ak wynika z tabeli, liczby te w poszczególnych latach wykazują poważne wahania. Spadek, jaki nastąpił w roku 1958, spowodowany został ograniczeniem zwiedzania targów (nie organizowano wycieczek zbiorowych, ograniczono prawo wstępu tylko do godzin popołudniowych) jak i likwidacją sprzedaży kiermaszowej. Począwszy od tego roku można jednak stwierdzić pewtaą stabilizację liczby zwiedzających na poziomie 400-450 tys. osób, przy tendencji do lekkiego wzrostu, mającego swe źródle we wzroście zainteresowania ekspozycją ze strony fachowców. Liczba gości zagranicznych wykazuje już od roku 1955 systematyczny wzrost, przy czym największy skok nastąpił między rokiem 1960 a 1961. Liczba 445 tys. zwiedzających w roku 1961 (określona na podstawie sprzedanych biletów) obejmuje również stałych mieszkańców Poznania. Liczbę tę szacuje się na około 70 tys. osób. Targi zwiedzało również kilka lub kilkanaście tysięcy osób, nie wykupując biletów wstępu. Były to ekipy wystawców, ekipy techniczne, goście oficjalni. Uwzględniając te zastrzeżenia, przyjąć można, że w okresie XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich w roku 1961 do Poznatiia przybyło około 400 000 osób z kraju, oraz około 8000 osób z zagranicy. Dla takiej liczby gości należało więc przygotować wyżywienie, masę towarową, zakwaterowanie, transport i usługi. a. Gastronomia. Rocane obroty zakładów gastronomicznych w Poznaniu w roku 1961 wyniosły 378 109 000 zł, co stanowi średnio 31 507 000 zł miesięcznie. Sumę tę możemy przyjąć jako odpowiednią również dla czerwca w warunkach, gdyby w tym czasie w Poznaniu nie było imprezy targowej. Dowodzi tego porównanie miesięcy sąsiadujących (maj 32 456 000 zł, lipiec - 30 178 000 zł, sierpień - 27 941 000 zł), wykazujących stopniowy spadek obrotów spowodowany urlopami. W spadku tym czerwiec występuje w odpowiedniej proporcji. Faktyczne obroty zakładów gastronomicznych w czerwcu wyniosły 50 056 000 zł, są więc wyższe o 19 000 000 zł w stosunku do przyjętej średniej. Sumę 19 000 000 możina więc uznać za dodatkowy obrót, uzyskany przez przemysł gastronomiczny dzięki przybyciu do Poznania gości. Mieszczą się w niej również obroty sieci gastronomicznej na terenie targów, które wyniosły 6 345 000 zł, a które w całości musimy zaliczyć do obrotów związanych z targami. b. Handel. Przypatrując się liczbom obrotów detaliczinej sieci handlowej Poznania w roku 1961, stwierdzić możemy na wstępie, że w poszczególnych miesiącach w kształtowaniu się tych obrotów występują bardzo duże różnice i skoki. Analizę utrudnia przejściowy wykup towarów przez ludność (IV kwartał 1961) oraz zakupy sezonowe i przedświąteczne. Równocześnie trzeba sobie zdać sprawę z tego, że okres targów nie jest okazją do dokonywania zakupów typu inwestycyjnego (odzież, meble, obuwie), które przecież w globalnych sumach obrotów miesięcznych handlu detalicznego stanowią najpoważniejszą pozycję. Co więcej, można nawet ryzykować tezę, że w czerwcu ludność Poznania z różnych względów wstrzymuje się z zakupami typu inwestycyjnego, przesuwając je na okres spokojniejszy, tzn. potargowy, a goście w czasie pobytu w Poznaniu pieniądze wydatkują raczej na utrzymanie, rozrywki i ewentualny zakup towarów szczególnie atrakcyjnych. W tych warunkach, wobec istnienia wielu różnorodnych, często wzajemnie się wyrównujących czynników, wydaje się, że ustalenie faktycznej 'i dokładnej sumy wzrostu obrotów handlu w związku z Międzynarodowymi Targami nie jest możliwe, a wszelkie sposoby jej obliczenia będą bardzo niedoskonałe i w dużej części oparte na ocenie subiektywnej.

*.

Henryk Wojciechowski

Prof. dr Jan Rzóska w swych badaniach w roku 1957 oparł się na porównaniu obrotów ogólnokrajowych handlu detalicznego z obrotami miasta Poznania i wykazał, nie starając się tego ująć cyfrowo, że w czerwcu w Poznaniu obroty handlu są wyższe niż obroty handlu w całym kraju. Słabą stroną tego porównania jest to, że istnieje zasadnicza różnica między kształtowaniem się w tym miesiącu obrotów handlu miejskiego i obrotów handlu wiejskiego (przednówek, koncentracja robót polowych), a ścisłego rozgraniczenia między jednym i drugim typem handlu uczynić nie można. Również metodę porównania obrotów handlu detalicznego Poznania z obrotami innych, podobnych Poznaniowi pod względem wielkości wybranych miast trzeba było odrzucić. Porównanie obrotów Poznania np. z obrotami Krakowa, Wrocławia czy Gdańska jest niemożliwe do przyjęcia. Miasta te są stolicami "województw urlopowych", do których i przez które w okresie czerwca przyjeżdżają tysiące wczasowiczów i wycieczek, co w dużym stopniu wpływa na kształtowanie się obrotów handlowych tych miast. Wobec tych zastrzeżeń jako możliwe do przyjęcia pozostało jedynie porównanie obrotów osiągniętych w czerwcu z obrotami całorocznymi kilku wybranych przedsiębiorstw handlowych, do których przede wszystkim kierują się goście targowi. Ograniczenie się do analizy obrotów kilku, w dużym stopniu specjalistycznych przedsiębiorstw handlowych wynika z zaobserwowanego małego zainteresowania przybyszów zakupami artykułów przemysłowych. Zgodnie z tym pod uwagę wzięto obroty następujących przedsiębiorstw: Powszechny Dom Towarowy, "Delikatesy", sklepy komisowe, sklepy "Jubiler", sklepy z dziełami sztuki "Desa" i sklepy Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego, a więc tych, których masa towarowa mogła stanowić pewną atrakcję dla gości targowych. Obroty tych przedsiębiorstw w roku 1961 podaje tabela nr 2. J ak wykazuje tabela nr 2, każde z sześciu przedsiębiorstw, których obroty poddane zostały analizie, wykazało w czerwcu większy obrót w stosunku do średniej miesięcznej obliczonej na podstawie obrotów całorocznych. Obliczenie to nie odpowiada jednak faktycznemu stanowi rzeczy. Począwszy od września, nastąpił bowiem przejściowy wykup towarów przez ludność, zwłaszcza artykułów spożywczych oraz niektórych przemysłowych. W tych warunkach należało okres wrzesień--grudzień wyłączyć z naszych rozważań, a przeciętną miesięczną obliczyć nie na podstawie obrotów rocznych, a na podstawie obrotów pierwszych ośmiu miesięcy. Odnośnie do Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego należało poza tym wnieść tę poprawkę, że począwszy od sierpnia, przedsiębiorstwo to przejęło pod swój zarząd dodatkowy sklep z zaprowadzoną już klientelą, co spowodowało konieczność obliczenia średniej miesięcznej dla tego przedsiębiorstwa na podstawie siedmiu miesięcy. Sumę różnic między średnią miesięczną tak obliczoną a faktycznymi obrotami czerwca, wynoszącą 6 406 000 zł, uznać możemy za zwiększone obroty wywołane zakupami gości targowych. Do tej sumy dodać trzeba kwotę 6 530 000 zł, stanowiącą wartość obrotów sieci handlowej na samym terenie targów. Są to przede wszystkim kioski i ruchome punkty sprzedaży drobiazgów, upominków, papierosów, gazet, książek itp. Kwotę tę musimy w całości zaliczyć do obrotów związanych z targami, ponieważ pochodzi z obrotów uzyskanych z punktów sprzedaży zorganizowanych tylko na okres targów. Gdybyśmy wyżej podaną metodą (tzn. obliczając przeciętną miesięczną nie

na podstawie obrotu rocznego, a na podstawie obrotów pierwszych ośmiu miesięcy) porównali obroty całego handlu detalicznego m. Poznania w czerwcu z tak obliczoną średnią miesięczną, wówczas okazałoby się, że obroty czerwca są większe o 13 461 000 zł. Odejmując od itej sumy podane poprzednio jako bezsporne zwiększenie obrotów o 12 936 000 zł, otrzymujemy sumę +525 000 tys. zł.

Tabela nr 2 OBHOTY WYBKAXYCH PKZEDSTIJBTOKSTW HANDLOWYCH W POZXAXI1T W B. 1961

W tym . Centrala Obroty Powszechny Przemyślu Miesiąc całego Dom Delikatesy Komisy Jubiler Desa Ludowego detalu Towarowy i Artystycznego I 387 319 13 560 12 948 3 167 4 980 211 542 II 402 878 13 590 12 913 2 661 4 584 232 754 III 540 176 22 396 18 703 2 862 6 058 462 ,>31 IV 445 762 18 374 13 111 2 145 4 356 206 606 V 486 670 17 903 15 036 2 399 6 581 405 806 VI 466 454 20 403 15 493 3 591 5 847 922 1 247 VII 427 287 15 045 13 611 2 676 4 329 517 741 VIII 467 399 18 602 12 025 3311 5 661 283 1011 IX 527 889 19 902 15 427 4 381 6 298 541 1 064 X 526 406 21 807 15 362 4 187 4 130 395 1 180 XI 529 372 21262 14 696 4 620 3 176 350 1471 XII ,>84 076 24 625 21 028 6 302 4 824 791 2 020 Razem 5 791 688 227 470 181 353 42 303 60 724 5 314 12 382 Średnia miesięczna 482 640 18 956 15 113 3 325 5 060 444 1 032 Średnia za 8 miesięcy 452 993 17 484 14 355 2 851 5 299 405 703 Odchylenie od obrotów czerwca + 13 461 + 2 919 + 1 138 + 740 + 548 + 517 + 544

Czy podane poprzednio zwiększenie obrotów w związku z targami powiększyć również o tę sumę? Na kształtowanie obrotów handlu detalicznego wpływa wiele czynników. Do tych obrotów wlicza się również obroty wielu przedsiębiorstw zlokalizowanych w Poznaniu, ale handlujących z całym województwem, wiele zakupów dokonuje również ludność wiejska w Poznaniu itp. Z tych względów, starając się całą analizę przeprowadzić w warunkach możliwie największego prawdopodobieństwa, kwoty 525 tys. do rachunku nie wliczamy. Na podstawie wyz ej podanych obliczeń przyjąć należy, że w czaSIe XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich w sieci handlu detalicznego miasta nastąpiło zwiększenie obrotów o 12 936 000 zł. c Zakwaterowanie. Dla gości targowych przybyłych 'na XXX Międzynarodowe Targi Poznańskie miasto przygotowało następujące ilości miejsc noclegowych:

Henryk

Wojciechowskihotele domy akademickie kwatery prywatne kwatery zbiorowe

816 łóżek 1383 9200 " 5275 "razem:

Działalność hoteli stałych w okresie targów nie przynosi dodatkowych zysków. Wynika to z tego, że hotele miejskie są z reguły zajęte przez cały rok. Aby zaspokoić gwałtownie wzrastające potrzeby 'kwaterunkowe w okresie targów, władze miejskie już od kilku lat przystosowują zastępczo na hotele dla gości zagranicznych domy akademickie oraz kwatery zbiorowe dla wycieczek krajowych. Niezależnie od tego wprowadzone zostało wynajmowanie noclegów w mieszkaniach prywatnych za pośrednictwem Miejskiego Biura Zakwaterowania. Kwatery zastępcze <nie stanowią źródła poważniejszych zysków, zarówno dla miasta jak i dla wynajemców. Kwatery te organizowane są w pomieszczeniach, które przez cały rok służą innym przeznaczeniom. Wynika z tego konieczność każdorazowej, całkowitej renowacji pomieszczeń oraz zmiany ich wyposażenia przed oddaniem do dyspozycji przedsiębiorstwa kwaterunkowego, co z kolei wpływa w sposób zasadniczy na kształtowanie się kosztów, jakie powstają przy urządzaniu tych kwater. Różnice przekazywa'ne są właścicielom budynków zajmowanych na kwatery. Wpływy Miejskiego Biura Zakwaterowania z tytułu wynajimu kwater zastępczych w czasie XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich wyniosły 2 265 000 zł. W sumie <tej mieści się również ekwiwalent wypłacony przez Miejskie Biuro Zakwaterowania za odstąpienie pomieszczeń na cele kwaterunkowe:a) szkołom, internatom, itp. b) domom akademickim

201 508.- zł 213 376,- "razem:

414884,- zł

Kwoty te zostały wykorzystane przez zarządy tych budynków na zakup dodatkowego wyposażenia szkół (np. pomoce naukowe) czy internatów (np. sprzęt świetlicowy). O wiele większą sumę dochodów w grupie wpływów kwaterunkowych stanowią należności z tytułu wynajmu kwater prywatnych, oddawanych przez ludność miasta do dyspozycji gości. Zostaną one omówione w grupie "dochody ludności miasta".

d. Komunikacja. Zwiększenie liczby mieszkańców Poznania w okresie dwu tygodni czerwca o około 10"/« wywiera swój wpływ również i na komunikację miejską. Miasto dysponuje następującymi środkami lokomocji: tramwaje, autobusy, trolejbusy i taksówki (osobowe i bagażowe). Analizując liczbę przewiezionych pasażerów i przebytych kilometrów w poszczególnych rodzajach komunikacji, stwierdzamy wzrosit liczby przejechanych kilometrów i przewiezionych pasażerów jedynie tramwajami i taksówkami. Uzasadnienie jest iproste. Komunikacja tramwajowa oraz taksówki nastawione są głównie na obsługę śródmieścia Poznania, a w kręgu śródmieścia obracają się głównie przybyli goście. Wpływy z tytułu świadczonych przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne usług komunikacyjnych w roku 1961 i w czasie XXX Międzynarodowych Targów Pozmańskich kształtowały się w tysiącach zł, j ak następuj e:

Tramwaje Autobusy i trolejbusy Taksówki (osobowe i bagażowe) Wpływy roczne 67 604 31484 26 674 Przeciętna mieś. 5 634 2 624 2 223 Wpływy w czerwcu 6 178 2 594 2 506 Różnica + 544 - 30 + 283

Do tabeli itej należy jednak wnlesc pewne sprostowanie. Czerwiec jest pierwszym miesiącem okresu urlopów i wakacji szkolnych. Z tych też względów wpływy z tytułu opłat za usługi komunikacyjne w czerwcu od stałych mieszkańców są niższe niż średnia miesięczna. Świadczy o tym przede wszystkim spadek opłat za karty miesięczne. W związku z tym można przyjąć zwiększenie wipływów o przynajmniej 25 10 ' o. Opierając się ma tym, otrzymamy następujący wzrost dochodów Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego wywołany zwiększeniem usług komunikacyjnych na skutek napływu gości targowych dla:a) tramwajów b) taksówek

544 000 zł 283 000 J>

+ 25'Vo 207 000 " razem l 034 000 zł

e. Usługi rozne. Niedorozwój usług w mleSCle stanowi jeden z powaznleJszych problemów, który od lat wzbudza zarówno szeroką dyskusję, jak i poszukiwania środków zaradczych. Problem polega na tym, że zdolność świadczenia usług dla stałej ludności miasta jest nie wystarczająca. Targi odbywają się corocznie w czerwcu, a> więc w okresie, kiedy wzrasta zapotrzebowanie na wszelkiego rodzaju usługi naprawcze, czyszczenie odzieży itp. przed wyjazdem na urlopy. Ten wzrost zapotrzebowania stwarza dodatkowe trudności w korzystaniu z usług przez przybyłych do Poznania z okazji targów. Z tych też względów przedsiębiorstwa usługowe, pracując i tak już często przy wykorzystaniu maksimum możliwości, nie wykazują w czerwcu dodatkowych obrotów. Inna sprawa, że natłok w punktach usługowych i doświadczenia z lat poprzednich nie zachęcają gości itargowych do korzystania z nich. Biorąc pod uwagę, że jednak goście targowi korzystają w pewnym stopniu z przedsiębiorstw usługowych, możemy przyjąć, że obroty tych placówek z tego tytułu kształtują się w wysokości 500 000,- zł, co stanowi około 5°jo wartości usług powszechnych, świadczonych bezpośrednio ludności (bez usług gwarancyjnych). Podsumowując otrzymamy następujące obroty:a) gastronomia b) handel detaliczny c) kwatery zbiorowe i hotele zastępcze d) komunikacja miejska e) usługi różne

19 000 000 zł 12 936 000 " 2 265 000 " l 034 000 " 500 000 "razem:

35 735 000 zł

Henryk

Wojciechowski

2. Wpływy z (tytułu obsługi imprezy targowej

a. Dochody z działalności podstawowej Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich. Podstawowym źródłem dochodów Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich są należności za wynajem powierzchni ekspozycyjnej na rzecz wystawców oraz wpływy ze sprzedaży biletów wstępu. Powierzchnia ekspozycyjna XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich obejmowała 101 044 m 2 , w tym 64 597 m 2 powierzchni krytej, 35 434 m 2 powierzchni otwartej oraz 1013 m 2 powierzchni podcieni. Na XXX Międzynarodowych Targach Poznańskich wynajęto: a) wystawcom krajowym: powierzchni krytej otwartej

29 000 m 2 a 56, 16 000 m 2 a 20,l 624 000 zł 320 000 "l 944 000 złb) wystawcom zagranicznym: powierzchni krytej otwartej podcieni

36 000 m 2 a 336, 21 000 m 2 a 120, 725 m 2 a 168,

10 080 000 zł 2 520 000 " 122 000 " 12 722 000 zł

c) przedsiębiorstwa usługowe opłacały dzierżawę zajmowanej powierzchni, kalkulowaną wg 4,3>/0 od obrotu, co stanowiło około 200 000 zł d) z różnych innych źródeł w tej grupie uzyskano 100 000 zł Razem wpływy Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich z dzierżawy powierzchni 14 966 000 zł Zaznaczyć należy, że należności od wystawców zagranicznych opłacane były w walutach obcych, co w sumie przyniosło wpływ dewiz w wysokości 354 668 $ i 140 046,30 rubli.

Ze sprzedaży biletów wstępu na XXX Międzynarodowe Targi Poznańskie uzyskano 8 442 000 zł. Razem więc dochody Zarządu Targów z działalności podstawowej wyniosły a) z opłat dzierżawnych b) z sprzedaży biletów wstępu

14906000 zł 8 442 000 "

23 408 000 złb. Usługi Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich. Obok wielu przedsiębiorstw, które w okresie przed i w czasie samej imprezy świadczą usługi zarówno na rzecz wystawców jak i na rzecz ich ekspozycji, również i sam Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich w wielu przypadkach wykonuje usługi wystawcom. Z tytułu świadczonych w ten sposób usług osiągnięto: l. Za wydzierżawianie wystawcom rekwizytów ekspozycyjnych (gabloty, materiały dekoracyjne, urządzenia techniczne itp.) na XXX Międzynarodowych Targach Poznańskich uzyskano: od wystawców zagranicznych od wystawców krajowych

375 000 zł 523 000 "

898 000 zł

Za wykonywanie różnych prac na stoiskach wystawców i przy budowie stoisk (roboty ślusarskie, elektrotechniczne, tapicerskie itp.), wykonanych własnym zespołem pracowniczym i w własnych warsztatach: od wystawców zagranicznych 476 000 zł od wystawców krajowych 469 000" 945 000 zł

Międzynarodowych

Targów

Poznańskich

3. Za usługi transportowe. Dochody Wydziału Transportu Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich za rok 1961 wyniosły łącznie 2 533 000 zł. Od tej sumy należy odjąć wypłacone za wynajem transportu obcego 1880 000 zł, pozostaje wówczas suma 653 000 zł, zarobiona na transporcie własnym w ciągu roku 1961. Z sumy tej jako zarobione tylko w czasie XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich przyjmujemy 40%, czyli 261 000 zł.

Łącznie Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich zarobił na świadczeniu usług na rzecz wystawców w czasie XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich:za wynajem rekwizytów za wykonawstwo własne za transport własny

89B 000 zł 945 000 " 261 000 "razem:

2 104 000 złc. Usługi na rzecz Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich. Osobną pozycją w grupie świadczonych usług w związku z targami są prace, jakie wykonują poszczególne przedsiębiorstwa usługowe na rzecz samej organizacji targowej. N ależności za usługi świadczone wystawcom biorącym udział w Międzynarodowych Targach Poznańskich pokrywane są przez Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich, który refakturuje je na poszczególnych wystawców. W ciągu całego roku 1961 Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich wypłacił z tego tytułu poszczególnym usługodawcom:za energię elektryczną za telefony założone wystawcom 1 przez nich używane za różne usługi porządkowe za ochronę obiektów, dezynfekcję itp. za ubezpieczenia za dzierżawę obiektów obcych, jak bocznice kolejowe, magazyny, garaże, place itp. za transport obcy za różne wydawnictwa, propagandę, reprezentację itp.

800 aD zł 800 000 " 243 000 " l 100 000 " 72 000 " 261 000 " l 880 000 " 3 300 000 "

8 456 000 zł

W ciągu roku na terenach targowych organizowane są trzy imprezy targowe: Międzynarodowe Targi Poznańskie oraz Wiosenne Targi Krajowe i Jesienne Targi Krajowe, poza tym w okresach międzytargowych tereny targowe wykorzystane są na cele magazynowe, rozrywkowe itp. Należy więc dokonać odpowiedniego podziału. Biorąc pod uwagę wielkość zajmowanego przez poszczególne imprezy terenu, można przyjąć następujący podział kosztów:

Międzynarodowe Targi Poznańskie Targi Krajowe Wiosenne i Targi Krajowe Jesienne a 25% pozostałe

40% kosztów 50% " 1()0/c> "

Zgodnie z tak ustalonymi proporcjami przyjmiemy, że opłaty Zarządu Targów na rzecz różnych usługodawców z tytułu usług świadczonych w czasie XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich wyniosły 3 380 000 zł. Do tej samej grupy usług wykonywanych na rzecz Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich zaliczymy roboty budowlane i remontowe, wy

Henryk

Wojciechowskikonywane przez rozne przedsiębiorstwa na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich, jak: budowa i adaptacja pawilonów, stoisk, urządzanie stoisk, prace malarskie, remontowe itp., wykonywane w okresie przygotowawczym do imprezy. Również i te usługi są reiakturowane przez Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich na wystawców. Z tytułu "wykonawstwa obcego" na XXX Międzynarodowe Targi Poznańskie Zarząd Targów wypłacił:za usługi wykonywane na rzecz wystawców zagranicznych krajowych

S 705 000 zł 9 026 000 "razem:

14 731 000 zł

Łączna wartość usług świadczonych wystawcom przez Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich wyniosła: 3 380 000 zł + 14 731 000 .,razem: 18 111 000 zł Sumując podgrupę wpływów, jakie uzyskały rozne przedsiębiorstwa i zakłady na terenie im. Poznania z tytułu obsługi imprezy targowej, otrzymamy następujące liczby: a) dochody Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich 23 408 000 zł b) usługi własne Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich 2 104 000 " c) usługi obce świadczone na rzecz Międzynarodowych Targów Poznańskich 18 111 000 "razem: 43 623 000 zł

Analiza wpływu Targów Poznańskich na rozwoJ gospodarczy Poznania pozwala stwierdzić, że dzięki imprezie targowej, jaka odbyła się w roku 1961, w wielu dziedzinach życia gospodarczego miasta wystąpił w okresie przygotowania, trwania i likwidacji imprezy wzrost obrotów, który szacować należy na sumę około 80 milionów złotych, składającą się z wpływów z tytułu:a) obsługi gości targowych w wysokości b) obsługi imprezy w wysokości

35 735 000 zł 43 623 000 "razem:

79 358 000 zł

Sumy tej nie należy oczywiście traktować jako czystego zysku otrzymanego przez miasto z tytułu imprezy targowej. Nie to jest zresztą celem niniejszego opracowania. Kwota 80 min. zł musiała jednak wpłynąć na podjęcie wielu posunięć na tury organizacyjnej, takich jak rozszerzenie godzin otwarcia placówek handlowych i usługowych, zwiększenie wydajności pracy itd. Aby dokonać obrotów na tę sumę, trzeba było równocześnie zaangażować dodatkowych pracowników.

DOCHODY LUDNOŚCI ZWIĄZANE Z MIĘDZYNARODOWYMI TARGAMI POZNAŃSKIMI Ludność Poznania korzysta z imprezy targowej w dwojaki sposób: a) z tytułu pracy i b) z tytułu usług świadczonych na rzecz gości targowych.

* 1. Wy. nagrodzenie z itytułu pracy

W okresie przedtargowym na terenach Międzynarodowych Targów Poznańskich następuj e znaczne spiętrzenie robót, których 'nie udaje się wykonać w normalnym, 8-godzinnyim czasie pracy. Przyczyny tego stanu rzeczy są wielorakie, wynikają zaś przede wszystkim z faktu późnego nadsyłania przez wystawców projektów architektonicznych, materiałów monitażowo- budowlanych i dekoracyjnych, późnego przesyłania eksponatów, poznego przyjazdu ekip technicznych wystawców itd. W pracach przygotowawczych i następnie likwidacyjnych najpoważniejszy udział mają przedsiębiorstwa budowlano-remontowe oraz transportowe. Przedsiębiorstwa te należą do grupy zakładów, które wykazują pełne, bez przestojów, zatrudnienie w ciągu roku. W związku z tym można stwierdzić, że gdyby w Poznaniu nie było Targów, przedsiębiorstwa te pracowałyby również przy podobnym stanie zatrudnienia, wyposażeniu technicznym itd. Należy więc przyjąć, że tylko nadgodziny wypłacane pracownikom tych przedsiębiorstw zatrudnionych na Targach należy traktować jako ich dodatkowy zarobek uzyskany w związku z T argami. Zwiększenie w okresie 15 dni targowych liczby mieszkańców Poznania o przeciętnie 35-40 tys. osób dziennie, czyli o około 10% całej l udności miasta (przy czym te ,,10°A>" posiada większą zdolność kupna niż stali mieszkańcy miasta), jak również fakt, że w ciągu dnia, w godzinach 9.0018.00 większość gości przebywa na terenach targowych 1 dopiero po ich zamknięciu udaje się do "miasta", sprawia, że pewne typy sklepów, jak i niemal wszystkie lokale gastronomiczne, przedłużają godziny swej pracy, aby umożliwić dokonanie zakupów, spożycie posiłków lub oglądanie imprez kul turaino - rozrywkowych. Zgodnie z tym do grupy dochodów ludności z tytułu Międzynarodowych Targów Poznańskich zaliczymy przede wszystkim pracę w nadgodzinach pracowników zatrudnionych przy przygotowaniach do imprezy (przedsiębiorstwa budowlane, transportowe itp.) oraz obsługujących gości targowych (sklepy, zakłady gastronomiczne, hotele, transport miejski itp.). Wynagrodzenia, jakie z tego tytułu zostały wypłacone w okresie od maja do lipca 1961 roku, oszacowane zostały, jak następuje:a) przy przygotowaniach do imprezy b) przy pracach w czasie imprezy

4 800 000 zł 2 600 000 ,-,razem na sumę:

7 400 000 zł

Drugą grupę stanowią wynagrodzenia osób, które zostały zaangażowane do pracy w związku z Targami. Są to sprzedawcy prowizyjni punktów sprzedaży detalicznej na terenie targowym, dodatkowa obsługa w lokalach gastronomicznych itd. Wynagrodzenia, jakie tej kategorii zatrudnionych zostały wypłacone w czerwcu, wynoszą 3 671 000 zł. Do tego zaliczyć należy również wynagrodzenia osób wykonujących pośrednio różne prace związane z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi, które Narodowy Bank Polski szacuje na sumę 620 000 zł. Tak więc dochody ludności wynikające z pracy związanej z przygotowaniami do imprezy targowej, jej trwaniem 1 likwidacją, jak również z obsługą gości targowych wynoszą razem:

Henryk

Wojciechowskia) nadgodziny b) wynagrodzenia dla specjalnie zaangażowanych c) dla pośrednio związanych z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi

7 400 000 zł 3 671 000 " 620 000 "razem:

11 691 000 zł

2. Wynagrodzenia pracowników Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich a) Stały personel Międzynarodowych Targów Poznańskich liczy 103 pracowników umysłowych oraz 131 pracowników fizycznych. Zadaniem tej załogi jest administrowanie terenem targowym, jak również przygotowanie poszczególnych imprez. Koczny fundusz płac wszystkich tych pracowników wynosi 5 662 000 zł. Ponieważ jednak na terenach targowych w ciągu roku odbywają się trzy imprezy targowe, wynagrodzeniem tym nie możemy obciążać wyłącznie Międzynarodowych Targów Poznańskich. Zgodnie z tym przyjmujemy, że na opłacenie pracy przy Międzynarodowych Targach Poznańskich przypada z całorocznego funduszu płac 40°/», czyli 2 265 000 zł. b) W okresie przed, w czasie i po zakończeniu imprezy targowej Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich zmuszony jest zatrudnić pewną liczbę pracowników fizycznych i umysłowych jako tzw. pracowników sezonowych do wykonywania prac, których stała załoga wobec ich spiętrzenia nie jest w stanie wykonać. W okresie czterech miesięcy (IV-VII) roku 1961 Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich zatrudnił sezonowo 790 pracowników fizycznych oraz 383 pracowników umysłowych w charakterze pomocniczych sił biurowych, tłumaczy, rzemieślników, strażników itp. Wypłacone z tego tytułu wynagrodzenia wyniosły: pracowników fizycznych 783 000 zł "umysłowych 566 000 "razem: l 349 000 złc) Trzecią kategorię pracowników zatrudnionych na Międzynarodowych Targach Poznańskich i otrzymujących wynagrodzenie z Zarządu Targów są pracownicy przyjmowani na zlecenia wystawców zagranicznych i pracujący w czasie imprezy na ich rzecz (jako tłumacze, obsługa stoisk), często przez wystawców imiennie wskazywani. Ta grupa zatrudnionych na XXX MTP otrzymała wynagrodzenie w wysokości 700 000 zł. Należałoby tu jeszcze dodać dodatkowe wynagrodzenie tych pracowników, otrzymane bezpośrednio od wystawców, zazwyczaj w towarach. Szacunek tych dochodów jest różny i ze zrozumiałych względów może się opierać jedynie na bardzo subiektywnych przesłankach. Wydaje się jednak, że dochody te przeciętnie kształtować się będą w wysokości około 50% oficjalnego wynagrodzenia, chociaż są wypadki, że są one znacznie wyższe. Zaznaczyć jednak należy, że ta forma wynagrodzenia jest dla obu stron bardzo dogodna. Z punktu widzenia wystawcy zagranicznego są to często towary mu niepotrzebne (np. nadwyżka posiadanych zapasów żywnościowych konserw, napojów), natomiast z punktu widzenia pracownika są to towary bardzo atrakcyjne, bo zazwyczaj nie produkowane w kraju, a przez to łatwe do zbycia, nawet po wysokich cenach. Zgodnie z tym wynagrodzenia zatrudnionych u wystawców zagranicznych należy podnieść o 50°,», czyli do sumy l 050 000 zł.

d) Ostatnią grupę wynagrodzeń wypłacanych przez Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich stanowią wypłaty z tzw. bezosobowego funduszu płac. Są to sumy stosunkowo niewielkie, obejmujące około 180 000 zł. Sumując powyższe, przyjąć należy, że Zarząd Międzynarodowych Targów Poznańskich za prace związane z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi w roku 1961 wypłacił:a) pracownikom stałym b) pracownikom sezonowym c) pracownikom u wystawców zagranicznych d) z bezosobowego funduszu płac

2 265 000 zł l 349 000 " l 050 000 " 180 000 "razem:

4 844 000 zł

3. Dochody ludności z wynajmu kwater a) Wśród 16 674 miejsc noclegowych przygotowanych dla przybyłych na Międzynarodowe Targi Poznańskie noclegi w domach prywatnych stanowiły 9200, tj. 55%. Odnajmowanie przez mieszkańców noclegów przyjezdnym prowadzone jest w Poznaniu już od kilku lat. Po początkowych trudnościach, wywołanych obawami, że ujawnienie "dodatkowej" powierzchni mieszkaniowej będzie rejestrowane przez władze kwaterunkowe, oraz po właściwym ustaleniu opłat za wynajem, liczba zgłaszanych corocznie łóżek do dyspozycji Miejskiego Biura Zakwaterowania szybko wzrasta. Liczba 9200 łóżek, jaką oddali poznaniacy do dyspozycji Biura Zakwaterowania w roku 1961, okazała się wystarczająca. Zdarzały się wypadki, że przez kilka dni niektóre miejsca noclegowe (szczególnie w dzielnicach bardziej oddalonych od terenów targowych) nie były wykorzystane. Wpływy Biura Zakwaterowania Hoteli Miejskich z tytułu wynajmu noclegów w czasie XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich wyniosły:z 2400 kwater dla gości zagranicznych z 6800 kwater dla gości krajowychl 357 000 zł 4 171 000 "razem:

5 528 000 zł

Sumę tę należy zmniejszyć o około 800 000 zł przeznaczonych na pokrycie kosztów własnych Biura Zakwaterowania, podatków, opłat skarbowych itp. W rezultacie otrzymamy kwotę 4 728 000 zł.

b) Do tej samej grupy dochodów ludności musimy również zaliczyć wynagrodzenia wypłacone przez Biuro Zakwaterowania personelowi przekształconych na kwatery domów akademickich, szkół, internatów, itp. Pracownicy ci zatrudnieni byli ,przy przygotowaniach kwater, a w czasie imprezy jako dozorcy, szatniarze, sprzątaczki, bufetowi itp. Łączna suma wypłacona z tego tytułu wyniosła l 573 000 zł. Zgodnie z powyższym przyjąć należy, że ludność Pozinania w roku 1961 z obsługi kwaterunkowej przybyłych wystawców i interesantów zagranicznych albo krajowych uzyskała: a) za wynajem kwater prywatnych b) za prace pomocnicze przy organizacji kwater zbiorowych

4 728 000 zł 1573 000 "razem: 6 301000 zł

Analiza poszczególnych źródeł dochodów ludności z tytułu imprezy tar

Henryk Wojciechowski

gowej pozwala stwierdzić, że ludność Poznania z okazji XXX Międzynarodowych Targów Poznańskich uzyskała dodatkowe dochody z tytułu: a) wynagrodzenia za pracę przy imprezie 11 291 000 zł b) wynagrodzenia z Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich c) organizacji kwater

4 844 000 " 6 301000 "razem: 22 436 000 zł

Skuteczność targów dla rozwoju handlu międzynarodowego jest dzisiaj coraz lepiej rozumiana. Świadczy o tym stały wzrost liczby imprez targowych w świecie i uwaga, jaką im poświęcają zainteresowane koła gospodarcze. Wokół imprezy targowej stwarza się odpowiednią atmosferę ułatwiającą prowadzenie rozmów handlowych, kupcom i interesantom zapewnia się jak najlepsze warunki. Trosce o przygotowanie odpowiedniego "zaplecza" dla imprezy targowej poświęca się coraz więcej uwagi, nie szczędząc przy tym kosztów, które nie zawsze szybko się amortyzują. Tym bardziej więc korzyści, jakie odnosi Poznań z Międzynarodowych Targów Poznańskich warte są uwagi. Wykazane w analizie efekty w postaci wzrostu obrotów w mieście o około 80 milionów złotych i wzrostu dochodów jego mieszkańców o ponad 22 miliony złotych nie są jedyne. Wartość tych korzyści jest o wiele większa, gdyż powodują one ponadto ożywienie gospodarcze całego miasta i skierowują je w określonym kierunku. Na wstępie niniejszego opracowania postawiłem tezę, że w życiu miast, w których istnieją imprezy targowe, procesy rozwojowe przebiegają inaczej niż w miastach pozbawionych targów. Wydaje się, że tę odrębność Poznania trzeba pielęgnować, podkreślać i rozwijać. Będzie to w interesie zarówno Poznania jako "miasta targowego" jak i jego mieszkańców. Będzie to również, a to jest w interesie ogólnonarodowym najważniejsze, korzystne dla dalszego rozwoju Międzynarodowych Targów Poznańskich jako reprezentanta i usługodawcy polskiego handlu zagranicznego.

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1962.04/06 R.30 Nr2 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry