SEZON 1897,8

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1950.12 R.23 Nr4

Sezon trwa od IX 1897 do 8 V 1898 r.

N owy zespół na bieżący sezon przedstawiał się następująco.

G łów n y re ż y s er: E. Rygier, p o m o c n i c z y : C. Knapczyński i J. Jakubowski. A r t y s t ki: Wanda Auidran (odeszła w zimie) , Wanda Biernacka,' Ambrożyna Bilewiczówna (odeszła w zimie), Maria Czerniakowa, Janina Fałkowska, Zofia Jakubowska, Kassylda Jakucka, Eleonora Królikowska, Zenobia Knapczynska, Janina Maria Modrzewska, Anna Owerłło (tancerka) odeszła w zimie, Stanisława Słubicka, Helena Rylska (deb.), Antonina Roszkowska, Aniela Zawadzka.

A r t y ś c i: Karol Adwentowicz, Antoni Bednarczyk, Józef Brzeziński, Franciszek Chojnacki, Stanisław Czerniak, Stefan Czternasty, Leopold Doliński, Piotr Hryniewicz, J an Jakubowski, Piotr Karpiński, Czesław Knapczyński, Władysław Kwiatkiewicz, Wacław Nynkowski, Leon Nowolecki, Apolinary Raczewski, Franciszek Ryli, Henryk Swaryczewski, Roman Schmidt · »ufler).

Kasjerka Maria Skoraczewska, inspicjent Stefan Stefański, kostiumer - J. Bezler, starszy maszynista - Wojciech Majewski, fryzjer A. Urbanowicz, kustosz teatru - Roman Fijałkowski, kierownictwo muzyczne objął w tym sezonie Kazimierz Dembiński, syn kompozytora Bolesława D Orkiestra była już cywilna nie wojskowa.

Nowością było wprowadzenie oświetlenia elektrycznego na scenie 1 Widowni, instalacji dokonała firma elektrotechniczna Helios. Zabłysło elektryczne światło na otwarciu sezonu w sztuce "Grochowy wieniec" (2 X). N ajwiększe powodzenie zdobyła sobie w sezonie obca impreza a mianowicie "Balet latający" pod dyr. Grigo1atio objeżdżającego z swymi 7 tancerkami Europę. Dał tu 8 wieczorów od 31 X do 11 Xl 1897 r.

Z sztuk danych przez Teatr Polski "Koziołki" osiągnęły 7 wieczorów. "Dwie matki" 4 wieczory. Inne sztuki zasadniczo nie miały powodzenia, szły przeciętnie raz, lub 2 razy. "Małka Szwarcenkopf' wszędzie wystawiana jaiko sztuka kasowa, tu osiągnęła 5 spektakli, chłodno przyjęta, środowisko sztuki było» publiczności zupełnie obce. Dano 159 przedstawień, w tym 2 sztuki śpiewne.

Na 42 sztuki polskie nowe i wznowione z poprzednich sezonów, dano 35 obcych. Sporo przedstawień z repertuaru obcego grano przy gościnnych występach Siemiaszkowej i Ludowej. Recenzent Kur. Pozn. uskarża się na brak w zespole stałym amantki bohaterki, szczególnie w "Poskromieniu złośnicy", gdzie słabą Katarzyną była Zawadzka.

w następstwie czego Kurier nie umieszcza recenzji ani komunikatów teatralnych. Wystawienie farsy "Prima balerina" 29 I 1898 r. rozpętało burzę przeciw Rygierowi; Kur. Pozn. wystosowuje ostre słowa nagany (Nr 25, 65) wzywając Radę Nadzorczą w osobach hr. Wawrzyńca Bense1stjerna Enge1str6m, dyr. Józefa Kuszte1ana i dr. Bolesława Krysiewicza, aby nieodpowiedniego kierownika sceny, dającego gorszący repertuar, usunąć. Wtórują w naganie Kurierowi - Dziennik Poznański oraz Goniec Wielkopolski. List Rygiera do Redakcji, tłumaczący, że farsy idą często na żądanie pań z publiczności (Nr 66) wywołał odpowiedź "Jednej z matek poznańskich" (Nr 67), ale sytuacji nie naprawił. Recenzje wyjątkowo ukazały się tylko podczas występów Ludowej.

Dopiero w kwietniu zaczynają się ukazywać w Kur. Poz. komunikaty teatralne, umieszczane raczej ze względu na benefisy aktorskie. Charakterystyczną sprawą było upominanie w prasie aktorów za dziękowanie ukłonami publiczności podczas akcji za otrzymywane o klaski. R e p e r t u a r p o l s ki: "Grochowy wieniec" czyli Mazury w Krakowskim (2. X.) "Dla świętej ziemi" szt. lud. 4a. M. Sewera (3. X.), "Prelegent" k. la. J. Kośnieleckiego (3. X.), "Mazepa" tr. 5a. J. Słowackiego (5. X.), "Sprawa kobiet" k. 4a. M. Bałuckiego (7. X.), "Małka Schwarcenkopf' szt.

5a. G. Zapolskiej (9. X.), "Czyja wina" obr. dr. H. Sienkiewicza (14. X.), "Już po biedzie" legenda dram. 4a. K. Laskowskiego i Bolesławskiego muz. K. Namysłowskiego (16. X.), "Guzik" k. la. M. Galewicza (21. X.), "Gąsienice" K. 3a. w 4 obrazach A. Konara. (23. X.), "Warunek nieboszczki" k. W. Simona (30. X.), "Kasper Karliński dr. 2a. W. Syrokomli (1. XL), "Dramat jednej nocy" dr. A. Urbańskiego (1. XL), "Oj, mężczyźni! mężczyźni!" k. 4a. K. Zalewskiego (4. XI.) , "Jadzia wdową" K. 3a. R. Ruszkowskiego (10. XL), "Kula u nogi" szt. 3a. z epilogiem J. Szutkiewicza (13. XI.), "Kiejstut" trag. Asnyka (27. XL), "Gwiazda Syberii" (12. XII.), "Balladyna" tr. 5a. J. Słowackiego (18. XII), "Ogniem i mieczem" obr. dr. 6 obr. p/g powieści H. Sienkiewicza opr. Benedykt Pobóg (25. XII.), "Podróż po Warszawie" operetka 6 obr. Feliksa Szuberta (27. XII.), "Zły duch" melodr. 5a. O. Kośmińskiego muz.

Kornela Nowackiego (28. XII.), "Przeor Paulinów" dr. hist. 8 obr. Juliana z Poradowa (1. I.), "Robert i Bertrand" krot. 3a. Wł. L. Anczyca (9. I.), "Rodzina Pędzikowskich" k. 4a. St. Zyżkowskiego (20. 1.1, "Artykuł 264" Ir. 5a. K. Zalewskiego (27. I.), "Harde dusze" szt. 5a. p/g pow. El. Orzeszkowej, przerobiona przez Zyg. Sarneckiego (15. II.), "Królowa Jadwiga" dr. 5a. J. Szujskiego (23. II.), "Wesele Fonsia" krot. 3a. R. Ruszkowskiego (5. III.), "Horsztyński" dr. 5a. J. Słowackiego (pt. Konfederat Barski) (12. III.), "Dusza ludu" szt. fant. z muz. 5 obr. Walerego Łebińskiego (17. III.), "Bzy (2. IV.), "Karpaccy górale" dr. 3a. 8 obr. J. Korzeniowskiego (10. IV.), "Anna Oświęcimówna" obr. hist. 5a. M. Bołoz Antoniewicz, (14. IV.), "Maciek Samson" krot. 3a. ze śp. i tańc. J. K. Galasiewicz, muz. A. Wrońskiego (16. IV.), "Kazimierz Wielki i Esterka" tr. 6 obr. St. Kozłowskiego (13. IV.), "Towarzysz pancerny" K. 3a. M. Wołowskiego (3. V.), "Ulica Marszałkowska" krot. 5a. ze śp. Akt III (5. V.), "Cyganie" dr. 5a. J. Korzeniowskiego (7. V.), "Konfederaci Barscy" frag. 2a. (Akt II) A. Mickiewicza (8. V.), "Zemsta za mur graniczny" 4a. A. Fredry (Akt. IV) (8. V.). R e p e r t u a r o b c y: "Niewierna" K. 3a. R. Bracco (14. X.), "Rozwiedźmy się K. 3a. W. Sardou (21. X.), "Otello" tr. 5a. W. Szekspira (26. X.), "Różowe domino" K. 3a. (28. X.), "Poskromienie złośnicy" k. 5a. W. Szekspira (6. XL), "Właściciel kuźnic" k. 5a. Ohneta (11. XL), "Miłość ubogiego młodzieńca" k. 5a. Feuillet'a (16. XI.), "Leta" krot. 3a. R. Gobinsa (20. XI), "Niespodzianki rozwodowe" K. 3a. A. Bissona i Morsa (24. XL), "Fromont młodszy i Risler starszy" k. 5a. A. Dalidet' a, "N ad przepaścią" szt. ze śp. 5 obr. (8. X.), "Trilby" (11. XII.), "Bal maskowy" K. 3a. A. Bissona i A. Corre (16. XII.), "Rinaldo Rinaldini" obr. dr. 6 odsł. (25. XII), "Na cel dobroczynny" k. 4a. Fr. Schóntkuna i G. Kadelburga (8. 1.), "Hrabina Oczko" K. 3a. Sch6nthena i Kopel EUfeldta (15. 1.), "Rzeczywistość" (la. Realta) K. 3a. Girolame Rovetta (22. 1.), "Prima ballerina" krot. 3a. E. Bluma (24. I.), "Rabagas" k. 5a. W. Sardou (5. II.), "Koziołki" krot. 3a. Hirschberga i O. Kratza (10. II.), "Romeo i Julia" tr. 5a. W- Szekspira (16. II.), "Burza" szt. 5a. A.

N. Ostrowskiego (Zł. J. N. Popławski) (19. 11.), "Figurantka" K. 3a. F.

de Curel (21. II.), "Dwie matki czyli Polka i Rosjanka" szt. 8 odsł. Catulle Mendez (26. II.), "Zbójcy" tr. 5a. Fr. Schillera (8. III.), "Gniazdo rodzinne" szt. 4a. H. Sudermana (23. 111.), "Półświatek" k. 5a. A. Dumasa (26. 111.), "Ferreol" k. 4a. W. Sardou (27. III.), "Cudzoziemka" k. 5a. A. Dumasa (29. Ul.), "Dalilla" dr. 5a. O. Feuilefa (30. 111.), "Walka kobiet" K. 3a.

E. Scribe i Legouve (31. III.), "Kinematograf' krot. 3a. (Harns Huckebein) O. Blumenthala i E. Kadelburga (21. IV.), "Ofiara przesądu" (Freiwild) szt. 3 A. Schnitzlera (30. IV.), "Było to pod Wagram" k. la. ze śp. E. Grange (5. V.), "Ulica Marszałkowska" krot. 5a. (5. V.).

Re ż y s e r o wal i: w sezonie Cz. Knapczyński, E. Rygier.

W y s t ę P o wal i g o s C 1 n n i e : W a n d a S i e m a s z k o w a 8 razy od 15. II. do 24. II.: Salomeą Osipowiczówna (Harde dusze), Hrabina Herminia (Hrabina Oczko), Julia (Romeo i Julia), Katarzyna (Burza), Figurantka (Berło) Jadwiga (Królowa Jadwiga). A l e k s a n d r a L li d e 9 razy od 23. III. do 3. IV.: Magdalena (Gniazdo rodzinne) Klara San Giorgi (Niewierna), Zuzanna d. Anyc (Półświatek), Gilberta de Beirsmartel (Ferreol), Mistress Clarckson ( Cudzoziemka), Leonora ks. Falconieri (Dalilla), Hrabina d'Autreval (Walka kobiet), Paola (Turniej). Wystąpiła również M a r i a F e r t n e r 8 razy w roli Olimpii (N ad przepaścią) 3 krotnie od 8. XII. do 1. I. Edmund Rygier miał wygłosić 21. I. odczyt "O teatrze i aktorach w dawnej Polsce II (odwołany z braku słuchaczy), Z a wad z k i dał tu 2 wieczory 11. i 18. XI.

W sezonie 1897/8 nastąpiły zmiany w zespole aktorskim, ubył pierwszy amant - bohater M. Tarasiewicz, którego nie łatwo było zastąpić. Jego miejsce objął Kar o l A d wen t o w i c z, doskonale zapowiadający się młody artysta; prasa poznańska życzliwie usposobiona dla teatru nie szczędzi mu pochwał i na zmianę nagany, zależnie od wykonania ról. Adwentowicz grał ich bardzo wiele, więcej niż powinien był grać jeszcze wówczas - 45 ról w dramatach i komediach: Zbigniew (Mazepa), ks. Le Bligny (Właściciel kuźnic), Julian Odiot (Miłość ubogiego młodzieńca), Konrad (Kiejstut), Kirkor (Balia dyna), Skrzetuski (Ogniem i mieczem), Romeo (Romeo i Julia), Borys Gregorowicz (Burza), Karol (Zbójcy), Andrzej Rosswein (Dalilia), Stanisław (Anna Oświęcimówna), Wacław (Zemsta), Szczęsny (Horsztyński) .

Razem z Adwentowiczem przybył do Poznania i A n t o n i B e d n a r c z y k , z którym razem stawiali pierwsze kroki na scenie w Radomiu w 1894 r. Sumienny, pracowity artysta, późniejszy długoletni aktor i reżyser Teatru "Rozmaitości" w Warszawie, zasłużony członek Z. A. S. P. i twórca schroniska aktorów w Skolimowie, od początku zapowiadał się jako wartościowa siła charakterystyczna. Role grane przez niego w Poznaniu: Szwarcenkopf (Małka Szwarcenkop f) , Wojdyłło (Kiejstut), Wołodyjowski (Ogniem i mieczem), Vaillord (Rabagas), Ojciec Laurenty (Romeo i Julia), Sertorius (Daliila) , Paweł Prokopowicz Dikoj (Burza), Maksymilian (Zbójcy), Hetman (Horsztyński), Maksym (Karpaccy górale), Mateusz Wrzawa (Maciek Samson), Vergeot (Było to pod Wagram) i wiele innych.

Zaczyna tu w tym sezonie swój zawód P i o t r H r y n i e w i c z , wówczas młody amant, później przez długie lata artysta Teatru Rozmaitości w Warszawie. W bieżącym sezonie osiągnął już piękny repertuar: Kuno (Kiejstut), Bohun (Ogniem i mieczem), Karol (Rabagas), Zbigniew (Mazepa), Jerzy Chudko (Harde dusze), Parys (Romeo i Julia), Witold (Królowa Jadwiga), Józef (Bzy kwitną), Se Meyran (Ferreol), Wacław (Anna Oświęcimówna), Kazimierz Pułaski (Konfederaci Barscy), więc dzielił niejako role amantów z Adwentowiczem. Pierwsze kroki na scenie stawia S t a n i s ł a waS ł u b i c K a, później artystka teatrów: krakowskiego i warszawskich. Ulubiony przez długi okres i wierny poznańskiej scenie do śmierci art. dram. F r a n c i s z e kRy l i zaczyna swą pracę w bie przednio był w Krakowie w Teatrze Powszecłmo-Popularnym. Z nowych kreacji R y g i e ra ujrzał Poznań; Kiejstuta (Kiejstut), Petruchia (Poskromienie złośnicy), Fr, Quameroli (Rzeczywistość), Petrowskoj (Rabagas), Andrzeja Boleskiego (Dwie Matki), Horsztyńskiego (Horsztyński), pułk. Schwartze (Gniazdo rodzinne), Andrzej Kat (Turniej), Maciek (Maciek Samson), Kazimierz Wielki (Kazimierz Wielki i Esterka), Champein (Było to pod Wagram). W kwietniu nadesłała z Ameryki Helena Modrzejewska w darze Teatrowi Polskiemu swój portret, który umieszczono w foyer.

W kwietniu jako knpresario Zygmunt Posiadłowski demonstrował kinematograf. "Teatr Polski" objeżdża prowincję pod kierunkiem J. Jakubowskiego, z kasowo dobrym wynikiem. W repertuarze sztuki: Wesele Fonsia, Koziołki, Małka Szwarcenkopf, Kinematograf, Maciek Samson, Hrabina Oczko, Kiejstut, Kasper Karliński, Mąż od biedy, Artykuł 264, Cyganie, Ożenić się nie mogę, Dramat jednej! nocy, Dzieciaki.

Dane przedstawienia w G n i e ź n i e 5; od 25. IV. do 27. i od 25. do 26. V.

w Inowrocławiu 9 od 10. V. do 22. V., w Kruszwicy - 1-19. V., w M i ł o s ł a w i u 2 - 29 i 30. V., w P l e s z e w i e 5 - od 31. V. do 5. VI., w K o ź m i n i e 3 - od 7 do 9. VI., w Kro t o s z y n i e 4 - od II do 14. VI., w O s t r o w i e 7 - od 16 do 21. VI., i od 25 do 26. VI., w O s t r z e s z o w i e 2 od 22 do 23. VI., w P o n i e c u 2 - 27 i 28. VI., G o s t y n i u 5 - od 29 do 4 VII., w Koś c i a n i e 4 - 5 do 10. VII., w G r o d z i s k u 2 - 7 i 8. VII., w śremie 4 -od li do 14. VII., w środzie 3 -15-17. VII., w Obornikach 2 - 19 i 20. VII., w Rogoźnie 1-31. VII., w Wągrowcu 4od 20 do 26. VII., w ż n i n i e 2 - 27 i 28. VII., w N a K l e 3 - od 29 do 31. VII. Zespół miał następnie grać w B y d g o s z c z yale w ostatniej chwili cofnięto pozwolenie, wobec tego kontynuowano objazd: w C z a r n k o w i e 3 - od 2. do 4. VIII., w Szamotułach 3 - od 5. do 7. VIII.

E. R y g i e r występował gościnnie w War s z a w i e w Teatrze Letnim przez 6 tygodni od 2. VII. w rolach: Tumry (Chata za wsią), Wojewoda (Mazepa), Ślimak (Dwaj malcy), Rotmistrz (Damy i huzary), Maksym (Nad Czeremoszem), Andrzeji Kat (Turniej), Kapitan (Mąż z grzeczności), Franciszek (Zbójcy).

W 202 n. Kur. Pozn. zjawił się artykuł niepodpisany pod tytułem "Teatr Miejski w Poznaniu jako środek hakatystyczno - kulturalny", wyrażający oburzenie na projekt budowy nowego wielkiego gmachu teatru niemieckiego, mającego się wznieść za pieniądze składane przez wszystkich obywateli, a więc i przez Polaków. inscenizacja: Wiłam Horzyca Dekoracje: Jan Kosiński Jerzy Pietraszkiewicz (Hipolit), Irena Eichlerówna (Fedra)