N2

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1958.07/09 R.26 Nr3

Czas czytania: ok. 16 min.

Bolesław Maroszek

Przestępczość nie letnich , Troska o młodzież - przyszłość narodu - winna stać się centralnym punktem wszelkich naszych poczynań. Szczególnie pilnie należy śledzić wszelkie ujemne i wręcz niebezpieczne przejawy życia młodzieży, z których przestępczość należy niewątpliwie do najbardziej niebezpiecznych.. W samym Poznaniu w 1957 roku suma strat wynikłych na skutek przestępstw popełnionych przez nieletnich przestępców wynosi blisko pół miliona złotych. Suma ta i tak bardzo już wysoka jest faktycznie o wiele wyższa, nie obejmuje ona bowiem przestępstw nie wykrytych względnie nie zgłoszonych. Najwięcej strat ponieśli mieszkańcy względnie instytucje Starego Miasta - 158 459 zł, dalej Jeżyc - 143 026 zł, Grunwaldu - 80 696 zł, Nowego Miasta - 53 818 zł, Wildy - 21 035 zł. Komenda Miejska wykryła straty w wysokości 42 134 zł. Razem - 499 134 zł. Podane wyżej straty zostały spowodowane przez 478 nieletnich przestępców, którzy dokonali w omawianym roku 355 przestępstw. Na poszczególne kwartały wypada następująca ilość przestępstw: I kwartał 95 III kwartał - 60 I I " - 106 IV" 94 N ajwiększe nasilenie przypadło jak widzimy na II kwartał (Targi?) naJmniejsze zaś na III kwartał (wakacje - wyjazdy poza miasto?). Wiemy już w przybliżeniu, kiedy dokonuje się najwięcej przestępstw.

Teraz postaramy się znaleźć odpowiedź na pytanie, w których dzielnicach dokonuje się ich najwięcej. Odpowiedź na to pytanie można ustalić na podstawie ilości prowadzonych przez poszczególne Komendy Dzielnicowe MO spraw. Na terenie dzielnicy Stare Miasto wykryto 111 przestępstw (31,2%), na terenie dzielnicy Grunwald - 93 (26,2%), Jeżyc - 64 (18,1%), Nowego Miasta - 49 (13,8%) oraz na terenie Wildy 38 (10,7%) przestępstw.

Jeżeli uwzględnimy dodatkowo rodzaj dokonywanych przestępstw na terenie poszczególnych dzielnic, wtedy otrzymamy następującą tabelę:

Rodzajeprzestępst«

Dz'eln'ca Wyst. ( buli- Wła- Kra- Oszuban- Podpa- ma- dzie- Inne Razem oj lenia stwa u. dvekie stwo nia że Stare Miasto 1 2 2 33 68 1 4 111 31,2 N owe Miasto 3 10 - 5 27 - 4 49 13,8 Wilda - 4 3 3 24 - 4 38 10,7 Grunwald 2 7 2 13 64 - 5 93 26,2 leżyee 1 3 2 11 44 - 3 64 18,1 Rażeni 7 26 9 65 227 1 20 355 100 'I" D 1,9 7,3 2,5 18,3 63,9 0,2 5,6 100 % - /0

Tabela powyższa ilustruje nasilenie poszczególnych rodzajów przestępstw zarówno na terenie całego miasta jak i w poszczególnych dzielnicach. N asuwa się z pewnością zastrzeżenie co do małej ilości przestępstw chuligańskich. Otóż uwzględniono tutaj tylko typowe i najbardziej niebezpieczne czyny chuligańskie, za które nie letni odpowiadali z reguły przed sądem dla nieletnich. Najbardziej pospolite są przestępstwa kradzieży i włamania. Te pierwsze stanowią 63,9%, drugie zaś 18,3% ogółu przestępstw. Powyższe dane wskazują także na to, że najwięcej przestępstw dokonują nieletni na terenie dzielnicy typowo handlowej jaką jest Stare Miasto. Tu bowiem istnieją najbardziej sprzyjające warunki do dokonywania kradzieży. Duży ruch ludności jest doskonałym czynnikiem maskującym przestępstwo. Szczególnie sprzyjające są warunki w P. D. T., gdzie wielka ilość kupujących (często przyjezdni ze wsi) daje doskonałą szansę do popełniania kradzieży - głównie kieszonkowych. Swoisty rekord pobił w 1957 roku 11 letni kieszonkowiec, który dokonał na terenie P. D. T. 15 kradzieży.

Okazuje się jednak, że wspomniany "rekordzista" nie jest mieszkańcem dzielnicy Stare Miasto, "na konto" której zapisuje się owe przestępstwa. Mieszka on w dzielnicy gdzie dokonano najmniejszej ilości przestępstw - Wildzie.

Zasygnalizowany powyżej przypadek wskazuje na konieczność zbadania nie tylko warunków sprzyjających dokonaniu przestępstwa ale także na konieczność dokładnego poznania samego przestępcy oraz jego najbliższego otoczenia. Opracowaniu tego zagadnienia ze względu na zupełny brak danych z tej dziedziny (z terenu miasta Poznania) poświęcono najwięcej miejsca. Spośród 478 ujawnionych w 1957 roku nieletnich przestępców poddano analizie 79% przypadków to jest 321 nieletnich przestępców z terenu miasta Poznania. (Z liczby 478 należy odjąć 72 nieletnich, którzy nie mieszkają na terenie Poznania, zaś liczba 321 stanowi 79% z 406). Przede wszystkim chodzi o ustalenie wieku nieletnich przestępców, rodzaju ich zajęcia, rodzaju dokonanego przestępstwa oraz ustalenie, czy przestępstwo zostało dokonane indywidualnie czy też grupowo. Ułożono w tym celu dwie tabele, które wskazują na pewne współzależności pomiędzy wyżej wymienionymi czynnikami. Z poniższych dwóch tablic wynika przede wszystkim liczebna przewaga nieletnich, którzy dokonali przestępstwa w grupie. Liczebność tych grup, aczkolwiek zazwyczaj nieduża, nieraz dochodziła do 8 i więcej członków. Tytułem próby przeanalizowano na terenie Starego Miasta 36 grup. Wykryto 21 grup dwuosobowych, 9 - trzyosobowych, 5 - czteroosobowych, 1 - pięcioosobową.

«* Przestępstwa indywidualne Rodzaj przestępstwa Zajęciu o j* CD Brak danych Wiek s:I 2 O) es Razem dotyczących przestępcy >c SI cy .5-5 cC MI V CD zajęcia cc >>> "SI a 5 N I\. a N n .d Gr >-s U es M o li, Cli poniżej 13 1 19 22 2 26 13 lat 5 4 1 7 14 lat 12 7 3 15 15 lat 13 4 13 18 16 lat 15 2 10 22 17 bI 23 5 10 17 40 Razem 8 I 87 I 2 I 21 44 16 46 128 22 Przestępstwa grupoweponiżej 13 1. 7 5 J 37 2 - 44 4 51 . 3 13 lat - - 2 12 - - 13 - 14 1 14 Jat -- - - 1 31 1 1 20 - 9 33 4 15 lat - I 1 5 1 19 1 - 3 - 15 26 8 16 lat 3 5 21 - 1 7 3 17 30 3 17 lat - 1 U 10 17 1 4 9 15 39 11 Razem - 22 27 r137 4 3 91 12 60 193 30

Charakterystyczny jest równIe z fakt znacznej przewagi nieletnich, którzy dokonali przestępstw w grupie a jednocześnie są uczniami. Nieletnich - uczniów, wykryto wśród przestępstw indywidualnych 44, natomiast wśród przestępstw grupowych 91. Można więc szkołę podstawową uznać za dosyć istotną platformę, na bazie której organizują się grupy nieletnich przestępców. Potwierdza to wyraźnie fakt spadu przestępstw grupowych wśród uczniów (szkół średnich i zawodowych) po 14 roku życia. Są to oczywiście tylko pobieżne uwagi na ten temat. Sam zaś problem jako bardzo istotny stanowi w chwili obecnej przedmiot osobnych badań. Sumując ilość przestępców nieletnich indywidualnych i grupowych w poszczególnych latach otrzymujemy następujące dane: do lat 13 - 77 15 lat 44 13 lat 21 16 lat - 52 14 lat 48 17 lat - 79 Dane te mówią o wyraźnym zwiększeniu się przestępczości wśród nIeletnich w miarę wzrostu lat. Potwierdza się często podkreślany fakt znacznego udziału w przestępstwach młodzieży bez stałego zajęcia.

Starano się także znaleźć pewne zależności pomiędzy rodzajem przestępstwa a zajęciem, sytuacją rodzinną oraz faktem z kim zostało przestępstwo dokonane. Ilustruje to poniższa tabela.

Zajęcie Syt. rodź. Z kim -a Brak cg Ol Razem wg danych * < : '5 51 o rodzaju cc -a w rubry113 18 > o przestępstw kac h l, 2, 3 CD li N 10 N Cb -a aJ a LH Ol OH O Wyst. bandyckie 1 - 1 1 1 2 - 2 - Chuligaństwo 12 7 3 11 - 8 22 30 8 W la man a 14 - 19 13 3 8 27 35 2 Kradzieże 104 17 81 105 20 87 137 224 22 Podpalenia 5 - 1 3 - 2 4 6 - Inne 10 5 7 12 2 21 3 24 2 Razem 146 29 112 145 26 128 193 321 34

Najbardziej charakterystyczne są dane dotyczące włamań. Dokonuje ich w przeważającej mierze młodzież bez* stałego zajęcia, prawie zawsze w grupie. Celem ich jak łatwo z tego wywnioskować jest zdobycie pieniędzy względnie towarów. Najczęstszym obiektem są kioski. Podobnie i czyny chuligańskie dokonywane są zazwyczaj w grupie i to przez młodzież w znacznej mierze uczącą się. Sytuacja rodzinna młodzieży przestępczej nie różni się prawdopodobnie od sytuacji rodzinnej ogółu młodzieży, biorąc pod uwagę oczywiście tylko fakt posiadania czy nie posiadania rodziców. Warto jeszcze przytoczyć tabelkę dotyczącą 70 recydywistów i prowodyrów wyodrębnionych spośród wszystkich nieletnich przestępców z terenu Poznania. Rodzaj e przestępstw Zajęcie Suma Wiek Kradzie - Chuli- Wiame- U cznio- Bez wg lat Inne że gaństwo I nia wie zaj ęcia poniżej 13 lat 8 - 2 - 10 - 10 13 lat 7 2 - - 8 1 9 14 lat 9 2 , 11 11 - - - 15 lat 5 2 4 - 9 2 11 16 lat 13 - fi 1 10 6 16 17 lat 8 2 3 - 4 9 13 Bazem 50 6 13 1 53 17 70

Bolesław Maroszek

W porównaniu z ogólnymi danymi dotyczącymi nieletnich przestępców, u prowodyrów i recydywistów występuje znacznie wyższy procent włamań dokonanych po 14 roku życia. Pozostaje jeszcze do omówienia bardzo istotna sprawa przestrzennego rozmieszczenia nieletnich przestępców. O rozmieszczeniu przestępstw powiedzieliśmy już kilka słów na wstępie. Teraz chcemy stwierdzę, w jakich dzielnicach i na jakich ulicach mieszkają nieletni przestępcy. Spośród 406 nieletnich przestępców mieszkających w Poznaniu w poszczególnych dzielnicach mieszka: Grunwald 112 Stare Miasto - 102 Jeżyce 85 O nasileniu przestępczości możemy jednak wnioskować dopiero po obliczeniu wskaźników o promillach na 1000 chłopców w danej dzielnicy. Mówimy tylko o chłopcach, ponieważ oni stanowią co najmniej 95% wszystkich nieletnich przestępców. Tak więc po podzieleniu ilości nieletnich przestępców (mieszkańców danej dzielnicy) przez ilość chłopców od 7 do 17 lat (w danej dzielnicy) otrzymujemy następujące wskaźniki: Stare Miasto 15,0 promili Grunwald 11,5 promili J eżyce - 13,2 * Wilda 10,4 N owe Miasto - 12,8 Powyższe zestawienie zasługuje na uwagę przede wszystkim z tej raCJI, że dopiero na podstawie takich danych mamy prawo wnioskować o nasileniu przestępczości nieletnich w poszczególnych dzielnicach. Dotychczas publikowane dane nie uwzględniały niestety tego ważnego momentu. Jakie z tego wypływają konsekwencje można się najlepiej przekonać, porównując dwa powyższe zestawienia; w liczbach bezwzględnych i w promillach. Określenie nasilenia przestępczości nieletnich w poszczególnych dzielnicach jest jednak mało szczegółowe i dlatego też ustalono stopień nasilenia omawianego zjawiska na poszczególnych ulicach.

Wilda N owe Miasto 47

Ogółem wszyscy nie letni z 1957 roku mieszkają na 167 ulicach. Na większości z tych ulic nasilenie w promillach jest znacznie mniejsze od nasilenia w całej dzielnicy. Jest jednak szereg ulic, na których promili jest kilkakrotnie wyższy od promillu całej dzielnicy. Co najmniej dwukrotnie wyższy jest on na następujących ulicach: S t a r e M i a s t o: Grochowe Łąki, Dominikańska, Garbary , Wielka, Za Bramką, Żydowska, Marcinkowskiego, Naramowicka, Ratajczaka, Wrocławska; Jeż y c e : Nad Bogdanką, Sokoła, Kochanowskiego, Reja, SzamotuIska, Kościelna, Poznańska; N o w e M i a s t o: Pstrowskiego, Smolna, Rataje;

G r U n wal d: Promienista, Świerczewskiego, Kopanina, Hetmańska, Kolejowa, Gąsiorowskich, Kossaka, Albańska, Chociszewskiego, Łukaszewicza, J arochowskiego, Palacza, Śniadeckich; W i l d a: Traugutta, Żupańskiego, Gruszkowa, Wiśniowa.

(Ulice ułożono według stopnia nasilenia).

Jeżeli przeniesiemy wyżej podane ulice na mapę, to przekonamy SIę, że za wyjątkiem okolic Garbar , gdzie tworzą one pewne skupienie, nIe stwierdzamy w pozostałych przypadkach prawidłowości w ich roz. .

mIeszczenIU.

Przestępczość dorosłych Dokładną analizę tak skomplikowanego problemu społecznego jakim jest przestępczość wśród dorosłych nie można rzecz jasna dokonać na kilku stronach niniejszego artykułu. Chodzi tu tylko o zasygnalizowanie niektórych ważniejszych danych, jakie udało się zebrać z materiałów MO. Są to więc materiały jednostronne, nie obejmujące tych przestępstw (szczególnie gospodarczych), które ścigała bezpośrednio Prokuratura.

Podobnie jak przy przestępczości nieletnich, analizy dokonano z dwóch punktów widzenia: a) związku między rodzajem przestępstw a wiekiem przestępców, b) z punktu widzenia rozmieszczenia przestępców dorosłych według miejsca zamieszkania. W związku z punktem pierwszym przeanalizowano dwa tysiące przestępców powyżej 17 roku życia. Dokonali oni: 1078 kradzieży, 343 czynów chuligańskich, 89 spekulacji, 39 włamań, 6 przestępstw urzędniczych, 5 zabój stw, 406 innych przestępstw (oszustwa, przestępstwa gospodarczo, · gwałty itp.).

Na poszczególne grupy wieku przypada następująca ilość przestępstw:

Grupa wieku 17-20 21-30 llo.ść przestępstw 306 746 % I 15,3 37,3

41-50

51-60 i pow. 60 S Razem

20,3

16,6

7,8

2,7

Z powyższych dwóch zestawień wynika, że MO ma najczęściej do czynienia z kradzieżami - 53,9% i chuligaństwem - 17,1%. Razem przestępstwa te stanowią 7 1 % ogólnej ilości analizowanych przestępstW. Potwierdza się w ten sposób raz jeszcze olbrzymia przewaga ilościowa i wielkie niebezpieczeństwo społeczne wymienionych wyżej dwóch rodzą

Bolesław Maroszek

jów przestępstw. Z zestawień wynika także olbrzymia przewaga przestępców stqsunkowo młodych - do łat 40. Stanowią oni 72,9% wszystkich przestępców. Nie jest to wynikiem liczebnej przewagi tej grupy ludności, bowiem różnica ich liczebności wynosi zaledwie około 15 tys. osób. Jeszcze bardziej niepokojąco wyglądają dane najbardziej obiektywne, to jest nasilenie przestępców w promillach przypadające na poszczególne grupy wieku. Nasilenie to kształtuje się następująco: Od 17-20 lat 34,2 promille od 41-50 lat 20,0 promille od 21-30 lat 34,3" od 51-60 lat - 15,0 od 31-40 lat 21,2" pow. 60 lat 5,2 Jeżeli chodzi o niektóre rodzaje przestępstw w wyodrębnionych powyżej dwóch grupach (I - do lat 40; II - od 40 wzwyż) to procentowo występują one w następującym nasileniu:

Rodzaje przestępstw Kradzieże Ch uli g . Włamania Spekulacja Inne I grupa 52,9 20,9 2,4 4,0 17,8 II grupa 47,6 8,4 0,5 9,4 31,4

Pewne zależności pomiędzy wiekiem a rodzajem niektórych przestępstw ilustruje poniższa tabela, w której oprócz ilości przypadających na daną grupę przestępstw obliczono także procent, jaki stanowią one w danej grupie wieku.

Wiek Kradzieże ( hulignńs.wo Włamania Spekulacj a lane 17-20 136 105 7 18 35 44,4 7" 34,3 7" 2,2 70 5,9 >/" 11 ,4 V" 21-30 428 139 19 22 125 57,3 % 18,6 70 2,5 % 2,9 % 16,7 % 31-40 232 40 10 1$ 103 57, l 7 u 9,9 7" 2,6 "j" o 25,3 % 0,2* 'ja 41-50 186 44 l 14 74 55,9 70 13,2 70 0,3 70 4,2 7" 22,2 70 51-60 1( 13 2 14 45 49,3 o " 8,3 70 1,2 7 j 9,0 7 28,8 % 60 20 2 8 23 pow. 37,8 % 3,7 % 15,1 % 43,4 · >/" Razem 1078 343 39 89 408 przestępstw Dla ciekawości warto jeszcze podać dwie tabelki, które rzucają pewne światło na przestępców dorosłych z punktu widzenia ich wykształceniai zajęcia. Przeanalizowano w tym celu tytułem próby 200 osób to jest 10% ogólnej liczby omówionych przypadków. Na 200 osób pracuje 130 (65%), nie pracuje 70 (35%). Wykształcenie podstawowe posiada 155 osób (77,5%), średnie - 38 (19%) i wyższe - 7 osób (3,5%).

Z punktu widzenia miejsca zamieszkania przeanalizowano wszystkich wykrytych przez MO dorosłych przestępców w 1957 roku w liczbie 3431. Z liczby tej 2769 osób mieszka w Poznaniu, 548 osób mieszka poza Poznaniem, 45 osób jest bez stałego miejsca zamieszkania, u 75 osób nie udało się na podstawie posiadanych materiałów stwierdzić dokładnego miejsca zamieszkania.

W poszczególnych dzielnicach Poznania mieszka: Stare Miasto 565 N owe Miasto - 494 Wilda - 472 O właściwym nasileniu świadczą jednak dopiero wskaźniki w promillach.

Na poszczególne dzielnice przypada: J N owe Miasto - 10,38 promili Grunwald 7,65" Stare Miasto - 7,06 Przeciętny promili dla całego Poznania wynosi 7 ,52.

Największe nasilenie przestępczości dorosłych przypada więc na dzielnicę najmłodszą, na terenie której znajduje się bardzo dużo zakładów pracy, gdzie ludność ze względu na rozbudowę samej dzielnicy jest chyba najmniej ustabilizowana. Istnieją jednak dosyć znaczne różnice w nasileniu przestępczości dorosłych w ramach samych dzielnic. Na tej podstawie można wyodrębnić kilka obszarów, na terenie których nasilenie to jest co najmniej o 50°'0 wyższe od nasilenia w pozostałych częściach dzielnic. N a terenie S t a r e g o M i a s t a: I obszar - ulice: Grobla, Garbary , Wierzbowa, Mostowa, Wielka, Dominikańska, Grochowe Łąki, Woźna, Żydowska.

Jeżyce Grunwald 804

Wilda Jeżyce

6,78 promili 5,75

Na terenie N o w e g o M i a s t a: II obszar - ulice: Zagórze, Ostrówek, Rynek Sródecki, Cybińska. III obszar - ulice: Sucha, Bartnicza, Gnieźnieńska.

Na terenie Jeż y c: IV obszar - ulice: Nad Bogdanką, Jeżycka, Poznańska, Kościelna, Żurawia. Na terenie G r u n wal d u: V .obszar - ulice: Grottgera, Chełmońskiego, Kossaka, Matejki, Wyspiańskiego.

Bolesław MarQszek

N a terenie W i l d y: VI obszar - ulice: Jaworowa, Klonowa, Wiśniowa, Malinowa, Szczepana, Czechosłowacka. Wymieniliśmy sześć obszarów o szczególnie dużym nasileniu przestępczości dorosłych. Istnieje jeszcze jednak szereg ulic, na których nasilenie przekracza o 100 % stopień nasilenia dla całej dzielnicy. Wszystkich tych ulic jest 53 (niektóre przebiegają przez dwie dzielnice i są uwzględnione dwukrotnie) . S t a r e M i a s t o: Naramowicka, Owsiana, Obornicka, Szelągowska, Św. Wojciecha, Piaskowa, Szewska, Dominikańska, Wielka, Zielona, Stary Rynek, Wrocławska, Ratajczaka.

N o we M i a s t o: Studzienna, Nadolnik, Bartnicza, Sucha, Gnieźnieńska, Zagórze, Podwale, Chartowska, Rzeczańska, Pochyła, Pstrowskiego, Żorska.

Jeż y c e: Obornicka, Sokoła, Bonin, Mazowiecka, Reja, Żurawia, Przybyszewskiego, Grodziska, SzamotuIska, Polska, Wiślana, Słupska. G r u n wal d: Złotowska, Małoszyńska, Fabianowo, Kordeckiego, Bogusławskiego, Załęże, Graniczna, Gwiaździsta, Słoneczna, Sowińskiego, Lubeckiego, Biała, Przybyszewskiego, Grodziska, SzamotuIska.

W i l d a : Wiśniowa, Malinowa, Jarzębowa, Gruszkowa, Sikorskiego.

Zestawienie powyższe okazało się bardzo pożyteczne dlatego, ponieważ pozwoliło na porównanie ulic o największym nasileniu przestępczości nieletnich z ulicami o największym nasileniu przestępczości dorosłych. Okazuje się, że na 11 spośród w/w ulic występuje także co najmniej dwukrotnie zwiększone nasilenie przestępczości nieletnich. N a dalszych 7 ulicach, które nie są uwzględnione w powyższym zestawieniu, a na których występuje także wyraźne zwiększenie przestępczości dorosłych obserwujemy także co najmniej dwukrotny wzrost przestępczości nieletnich. T ak więc na 18 spośród 37 ulic o dwukrotnym zwiększeniu nasilenia przestępczości nieletnich występuje także wyraźne zwiększenie przestępczości dorosłych.

Alkoholizm Największe szkody fizyczne i moralne wyrządza niewątpliwie w ostatnich latach coraz bardziej rozpowszechniająca się plaga alkoholizmi. Pierwsze kroki w kierunku dokładnego zbadania rozmiarów tej plagi poczyniliśmy na terenie Poradni Przeciwalkoholowej oraz w Izbie Wytrzeźwień. W roku 1957 zarejestrowano w Poradni Przeciwalkoholowej 480 osói> nałogowo pijących alkohol. 101 to osoby zgłaszające się dobrowolnie na leczenie, pozostali zaś w liczbie 379 zostali zgłoszeni przez rodziny, M O.

Izbę Wytrzeźwień itp. Z powyższego wynika, że zaledwie 21% nałogowych alkoholików decyduje się dobrowolnie na leczenie. Przeciętny wiek tych osób wynosi 33,1 lat. Na poszczególne grupy wieku przypada: Od 31-40 lat - 48 % od 41-50 lat - 17% od 21-30 lat - 36% od 51-60 lat - 6% poniżej 20 lat i powyżej 60 lat - 3% Przeciętny wiek osób zgłoszonych wynosi 38,1 lat. Na poszczególne grupy wieku przypada: Od 31-40 lat - 29,3% od 21-30 lat od 41-50 lat - 23,9% od 51-60 lat poniżej 20 i powyżej 60 lat - 5,6% U dało się ustalić dla 75% wszystkich zarejestrowanych ich wykształcenie. Okazuje się, że 8% z nich posiada wykształcenie podstawowe niepełne, 50% - podstawowe pełne, 13% - średnie, oraz 4% wyższe.

Oprócz tego dokonano pewnych obliczeń na podstawie wszystkich kartotek Poradni Przeciwalkoholowej. Zarejestrowanych jest około 8000 osób nałogowo pijących alkohol. Stanowi to prawdopodobnie nie więcej niż Vs wszystkich osób pijących nałogowo na terenie Poznania. Są to w przeszło 95% mężczyźni w przeciętnym wieku około 36 lat. 85% z nich założyło własne ogniska domowe. 9 O % z tych ostatnich posiada dzieci. Przeciętna ilość dzieci w rodzinie alkoholika wynosi 2,7. 27,4% badanych posiada jedno dziecko, 34,5% - dwoje, 22,5% - troje, 8,9% - czworo, 4,6% - pięcioro, 2,1% - powyżej sześciorga. Szacunkowe obliczenia pozwalają przypuszczać, że około 30,6% dzieci w wieku od 1 do 14 lat czyli około 31 000 chłopców i dziewcząt posiada ojców alkoholików nałogowych. Interesujących danych dostarczają także materiały z Izby Wytrzeźwień.

W okresie drugiej połowy 1957 roku zostało tam zatrzymanych 3082 osób.

Były to osoby w stanie silnego upojenia alkoholowego, zakłócające porządek publiczny względnie prawny. Osobami zatrzymanymi są głównie mężczyźni, których wiek wynosi przeciętnie około 30 lat. Szczegółowa analiza 1000 przypadków wykazała, że na poszczególne lata przypada: 16 lat 3 osoby 17" 10 osób 18" 2 O 19" 2 O > 20" 20 21" 15 22" 27 n 23" 44

24 lat 25 " 26 " 27 " 28 " 29 " 30 "ff

23,4% 17,5% 28 42 33 30 33 25osoby osób

Bolesław Marosjek

Razem od 16 do 30 lat 385 od 31 do 40 lat 252 od 41 lat wzwyż 363 Z powyższego zestawienia widzimy, że największe nasilenie alkoholizmu przypada na lata od 18 do 30 lat, szczególnie zaś na lata od 23 do 29. Ilość młodocianych zatrzymanych w Izbie Wytrzeźwień jest tylko pozornie taka mała, ponieważ część z nich zostaje odsyłana do szpitali. Mimo tego młodociani stanowią około 10% ogółu zatrzymanych. Podobnie jak przy przestępczości nieletnich i dorosłych zbadano także rozmieszczenie według miejsca zamieszkania osób zatrzymanych w Izbie Wytrzeźwień.

Spośród 3082 osób - 2429 mieszka w Poznaniu, 575 poza Poznaniem, 78 nie posiada stałego miejsca zamieszkania.

W dzielnicy Stare Miasto mieszka 654 osób co stanowi 8,20 promili, w dzielnicy Nowe Miasto 270 - 5,70 promili, w dzielnicy Jeżyce 458 co stanowi 6,09 promili, w dzielnicy Wilda 465 - 6,79 promili oraz w dzielnicy Grunwald 582, to jest 5,55 promili w stosunku do wszystkich mieszkańców dzielnicy. Poza tym udało się wyodrębnić kilka obszarów o szczególnym nasileniu alkoholizmu. N a terenie S t a r e g o M i a s t a: I obszar - ulice: Grobla, Garbary , Wierzbowa, Mostowa, Wielka, Dominikańska, Grochowe Łąki, Woźna, Żydowska.

II obszar - ulice: Długa, Rybaki, Łąkowa, Strzałowa, Strzelecka, Plac Bernardyński, Zielona, Kopernika.

Na terenie Jeż y c: III obszar - ulice: Nad Bogdanką, Jeżycka, Poznańska, Kościelna, Żurawia. IV obszar - ulice: Kochanowskiego, Słowackiego, Mickiewicza, Kraszewskiego. Na terenie G r u n wal d u: V obszar - ulice: Kolejowa, Rynek Łazarski, Findera, Graniczna, Kanałowa. Wyodrębniono także ulice, na których nasilenie alkoholizmu jest o 100", o wyższe niż w całej dzielnicy, na terenie której dana ulica się znajduje. S t a r e M i a s t o: Obornicka, Owsiana, Św. Wojciecha, Grochowe Łąki, Masztalarska, Dominikańska, Wielka, Woźna, Grobla, Wierzbowa, Za Bramką, Zielona, Strzałowa.

N o we M i a s t o: Zawady, Smolna, Środka, Chartowska, Ostrowska, Pstrowskiego.

Jeż y c e: Podlaska, Kościelna, Nad Bogdanką, Jeżycka, Kochanowskiego, Żurawia, Dąbrowskiego, Świerczewskiego, Obornicka.

G r U n wal d : Świerczewskiego, Sierakowska, Grunwaldzka, Sowińskiego, Bogusławskiego, Findera, Gorczyńska, Kopanina, Rawicka. W i l d a : Różana, Sikorskiego, Pamiątkowa, Saperska, Akacjowa, J arzębowa, Poplińskich, Rawicka. Porównując wyżej wymienione ulice z ulicami o największym nasileniu przestępczości nie letnich stwierdzamy, że 11 z nich pokrywa się ze sobą. Poza tym na 5 dalszych ulicach o co najmniej dwukrotnie wyższym nasileniu przestępczości nieletnich stwierdzono także wyraźne zwiększenie alkoholizmu. Tak więc na dalszych 16 spośród ulic o dwukrotnie większym nasileniu przestępczości nieletnich stwierdzamy także wyraźne zwiększenie nasilenia alkoholizmu.

Zakończenie Można sobie postawić pytanie, czy uzyskane wyniki odnośnie rozmieszczenia badanych zjawisk są dziełem przypadku czy też wynikiem działania określonych czynników. Wydaje się, że przede wszystkim należy szukać związków pomiędzy samymi badanymi zjawiskami. Po pierwsze: Pomiędzy przestępczością dorosłych I alkoholizmem a przestępczością nieletnich. Uzyskane dane wykazują dosyć jasno pewną korelację odnośnie rozmieszczenia przestrzennego tych zjawisk. Na 37 ulicach gdzie nasilenie przestępczości nieletnich jest wyraźnie większe, występuje także wyraźne zwiększenie przestępczości dorosłych w 18 przypadkach a alkoholizmu w 16 przypadkach. Ponieważ na 3 ulicach występuje zwiększenie zarówno alkoholizmu jak i przestępczości dorosłych, wobec tego razem na 31 u l icach spośród 37 ulic o dwukrotnym nasileniu przestępczości nie letnich występuje także wyraźne zwiększenie alkoholizmu i przestępczości doros ł y c h. Dane te uprawniają nas do potraktowania alkoholizmu i przestępczości dorosłych jako istotnych czynników sprzyjających przestępczości nieletnich.

Po drugie: Pomiędzy przestępczością dorosłych a alkoholizmem I na odwrót. Tutaj uzyskane dane nie są tak przekonywujące. Mimo tego, można stwierdzić pokrywanie się dwóch obszarów o szczególnym nasileniu alkoholizmu i przestępczości dorosłych (dzielnica J eżyce - obszar ulicy Kościelnej, Żurawiej itd., dzielnica Stare Miasto - obszar ulicy Garbary, Grobla, Wielka itd.). Poza tym 13 ulic o co najmniej dwukrotnie większym

Bolesław Maroszeknasileniu przestępczości dorosłych pokrywa się z ulicami o co najmniej dwukrotnie większym nasileniu alkoholizmu. Jest to jednak stosunkowo mały procent w porównaniu z ogólną ilością tych ulic. Po trzecie: Jakie czynniki mogły wpłynąć na rozmieszczenie samych zjawisk alkoholizmu i przestępczości dorosłych. W literaturze wymienia się zazwyczaj jako czynniki sprzyjające przestępczości dorosłych między innymi: migrację, strukturę społeczną, gęstość zaludnienia. M i g r a c j a 1 objęła w latach 1955, 1956, 1957 w dzielnicy: S tare Miasto 19 % ludności Nowe Miasto - 14% Wilda - 13, 1 % J eżyce -. 18 % Grunwald 13,2% Zdecydowaną jednak przewagę w dzielnicach Stare Miasto i J eżyce ma odpływ ludności, podczas gdy w dzielnicach Grunwald i N owe Miasto zdecydowaną przewagę ma napływ nowej ludności, między innymi wiejskiej. Dwie ostatnio wymienione dzielnice zajmują pod względem przestępczości dorosłych pierwsze miejsca i można przypuszczać, że jest to w pewnym stopniu wynikiem nasilenia migracji, zwłaszcza napływu zupełnie nowego elementu do miasta. Nasilenie ruchu migracyjnego podane w powyższym zestawieniu jeCt także zbieżne z nasileniem przestępczości nieletnich w poszczególnych dzielnicach. J eżli chodzi o alkoholizm to nie można uchwycić istotnych związków między tym zjawiskiem a migracją. Omawiany czynnik nie będzie miał jednak w przyszłości poważniejszego znaczenia wobec ograniczenia napływu ludności do miasta. Nieraz słyszymy, że omawiane zjawiska społeczne występują szczególnie silnie wśród niektórych grup społecznych, szczególnie za* w środowiskach robotniczych. Gdyby istotnie tak było, to rozmieszczenie przestępczości nieletnich i dorosłych oraz alkoholizmu musiałoby odpowiadać rozmieszczeniu rejonów zamieszkałych głównie przez robotników. W celu zbadania czy istotnie między tymi zjawiskami zachodzą jakieś korelacje, dokonano pewnych obliczeń, które pozwoliły ustalić rozmieszczenie poszczególnych grup społecznych na terenie Poznania. Dokonano podziału ludności na trzy grupy: 1 - na robotników fizycznych, rzemieślników, chłopów itp., 2 - na urzędników, pracowników administracyjnych, wojskowych, kierowników działów i sklepów, majstrów itp., 3 - na lekarzy, prawników, inżynierów, nauczycieli itp.

i Razem odpływ i napływ z Poznania i do Poznania.

Obszary o zwiększonym nasileniu przestępczości nieletnich

Obszary o zwiększonym nasileniu przestępczości nieletnich 1 dorosłych

Obszary o zwiększonym nasileniu przestępczości nieletnich 1 alkoholizmu

Obszary o zwiększonym nasileniu przestępczości nieletnich, dorosłych i alkoholizmu.

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania 1958.07/09 R.26 Nr3 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry