STANISŁAW KROKOWSKI

Kronika Miasta Poznania 1951/1956 R.24

WYŻSZE UCZELNIE MIASTA POZNANIA (1951-1956)

W ostatnim sześcioleciu życie naukowe naszego miasta, choć niejednokrotnie krępowane bezdusznymi i niewiele wspólnego z prawdziwym rozwojem nauki mającymi przepisami, było jednak - i na szczęście - zbyt bogate, różnorodne i twórcze, aby można je omówić w jednym artykule. Nie zapominajmy, że w Poznaniu działa owocnie kilka szkół wyższych, mogących się wykazać wcale obfitym dorobkiem naukowym i dydaktycznym, że stworzono tu sprawną sieć biblioteczną, że odbywają się stałe wykłady licznych towarzystw naukowych, że Poznań jest kolebką Instytutu Zachodniego, że tu właśnie bujnie rozkwita archeologia, że nasze Muzeum Narodowe jest jednym z najlepszych w kraju, że wreszcie, mimo dotychczasowych pęt centralistycznych, miasto nasze pozostało ciekawym ośrodkiem wydawniczym. Co za bogactwo tematyki do tej chwili przez nikogo nie ujętej w jeden choćby najogólniejszy skorowidz. To też nie można z życiem naukowym ostatniego sześciolecia rozprawić się w jednym artykule. Byłoby to i z krzywdą dla tematu i dla naukowych instytucji naszego miasta, które wszystkie, bez wyjątku, mimo wielu przeszkód. a nieraz i szykan starały się pracować dla dobra prawdziwej nauki. N a wstępie tez "gwoli prawdy" zaznaczyć wypada, że opracowanie tego tematu nie było sprawą całkiem łatwą i prostą. Błądząc po wielu naszych instytucjach naukowych, z prawdziwym zdumieniem przekonywałem się, że niektóre z nich po dzień dzisiejszy nie dysponują uporządkowanym materiałem sprawozdawczym, albo "właśnie nad nim pracują", albo "materiał ten zbiera taki czy inny profesor, który właśnie wyjechał", albo "z przyjemnością będziemy mogli materiałem służyć za miesiąc". I znów pomyślałem sobie po raz nie wiadomo który, że my Poznaniacy nie umiemy się sprzedać. Eo proszę pomyśleć: Zakład pracuje całą parą, nieraz w bardzo trudnych warunkach, jego pracownicy naukowi są autorami cenionych prac, katedry rozwijają żywą działalność, a właściwie szeroki ogół bardzo mało o tym wie. Po co -. prawda? Raczej nie mam kultu do warszawskiego sposobu życia, ale w tym wypadku sądzę, że właściwy dla miłych warszawiaków system jak naj częstszego mówienia o sobie, nie jest do pogardzenia.. . Od pewnego czasu wszyscy odczuwali konieczność dokonania daleko idących zmian w organizacji szkolnictwa wyższego. Zdawano sobie sprawę, że biurokratyczne wypaczenia, nadmierne scentralizowanie zarządzania szkołami wyższymi, administracyjne metody kierowania młodzieżą - wszystko to, łącznie z niedostatecznym wyposażeniem w aparaturę naukowo-badawczą, uniemożliwiało szkołom wyższym należyte spełnianie zadań naukowo-dydaktycznych. Podstawowym aktem państwowym, mającym na celu naprawienie tej sytuacji stała się uchwała Prezydium Rządu z dnia 31 lipca 1956 w sprawie podniesienia jakości pracy szkół wyższych. U chwała ta wskazała kierunek zmian organizacyjnych i stworzyła podstawy materialne dla lepszej pracy szkół wyższych. Ostatnio Sejm uchwalił nowelizację ustawy o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki. Wszystkie wyższe uczelnie w Poznaniu i kraju wchodzą nareszcie w okres decentralizacji. Równocześnie wprowadza się wybór władz szkolnych i wzmacnia się zasadę kolegialności w rozstrzyganiu wszystkich ważniejszych spraw. Szkoły wyższe stają się warsztatami twórczej pracy naukowej, a pracownicy nauki mają znów możność zdobycia pełnego zaufania. Zerwało się również ze szkolarskim sposobem nauczania, a młodzież uniwersytecką przygotowuje się, tak jak być powinno, do samodzielnej pracy naukowej, do samodzielnego myślenia. Wzrosły również kompetencje

Stanislaw Krokowski

Rektora, znaczenie Rad Wydziałowych i autorytet protesorów. W ubiegłym roku na przykJ ad po raz pierwszy od wielu lat Rady Wydziałowe naszych uczelni dokonaiy wyborów kandydatów na kierowników wakujących katedr, Rady Wydziałów wypowiedziały się także w sposób zasadniczy i autorytatywny za uporządkowaniem studiów. Jednym z postulatów Rad Wydziałowych było zniesienie zimowej, międzysemestralnej sesji egzaminacyjnej i postulat ten został uwzględniony w nowym programie studiów. Badając życie naukowe naszego miasta*, działalność naszych wyższych uczelni, nie wolno ani przez chwilę zapominać, że włączyły się one wraz z całym narodem w walkę o praworządność, w walkę o niezależność i czystość nauki. Opis życia naukowego Poznania wypada zacząć od naj starszej wyższej uczelni naszego miasta, o d U n i w e r s y t e t u im A d a m a M i c k i e w i c z a w Poznaniu, który w ostatnim dziesięcioleciu nie tylko znacznie się rozbudował, ale wydzieli! z siebie trzy nowe uczelnie: od 1 stycznia 1950 r. - Akademię Medyczną i Wyższą Szkołę Wychowania Fizycznego, a od 1 stycznia 1952 r. - Wyższą Szkołę Rolniczą.

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu to jeden znajwybitniejszych w Polsce ośrodków naukowych, szczególnie w zakresie nauk matematycznych, przylodniczych i historycznych. W ostatniej wojnie Uniwersytet im. Adama Mickiewicza poniósł ciężkie i dotkliwe straty. Ofiarami terroru hitlerowskiego padło 24 profesorów i 15 docentów, 26 asystentów, 6 pracowników Biblioteki Uniwersyteckiej i 14 pracowników administracyjnych. Razem osiemdziesięciu pięciu ludzi. Niemniej dotkliwe były straty materialne. Oszacowano je na 74 milionów złotych w walucie pizedwojennej. N iektóre z gmachów uniwersyteckich, jak na przykład: Collegium Chemieum, Nowy Dom Akademicki (obecnie Dom im. Hanki Sawickiej) uległy w 60"/0 zniszczeniu. Zakłady naukowe dawnego Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego utraciły prawie całe wyposażenie w aparaturę naukową oraz cenne zbiory naukowe. Zakłady naukowe Wydziału Prawa i dawnego Wydziału Humanistycznego straciły większą część swoich księgozbiorów. A jednak w okresie dziesięciolecia Uniwersytet im. Adama Mickiewicza nie tylko z nadwyżką pokrył szkody, odbudował gmachy, lecz także, jak już wspomniano, rozbudował się organizacyjnie, wydzielając ponadto z siebie trzy nowe uczelnie. Poza tym dawne wydziały Humanistyczny i Matematyczno-Przyrodniczy podzieliły się na dwa wydziały. Ukończono w zasadzie odbudowę gmachów. Pracownie naukowe wyposażone są na ogół w niezbędną dla pracy naukowej i dydaktycznej aparaturę i materiały, a niektóre z tych Zakładów mogą poszczycić się nowoczesnym wyposażeniem, stawiaj ącym je w rzędzie najlepiej wyposażonych zakładów w kraju. Do takich należą zakłady: Technologii Chemicznej, Chemii Ogólnej, Akustyki, Fizjologii Roślin, Instytut Kryminalistyki, Instytut Fonograficzny. Uzupełniono również księgozbiory. Zakłady Wydziału Filologicznego mają obecnie dwa razy większe księgozbiory, a Zakłady Historyczne dziesięć razy większe niż przed wojną. Kadry samodzielnych pracowników naukowych powiększyły się o 50%. Profesorowie i pracownicy naukowi Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zawsze, co z naciskiem trzeba tu podkreślić, stawali w obronie niezależność; polskiej myśli naukowej. Do Polskiej Akademii Nauk wnieśli nie tylko duży wkład pracy, ale i rozsądku, a to w pewnym okresie nie przyczyniało się do popularności oficjalnej. Dla młodych kadr naukowych stanowiło za to cenny wskaźnik na przyszłość.

W pierwszych dniach lutego 1956 r. Wydział Filozoficzno-FIistoryczny wystąpił z propozycją nazwania Uczelni -. Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza. Propozycja została przyjęta i II-go lutego tegoż roku na wniosek senatu akademickiego uczelnia przemianowana została na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Uniwersytet nasz może poszczycić się tradycj ami mickiewiczowskimi. Katedry literatury ojczystej z niesłabnącym zainteresowaniem badały i badają twórczość naszego Wieszcza, której tak wiele cennych prac poświęcił prof. Stanisław Pigoń. Wielkopolska była także jedynym terenem etnograficznie polskim, gdzie Adam Mickiewicz zatrzymałsię przez czas dłuższy. Wielu Wielkopolan towarzyszyło mu w ostatnim okresie jego życia na Wschodzie. Pierwszy pomnik Mickiewicza stanął właśnie w naszym mieście. Obecnie takim drugim pomnikiem, ale już żywym jest nasz Uniwersytet. Tutaj po drugiej wojnie światowej immatrykulowało się dotąd przeszło 23 tysiące studentów, a kilkanaście tysięcy opuściło Uniwersytet z dyplomami ukończenia lub dyplomami magisterskimi. Do szczegółowego omówienia działalności naukowej i dydaktycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wypadnie nam jeszcze powrócić. W przygotowaniu znajduje się bowiem Kronika Uniwersytetu, która obejmie dokładny materiał sprawozdawczy minionego dziesięriolecia.

Akademia

Medyczna

Z Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego, dnia 1 stycznia 1950 r. u tworzona została samodzielna Akademia Medyczna. Poszczycić się już może ona znacznymi osiągnięciami. Do nich należy powstanie klinik, których przed wojną nie było. Są to: 1 Klinika Chorób Wewnętrznych, II Klinika Chirurgiczna, Klinika Ftyzjatryczna, Klinika N eurochirurgii i III Klinika Chirurgiczna. Poza tym stworzono Katedrę Organizacji Służby Zdrowia, Medycyny Wojskowej oraz własną Bibliotekę Akademii Medycznej.

Istniejąca przed wojną Klinika Stomatologiczna, spełniająca rolę warsztatu dentystycznego dla studentów medycyny i lekarzy specjalizujących się w dentystyce, przekształciła się po wojnie w Wydział . Stomatologiczny. Wydział ten składa się obecnie z 4 Zakładów: Stomatologii Zachowawczej, Protetyki Stomatologicznej, Chirurgii Stomatologicznej i Ortodoncji. Oddział Farmaceutyczny, przekształciwszy się w samodzielny Wydział wszedł w roku 1950 w skład Akademii Medycznej. Przed wojną Oddział Farmaceutyczny składał się z siedmiu zakładów, obecnie składa się z ośmiu katedr i kilku zakładów. W całości Akademia Medyczna posiada obecnie blisko 50 katedr.

Równocześnie z zaspokajaniem potrzeb dydaktycznych stworzono dobrze zaopatrzone warsztaty pracy naukowo-badawczej. I tak na przykład Zakład Biologii związał się z zagadnieniami praktycznymi o szerokim zasięgu obierając parazytologię jako główny kierunek swej pracy naukowej. Z ak ł a d B i o log i i opracowuje pierwotniaki i robaki przewodu pokarmowego ludności województwa poznańskiego i prowadzi prace z żaki esu entomologii pasożytniczej oraz robaków pasożytniczych niektórych ssaków. W innych zakładach teoretycznych również dają się zauważyć wyraźne objawy powiązania badań naukowych z wymogami życia i potrzebami ludności. Np. Z ak ł a d Patologii Ogólnej i Doświadczalnej pracuje w dwóch główrlie kierunkach: z jednej strony nad patologią białek, a z drugiej strony współpracuje z Oś r o dk i e m B a d a w c z o - L e c z n i c z y m C h o rób Z a w o d o w y c h A. M. w celu zwalczania zatruć przemysłowych. Z ak ł a d C h e m i i F i z j o log i c z n e j prowadzi m. in. badania zespołowe nad chemizmem krwi konserwowanej. Z a kła d F i z j o log i i pracuje nad poznaniem mechanizmu powstawania wstrząsu anafilaktycznego i wstrząsów klinicznych. Z a kła d H i g i e n y bada higienę przemysłową, komunalną i deratyzację. Prace Z ak ł a d u M ikr o b i o log i i objęły różne zagadnienia, a niektóre i nich mają duże znaczenie praktyczne np. prace nad biegunkami letnimi, nad gruźlicą i promienicą. W Z a kła d z i e F a r m a k o log i i na podkreślenie zasługuje opracowanie metod biologicznych oznaczania ciał czynnych w innych surowcach roślinnych. Z ak ł a d M e d y c y n y S ą d o w e j wykonuje bardzo dużo różnych badań dla władz sądowych i stąd częstokroć czerpie swą tematykę. Z a kła d C h i rur g i i O p e r a - c y j n e j opracował własny sposób postępowania w leczeniu zakażenia ogólnego oraz m. in. dal kilka pomysłów w zakresie tamowania krwawienia w polu operacyjnym. I Z ak ł a d H i s t o log i i prowadzi systematyczne doświadczalne i morfologiczne badania nad gruczołami wydzielania wewnętrznego i nad ich korelacją u różnych zwierząt.

14 Kronika Miasta Poznania

Stanisław Krokowski

Prowadzi się też badania nad stanem biologicznym zwierząt zapadających w sei zimowy. Zakład Anatomii Patologicznej włączył się m. in. do problematyki walki z umieralnością noworodków Kliniki Ginekologiczno-Położniczej i do problematyki twardzieli Kliniki Oto-Laryngologicznej. Obok działalności naukowej tzw. zakładów teoretycznych, o których wyżej była mowa, prowadzi się również pracę badawczo-naukową w klinikach. K l i n i k a O r t op e d y c z n a planowo i systematycznie walczy z kalectwem, współdziałając w uruchomieniu i prowadzeniu zakładów leczniczo-wychowawczych w Świebodzinie, PołczynieZdroju i Śremie. Klinika Ortopedyczna opracowała metody operacyjnego leczenia wrodzonych zwichnięć biodra we wszystkich fazach, metodę leczenia wrodzonej szpotawości stopy, zestarzałe i zaniedbane złamania, leczy zniekształcenia porażeniowe p3 chorobie Heine-Medina, wprowadzając w życie wiele własnych koncepcji naukowych. K l i n i k a G i n e k o log i c z n o - P o ł o ż n i c z a walczy z umieralnością noworodków, z rakiem macicy i niepłodnością. W pracy naukowej I K l i n i k i C h o rób W e w n ę t r z n y c h najważniejszym problemem jest zwalczanie chorób gośćcowych.

K l i n i k a C h o rób D z l i e c i ę c y c h mimo bardzo złych warunków lokalowych wybitnie rozbudowała swe pracownie, dzięki czemu możliwości pracy badawczo-naukowej są tu rozległe. Własnymi osiągnięciami naukowymi klinika poszczycić się może w zwalczaniu biegunek letnich i gruźlicy. K l i n i k a O tra< - L a r y n g o log i e z n a pracuje nad zwalczaniem głuchoty, nadl leczeniem twardzieli i powikłań wewnątrz czaszkowych pochodzenia usznego. I K l i n i k a C h i rur g i c z n a zajmowała się i zajmuje opracowaniem zagadnień, związanych z chorobami naczyń krwionośnych na kończynach. Poza tym opracowuje się w Klinice zagadnienia połączone z gwałtowna utratą krwi, sprawy urazowe mózgu i kończyn, zaburzenia biochemiczne po wycięciu żołądka w chorobie wrzodowej i w mechanicznej niedrożności jelit. II K l i n i k a C h irur g i c z n a zajmuje się leczeniem operacyjnym nowotworów śródpiersia, raka przełyku, nowotworów płuc oraz resekcją tkanki płucnej w gruźlicy. Opracowano także zagadnienie tzw. operacji w podciśnieniu. III K l i n i k a C h o rób W e w n ę t r z n y c h dąży do przebudowy diagnostyki i terapii. K l i n i k a O c z n a zajmuje się głównie zagadnieniem jaskry, wartością leczenia chorób oka szczepionką durową, leczeniem oparzeń i urazów oka. K l i n i k a D e r m a t o log i c z n a bada sposób leczenia kiły penicyliną oraz metody nowoczesnego leczenia gruźlicy skóry. K l i n i k a F t Y zj at r y c z n a interesuje się szczególnie problemem udoskonalenia leczenia zapadowego i chemoterapią gruźlicy p łu c K l i n i k a N e u r o log i c z n a zebrała duży materiał umożliwiający ustalenie wskazań do leczenia penicyliną kiły układu nerwowego. K l i n i k a P s y c h i a t r y c z n a, znajdująca się nota bene w rozpaczliwych warunkach lokalowych, opracowała m. in. stan świadomości po wstrząsach elektrycznych. Wśród Klinik odrębne stanowisko zajmuje II K l i n i k a C h o rób We w n ę t r z - n y c h . Jest to placówka naukowa szeroko rozbudowana i zaopatrzona w osiem pracowni. W pierwszych latach swego istnienia praca kliniki szła w wielu kierunkach. Wówczas to opracowano 14 oryginalnych metod laboratoryjnych. Od 1952 T., po należytym zaopatrzeniu się w przyrządy laboratoryjne, Klinika zajęła się szczególnie problemem zaburzeń gospodarki wodnej, mineralnej i białkowej organizmu z uwzględnieniem obrzęków. Wy d z i a ł S t o m a t o log i c z n y zajmuje się przede wszystkim protetyką dentystyczną, a W y d z i a ł F a r m a c e u t y c z n y nadal prowadzi badania nad tematyką, którą mu wskazał zmarły w 1950 r. prof. Strażewiez, jeden z najwybitniejszych farmakognostów w kraju. A jaki jest ogólny dorobek naukowy Akademii Medycznej? Otóż do połowy 1953 r.

pracownicy Akademii Medycznej w Poznaniu wykonali łącznie przeszło 1.600 prac naukowych. Imponująco przedstawia się również dział podręczników. Katedry niekliniczne opracowały 25 podręczników, kliniczne - 19 i Wydziału Farmaceutycznego - 6. W przeważającej większości są to wydawnictwa książkowe.

Jako novum na terenie naszej Akademii Medycznej w Poznaniu zanotować należy pracownię do badań nad zastosowaniem izotopów promieniotwórczych w medycynie przy II Klinice Chorób Wewnętrznych. O rozwoju kadry naukowej świadczy wszczęcie, tylko w ubiegłym roku, 50 przewodów w celu uzyskania stopnia naukowego, uzyskanie 3 tytułów naukowych docenta, jednego tytułu profesora nadzwyczajnego, dwóch tytułów profesora zwyczajnego. Tak w bardzo pobieżnym skrócie przedstawia się dorobek naukowy naszej Akademii Medycznej. Wiele tu spraw, bardzo nawet istotnych, z braku miejsca pominięto), naszkicowano tylko naj ogólniej wielki i ważki dorobek Akademii Medycznej. Ale nawet z tego pobieżnego szkicu wyraźnie wynika, że w życiu naukowym naszego miasta Akademia Medyczna gra rolę niepoślednią.

Wyższa Szkoła

Ekonomiczna

W tym roku przypada 30-ta rocznica powołania do życia w Poznaniu wyższej uczelni handlowej -. jednej z pierwszych w Polsce. Uczelnia ta, po głębokich przemianach ściśle związanych z przeobrażeniami politycznymi, społeczno-gospodarczymi i naukowymi, jakie dokonały się w tym okresie w naszym kraju - dała podstawy kadrowe i materiałowo-organizacyjne dzisiejszej Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu. Akademia Handlowa w Poznaniu, jako jedna z niepaństwowych uczelni została w roku 1950 upaństwowiona. Z końcem tego roku przekształcono Akademię Handlową na Wyższą Szkołę Ekonomiczną w Poznaniu, z mocą obowiązującą od dnia 1 września 1950 r. Od tej chwili studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej są bezpłatne, przy ubieganiu się zaś o przyjęcie na I rok studiów wprowadzono egzamin wstępny. Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Poznaniu ma trzy wydziały: W y d z i a ł F i n a n - s ó w z oddziałami: budżetu państwa, obiegu pienlęznego i kredytu, ubezpieczeń. W y d z i a ł H a n d l u z oddziałami: ekonomiki handlu, ekonomiki skupu, finansów i rachunkowości. W y d z i a ł T o war o z n a w s t waz oddziałami: towaroznawstwa artykułów rolno-spożywczych i przemysłowych. Decyzją Ministerstwa z 1955 roku postanowiono zlikwidować stopniowo Wydział Finansów. W roku akademickim 1955/56 nie przyjęto z tego względu kandydatów na ten Wydział i jeśli nie zapadnie tymczasem inna decyzja, to prawdopodobnie w roku 1959/60 ulegnie on zupełnej likwidacji.

Obecnie Wyższa Szkoła Ekonomiczna, której zadaniem jest kształcenie wysoko kwalifikowanych kadr ekonomistów, dysponuje 17 katedrami i 18 zakładami. W 1954 r. uruchomiono oprócz studiów normalnych również studia zaoczne i eksternistyczne. W ostatnim sześcioleciu wykształcono na studiach normalnych ponad 1.700 ekonomistów w różnych specjalnościach jak: ubezpieczeń, rachunkowości, przemysłu i handlu, budżetu państwa, bankowości, finansów przedsiębiorstw handlowych i, przemysłowych, skupu płodów rolnych, towaroznawstwa artykułów przemysłowych i rolno-spożywczych, oraz nauczycieli średnich szkół ekonomicznych ze specjalnością w zakresie handlu i towaroznawstwa. Ostatnia fazg rozwoju Uczelni wykazuje poważne tendencje należytego ustawienia programów i organizacji wyższego szkolnictwa ekonomicznego, j ego stabilizacji i ostatecznego prawidłowego' rozwiązania. Praktyka ostatnich pięciu lat i jej krytyczna ocena pozwala na należyte poznanie popełnionych błędów i rozeznanie istotnych wymogów życia gospodarczego kraju i pracy szkół. Od roku 1953/54 Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Poznaniu, podobnie do innych szkół w kraju, na mocy zarządzenia Ministra przeszła na studia jednolite tj. uwzględniające rozbicia na I i II stopień, tiwaj ące4 lata. Z biegiem czasu rozrósł się wysoko kwalifikowany personel naukowy Uczelni. Niemal od początku istnienia Wyższej

Stanisław Krokowski

Szkoły Ekonomicznej wprowadzono planowe prace naukowo-badawcze. Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, doceniając w pełni poziom naukowy szkoły, nadało Jej w ubiegłym roku prawo otwierania przewodów kandydackich na wszystkich wydziałach oraz przydzieliło indywidualnie niektórym katedrom aspirantury naukowe zwykłe i zaoczne. Z końcem kwietnia tego roku na Uczelni było otwartych 19 przewodów kandydackich, z tego 4 w ramach aspirantury. Oprócz tego w szkole kształci się 5 aspirantów w ramach aspirantury zaocznej.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Poznaniu przyczyniły się bardzo poważnie do wzrostu zainteresowań pracowników nauki publikacyjną działalnością naukową. W Zeszytach N aukowych ogłasza swe prace szereg pracowników szkoły, szczególnie spośród młodej kadry naukowej. Działalność pracowników naukowych szkoły nie szła oczywiście wyłącznie w kierunku publikacyjnym. Uczestniczyli oni również w pracach różnych komisji branżowych, a ponadto brali udział w zjazdach i konferencjach katedr, na których przedstawiano osiągnięcia i dorobek naukowy. Aktywność pracowników naukowych w ostatnich latach rozwijała się także w ramach akcji odczytowej organizowanej głównie przez Polskie Towarzystwa Ekonomiczne. Dla pełni obrazu należy dodać, że niezależnie od powyższych form pracy naukowej, pracownicy szkoły brali żywy udział w pracy towarzystw naukowych, byli powoływani w charakterze rzeczoznawców naukowych do prac w różnych ministerstwach oraz centralnych i regionalnych urzęaach i organizacjach gospodarczych. Nie bez znaczenia są również opracowane przez pracowników Uczelni zarejestrowane patenty, jako specjalny kierunek działalności. Z tego pobieżnego szkicu wynika wyraźnie, że Wyższa Szkoła Ekonomiczna dobrze się przysłużyła w ciągu swej działalności rozwojowi życia umysłowego naszego miasta. Ciekawych bliższych szczegółów odsyłam do specjalnej rozprawy pt. "Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Poznaniu" - XXX lat U czelni". *)

Politechnika

Poznańska.

W skład Politechniki Poznańskiej wchodzą: S z koł a I n ż y n i e r s k a, W i e c z o - r o waS z koł a I n ż y n i e r s k a i S t u d i u m Z a o c z n e. Politechnika Poznańska, wzorem całego kraju prowadzi obecnie dalszą walkę o pełną demokratyzację nauki i nauczania oraz życia uczelni. W Politechnice Poznańskiej czynne są Wydziały: Budownictwa Lądowego, Budowy Maszyn, Elektryczny i Mechanizacji Rolnictwa.

Wszystkie Wydziały posiadały studium dzienne, Wydziały: Budownictwa, Budowy Mas;}n i Elektryczny również studium wieczorowe. Studium Zaoczne istniało wyłącznie na Wydziale Budowy Maszyn. Politechnika Poznańska posiada 38 katedr i 49 zakładów naukowych. Wszystkie katedry podjęły pracę naukowo-badawczą nad problemami szczególnie ważnymi dla rozwoju gospodarki narodowej. Po raz pierwszy opracowano też pian prac naukowo- badawczych na rok 1956 i długofalowy na okres planu 5-letniego. W planie tym przewidziano przebadanie 120 problemów, zawierających kilkaset drobnych tematów naukowo-badawczych o dużym znaczeniu dla rozwoju nauki i gospodarki ogólnonarodowej oraz dla gospodarki okręgu poznańskiego. Już teraz można stwierdzić, że te katedry, które zdołały przezwyciężyć trudności w zaopatrzeniu się w konieczną do badań aparaturę naukową, wykonały plan prac naukowo-badawczych aa rok 1956. Jednym z dowodów sumiennej i ofiarnej pracy naukowej młodej kadry pracowników nauki jest podziękowanie nadesłane przez znajdujący się w Czempiniu Ośrodek Postępu Technicznego i Racjonalizacji Zjednoczenia P. G. R. - Poznań Południe.

Ośrodek ten składa podziękowanie pracownikom Politechniki Poznańskiej mgr inż. B 0

*) Porówruaj także artykuł M. Przedpełskiego w bieżącym numerze naszego pisma - Red.

l e s ł a w o w i Woj c i e c h o w i e ż o w i i mg r lnz. P i o t r o w i B a r a n o w - s k i e m u za współpracę przy ocenie projektów racjonalizatorskich, a w szczególności przy próbach i badaniach prototypów. Obecnie równlez przygotowano pierwsze w historii Uczelni Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Zawierają one prace naukowo-badawcze poszczególnych katedr. Plany wydawnicze Uczelni obejmują 30 pozycji skryptów, podręczników i monografii naukowych. W ostatnim roku przyznano dwom zastępcom profesorów Politechniki Poznańskiej tytuły naukowe profesorów nadzwyczajnych, a 5 zastępcom profesorów tytuły docentów. Obecnie Politechnika Poznańska posiada wśród samodzielnych pracowników nauki: 5 profesorów nadzwyczajnych, 5 docentów i 39 zastępców profesorów. W zakresie rozwoju kadry samodzielnych pracowników nauki Politechnika Poznańska wysunęła się zdecydowanie na czoło młodych, przed rokiem utworzonych Politechnik. Wielu spośród zastępców profesorów podjęło opracowanie prac kandydackich, co umożliwi im wkrótce awans naukowy. Ze szczególną radością należy powitać zjawisko przełomu w rozwoju młodej kadry pomocniczych pracowników nauki. Zamknięty kurs magisterski dla asystentów, posiadających często wieloletni staż dydaktyczny, został w zasadzie zakończony i otworzył drogę do dalszego awansu naukowego kilkudziesięciu młodym pracownikom nauki, z których wielu posiada już otwarte przewody kandydackie lub znajduje się w fazie ich otwierania. W obecnym roku szkolnym podejmują pracę w charakterze asystentów magistrowie inżynierowie, któizy ukończyli pierwsze otwarte studia magisterskie na poszczególnych wydziałach Politechniki Poznańskiej. N ależy tu podkreślić, że Politechnika Poznańska jako pierwsza spośród utworzonych przed rokiem Politechnik uzyskała prawo prowadzenia aspirantur naukowych zarówno stacjonarnych, jak i zaocznych. Obecnie stan liczbowy młodej kadry pomocniczych pracowników nauki przedstawia się następująco: 24 adiunktów, 78 starszych asystentów, 38 asystentów. N a specjalną uwagę zasługuje Biblioteka Główna Politechniki Poznańskiej. Posiada ona obecnie 33.380 woluminów i abonuje 280 czasopism, w czym 189 w językach obcych. Wyposażenie w aparaturę dydaktyczną i naukowo-badawczą nie jest jeszcze najlepsze. Aparatura zagraniczna jest prawie nieosiągalna z powodu ograniczeń dewizowych. Próby wytwarzania najbardziej potrzebnych aparatów i urządzeń we własnym zakresie nie mogą zaspokoić potrzeb Uczelni. Trzeba jednak' podkreślić, że mimo braków materiałowych i braku potrzebnych środków wytwórczych, niektóre katedry i zakłady wykonały* i wykonują nadał często bardzo precyzyjne aparaty i urządzenia do prac dydaktycznych i naukowo-badawczych. Ostatnio nawiązano kontakt z zakładami przemysłowymi Poznania i rejonu poznańskiego w celu przejęcia przez Uczelnię takich aparatów, urządzeń i obrabiarek, które są albo zupełnie niewykorzystane przez przemysł, albo w bardzo małym zakresie, a które mogą być bardzo potrzebne zakładom i laboratoriom Politechniki. Dowodem uznania prac naukowo- badawczych Politechniki Poznańskiej było uzyskanie Państwowej N agrody N aukowej I Stopnia przez rektora prof. R o m a n a Koz aka. Nagrodę naukową II Stopnia uzyskał prof. F e l i k s T y c h o w s ki, a Państwową nagrodę naukową III Stopnia uzyskał mgr inż. O l s z e w s ki.

Wyższa Szkoła Rolnicza Uchwała Prezydium Rządu z dnia 31 lipca 1956 r. w sprawie zapewnienia warunków podniebienia jakości pracy szkół wyższych stawia przed naszą Wyższą Szkołą Rolniczą specjalnie ważne zadania. Zadania te polegają na podniesieniu produkc i rolnej i przebudowie ustroju rolnego.

Stanisław Krokowski

Wyższa Szkoła Rolnicza, zgodnie z jej zadaniami, dostarcza gospodarce narodowej corocznie poważne ilości wysokokwalifikowanych fachowców różnych specjalności. Zaczątkiem jej był Wydział Rolniczo-Leśny Uniwersytetu Poznańskiego. Po wydzieleniu się z niego powstaje w Wyższej Szkole Rolniczej w Poznaniu wiele nowych wydziałów i kierunków studiów. Obecnie Szkoła ta posiada: W y d z i a ł R o l n y z O d d z i a ł e m T e c h n o l o l g i i R o l n o - S P o ż Y w c z e j obejmującej 28 zakładów naukowych, W y d z i a ł Z o o t e c h n i c z n y z 10 zakładami naukowymi, W y d z i a ł L e ś n y z 19 zakładami naukowymi A W y d z i a ł T e c h n o log i i D r e w n a z jedynym w Polsce O d d z i a ł e m C h e m i c z n e j T e c h n o log i i D r e w n a z 9 zakładami naukowymi oraz nowoutworzony W y d z i a ł O g r o dn i c z y z O d d z i a ł e m O c h r o n y Roś l i n z 6 zakładami naukowymi.

Wyższa Szkoła Rolnicza w Poznaniu posiada też Rolnicze i Zootechniczne Studium Zaoczne, pozwalające na zdobycie wyższego wykształcenia znacznej ilości pracowników zatrudnionych w produkcji rolnej lub w innych dziedzinach związanych z rolnictwem.

Wyższa Szkoła Rolnicza w Poznaniu posiada wysoko kwalifikowanych profesorów i pomocniczych pracowników nauki. N ie bez wymowy jest również fakt, że jako jedyna z wyższych uczelni poznańskich i jedyna z polskich Wyższych Szkół Rolniczych została zaliczona w poczet Międzynarodowego Stowarzyszenia Uniwersytetów z siedzibą w Paryżu. Poważny jest dorobek naukowy tej Szkoły. W ostatnim na przykład roku akademickim opublikowano 92 rozprawy naukowe i opracowano 47 podręczników i skryptów. W tej chwili w różnych zakładach naukowych opracowuje się przeszło 150 rozjVraw, z których większość posiada charakter badań wieloletnich. Wiele katedr umacnia i rozszerza swoją bazę doświadczalną w Rolnych i Leśnych Zakładach Doświadczalnych, podejmując rozwiązanie tematów o wielkim znaczeniu dla praktyki rolniczej i gospodarki narodowej. Oto niektóre z tych tematów: rozszerzenie upraw i podniesienie plonów zbóż na glebach lżejszych, ilościowe i jakościowe podniesienie plonów roślin okopowych, rozszerzenie upraw roślin oleistych w Polsce, umocnienie bazy paszowej, podniesienie żyzności gleb, zwłaszcza lekkich, ustalenie genezy, klasyfikacji i systematyki gleb, badania nad fizjologią rozwoju roślin, badania nad chorobami i szkodnikami roślin uprawnych, badania nad podniesieniem wartości odżywczej, trwałości produktów spożywczych oraz wykorzystaniem produktów odpadkowych i ubocznych przemysłu spożywczego, zespół badań nad wpływem środowiska na zwierzęta, wytworzenie nowych grup rasowych trzody chlewnej i owiec, badania nad podniesieniem produkcji i plenności inwentarza żywego, podwyższenie wartości biologicznej karmy dla trzody chlewnej i znaczenie mikroelementów w żywieniu zwieiząt, hodowla i uprawa szybko rosnących gatunków drzew i krzewów, opracowanie nowych metod odnawiania lasu, badania nad regulacją stosunków wodnych w siedliskach leśnych, badania nad wpływem izotopów radioaktywnych i fal ultradźwiękowych na owady badania nad technicznymi i chemicznymi własnościami drewna z najważniejszych drzew krajowych, unowocześnienie procesów technologicznych chemicznej przeróbki drewna i składników ubocznych.

Oto drobna część tylko tej bogatej problematyki naukowej. Profesorowie Wyższej Szkoły Rolniczej współpracują także z terenem, opracowując podręczniki nie tylko dla użytku szkolnictwa, ale również dla ralników / -praktyków,i wygłaszając odczyty, biorąc udział w kurso-konferencjach. Żywy jest również kontakt naukowców tej Szkoły z nauką zagraniczną, wschodnią jak i zachodnią. W ostatnim roku akademickim profesorowie Wyższef Szkoły Rolniczej w Poznaniu byli gośćmi naukowców z ZSRR, NRD, NRF, Bułgarii, Chin, Holandii i Belgii i na odwrót gościli u siebie uczonych ZSRR, NRD, NRF, Anglii, Francji, Belgii, Danii, Holandii, Szwecji, Finlandii.

W rozwiązywaniu problemów naukowych i dydaktycznych Uczelni dopomagają coraz więcej Rolne i Leśne Zakłady Doświadczalne, składaj ące się z pięciu zakładów rolniczych (Złotniki, Gorzyń, Swadzim, Przybroda i Sołacz) i zakładu ogrodniczego, obejmującego majątki doświadczalne Marcelin i Ogrody Szkolne. Zakłady te o łącznej powierzchni 2.267 ha terenowo zabezpieczają wykonanie planów naukowych i dydaktycznych. Taką samą rolę spełniają Leśne Zakłady Doświadczalne i obejmującel 2 nadleśnictwa (Zielonka i Laski) oraz 2 tartaki, o łącznej powierzchni 5.957 ha. Wyższa Szkoła Rolnicza w Poznaniu posiada swoje własne wydawnictwo naukowe !zw. "Zeszyty naukowe". Przewiduje się także zwołanie w najbliższym czasie sesji naukowej.

Omawiając życie wyższych uczelni naszego miasta, ani przez chwilę nie kusiłem się o wyczerpanie tak rozległego tematu. Doskonale zdaję sobie sprawę, że każdej wyższej Uczelni należał by się osobny, wszechstronnie informujący artykuł r że wiele spraw pominąłem, na wiele ważnych zagadnień nie zwróciłem należnej uwagi. Trudno jednak w jednym artykule wyczerpać tak obfity i bogaty temat, ująć dokładnie i precyzyjnie mocno tętniący rytm naukowy naszego miasta, który bije i w Instytucie Zachodnim i licznych filiach i oddziałach instytutów Polskiej Akademii Nauk. Chodziło mi jednak przede wszystkim o zwrócenie uwagi czytelników na fragment bogactwa naszego życia umysłowego, na j ego różnorodność i niewątpliwie twórczą pasję badawczą. W artykule brak omówienia dorobku trzech wyższych uczelni Poznania: Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej, Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych i Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego (dwie pierwsze uwzględnione są częściowo w innych artykułach mniejszego numeru "Kroniki"). Do spraw wymienionych uczelni wrócimy w najbliższych numerach "Kroniki".