ADAM DANECKI instruktor świetlicowy przy ORZZ

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1950.06 R.23 Nr2

WSPÓŁZAWODNICTWO A PRACA KULTURALNO - OŚWIATOWA

POWIĄZANIE Z PRODUKCJĄ

W chwili obecnej, w chwili wzmożonych wysiłków mas praCUjących w walce o Pokój, w warunkach realizacji planu 6-letniego - planu budowy fundamentów socjalizmu w Polsce, w warunkach zaostrzającej się walki klasowej i szeroko rozwijającego się współzawodnictwa, przed pracą kulturalno - oświatową stoją bardzo poważne zadania. Sytuacja wymaga wzmożonego wysiłku dla podniesienia uświadomienia mas na wyższy poziom, nakłada na nas większe zadania w pracy oświatowej i powiązania życia świetlicowego z życiem zakładu pracy, z produkcją Sytuacja wymaga szerokiego rozwinięcia popularyzacji współzawodnictwa, racjonalizatorstwa i wynalazczości oraz mobilizacji mas do realizacji planów produkcyjnych. Już uchwały II Kongresu Związków Zawodowych wskazały na konieczność głębszego upolitycznienia działalności kulturalno-oświatowej i rozwinięcia systematycznej pracy propagandowej i politycznowychowawczej. · Z kolei IV Plenum CRZZ zwróciło uwagę na konieczność przepojenia całego życia świetlicowego, podstawowymi zagadnieniami budownictwa socjalistycznego. Świetlica jako podstawowa związkowa placówka pracy kulturalno-oświat., przy zastosowaniu szerokiego wachlarza form pracy oświatowej, propagandowej i artystycznej winna przyczynić się do podniesienia dyscypliny pracy, do kształtowania nowego stosunku do- pracy, do rozwoju współzawodnictwa i wynalazczości. Powinna ona być pomocą w mcbilizacji robotników i pracowników umysłowych do walki o podniesienie wydajności pracy i wykonania planów produkcyjnych. Mamy duże bogactwo' form pracy świetlicowej umożliwiających spełnienie tych zadań. Świetlica powinna organizować kąciki, a jeżeli na to warunki pozwalają sale współzawodnictwa i wynalazczości, w których winny się znaleźć obok wykresów wykonania planów, zarobków pracowników, portrety, życiorysy i opisy doświadczeń szczególnie wyróżniających się przodowników pracy. z doświadczenia wielkiego ruchu współzawodnictwa w Związku Radzieckim. Problematyka współzawodnictwa i dyscypliny pracy winna znaleźć odzwierciedlenie w programach wieczorów artystycznych, organizowanych przez świetlicowe zespoły amatorskie, wieczorów towarzyskich, akcji odczytowej, w wieczorach dyskusyjnych, w gazetce ściennej itd.

CO WYKAZAŁA KONTROLA

W celu zebrania materiału i zanalizowania dorobku pracy świetlic na tym odcinku, w celu ujawnienia przeszkód i trudności przy rozwiązywaniu praktycznych zagadnień pracy świetlicowej, Wydział Kultury i Oświaty ORZZ przeprowadził z końcem l kwartału 1950 I. masową lustrację świetlic związkowych w województwie. Do pracy tej zmcbilizowano wielu związkowych aktywistów kulturalno-oświati wych, którzy w podzielonej na 3 etapy kontroli, trzykrotnie w ciągu miesiąca przyjrzeli się z bliska pracy kilku świetlic w każdym powiecie. Oparcie akcji lustracyjnej o szeroki aktyw społeczny pozwoliło na uniknięcie biurokratycznych wypaczeń oraz na dogłębną analizę zagadnień działalności kult.-oświatowej w fabrykach i Państwowych Gospodarstwach Rolnych. Zetknięcie się działaczy oświatowych bezpośrednio z Radami Zakładowymi, dyrekcjami i partyjnymi organizacjami, pozwoliło kierownictwu świetlic i całemu aktywowi kulturalnooświatowemu na wyciągnięcie słusznych wniosków, skierowanych na podniesienie pracy świetlic na wyższy poziom. Nie będę omawiał szczegółowo wszystkich przejawów życia SWIetlic związkowych, chcę zwrócić uwagę na dwa zasadnicze zagadnienia które w chwili obecnej stały się dla nas palące, a to na zagadnienie pracy oświatowej i powiązanie wszelkich przejawów życia świetlicowego z zagadnieniami produkcyjnymi. W dziedzinie oświatowej 80% świetlic prowadzi już takie formy pracy jak czytelnictwo prasy i książek indywidualne i zbiorowe, koła samokształceniowe według zainteresowań poszczególnych grup pracowników, koła dyskusyjne Wszechnicy Radiowej, pogadanki i odczyty na tematy popularno-naukowe i kursy języka rosyjskiego. Nie znaczy to, że w każdym zakładzie prowadzi się wszystkie wymIenIone formy lub, że wszystkie są już na odpowiednim poziomie. Są a inne formy prac oświatowych są zaniedbane. W zakładach pracy, w których ujawniono analfabetów, prowadzone są kursy początkowego nauczania, jednak w wielu wypadkach brak tam społecznej kontroli, a frekwencja niejednokrotnie waha się w granicach 50% zgłoszonych na kurs. Nie jest jeszcze również należycie postawiona praca z absolwentami tych kursów, w zespołach dobrego czytania, których na terenie województwa mamy zaledwie kilka. Koła Wszechnicy Radiowej istnieją często tylko na papIerze i w wielu nie prowadzi się systematycznej pracy. Niedostatecznie również rozwinięta jest praca z książką oraz zespołowe i indywidualne czytelnictwo. A jak wyglqda powiqzanie żYcia świetlicowego Z zagadnieniami produkcji, Z zagadnieniami współzawodnictwa? Dopiero 35% świetlic związkowych prowadzi akcję popularyzacji współzawodnictwa i to przy pomocy bardzo prymitywnych f :rm, Portrety przodowników pracy, wykresy o wynikach wykonania planów produkcyjnych spotkać można w niektórych tylko świetlicach. W gazetkach ściennych widzi się jeszcze duże artykułów o treści ogólnej nie związanej bezpośrednio z zakładem pracy, a tylko w niewielu są kąciki przodowników i racjonalizatorów. Świetliczanie nie umieją jeszcze organizować spotkań z przodownikami pracy, racjonalizatorami i wynalazcami oraz odczytów i pogadanek na tematy związane z dyscypliną pracy, planem produkcyjnym i socjalistycznym współzawodnictwem. Tych niedociągnięć w dziedzinie podstawowych form pracy świetlicowej nie może usprawiedliwić szeroko rozwinięta praca amatorskich zespołów teatralnych, muzycznych, chóralnych i tanecznych w świetlicach. Zespoły te niejednokrotnie mogą poszczycić się poważnymi pozycjami w swym repertuarze, o czym świadczą nagrody zdobyte przez zespoły naszego województwa na przeprowadzonych festiwalacłi zespołów świetlicowych, festiwalu Sztuki Radzieckiej oraz eliminacjach zespołów świetlicowych P. G. R. Analizując źródła istniejących niedociągnięć zwróciliśmy uwagę na zagadnienie wskazywane nam niejednokrotnie przez Centralną Radę Związków Zawodowych i przez nasz dołowy aparat kulturalnooświatowy, od którego stale czerpiemy doświadczenia w pracy i od lustracji. Okazało się, że Rady Zakładowe zbyt mało interesowały się całokształtem pracy kult.-oświatowej w zakładzie pracy, zapominając, że są za nią odpowiedzialne. Rady Zakładowe nie współdziałały w ustalaniu programu pracy, regulaminu organizacyjnego, działalności świetlicy i nie czuwały nad właściwym ich wyposażeniem, urządzeniem i zaopatrzeniem craz nie kontrolowały wykonania planu oświatowo-kulturalnego. Przeciętnie zaledwie 50% Rad Zakładowych wykazało zainteresowanie pracą świetlicową. Nie bez wpływu jest tu również niewłaściwy stosunek dyrektorów Zakładów Pracy, którzy jak wykazała kontrola w 30% zupełnie nie doceniają i lekceważą sobie zadania pracy kult.-oświatowej w dziedzinie podniesienia poziomu uświadomienia'politycznego mas związkowych, w dziedzinie kształtowania nowego socjalistycznego stosunku do pracy. Niektórzy zapominają, że wykonanie zadań 6-tletniego planu możliwe jest jedynie w nierozerwalnej więzi z rozwojem pracy kulturalno-oświatowej, której wszystkie formy winny być skierowane na jak naj ściślejsze powiązanie z zagadnieniami produkcyjnymi.

ZASADNICZE ŹRÓDŁA NIEDOCIĄGNIĘĆ I PRÓBY ICH PRZEZWYCIĘŻANIA Idąc za wskazaniami Centralnej Rady Związków Zawodowych i przysłuchując się głosom naszych dołowych aktywistów kulturalnooświatowych, nie trudno dostrzec 2 zasadnicze źródła niedociągnięć w pracy kulturalno-oświatowej w świetlicach związkowych naszego województwa. Są nimi: Po pierwsze: brak kadr fachowych pracowników świetlicowych i niedostateczna opieka nad przeszkolonymi etatowymi Inieetatowymi kierownikami świetlic. Po drugie: dotychczasowa nieumiejętność oparcia pracy kulturalno-oświatowej na szerokim aktywie świetlicowym. Analiza kadr etatowych i nieetatowych pracowników kulturalnooświatowych naszego województwa wykazała, że % spośród nich nie posiada podstawowego przeszkolenia w dziedzinie pracy świetlicowej, co było podstawowym źródłem trudności w rozwijaniu szerokiego wachlarza form pracy oświatowej i masowej propagandy. Brak ścisłego powiązania, brak stałej opieki i pomocy dołowym pracownikom kult.-oświatowym powodował obniżanie się poziomu na docieraliśmy z kontrolą i instruktażem. Specjalnie dotkliwie odczuwali to pracownicy świetlic robotniczych i rolnych zwłaszcza w bardziej odległych miejscowościach, gdzie nie ma większych ośrodków przemysłowych. Sytuacja ta wymaga niewątpliwie przeszkolenia kadr pracowników kult.-oświatowych różnych szczebli na krótko i długotrwałych kursach. W chwili obecnej z uwagi na ograniczone fundusze nie jest to jednak możliwe do wykonania, gdyż, aby przeszkolić związkowy aktyw kult.-oświat, naszego województwa trzeba by zorganizować w pierwszym okresie co najmniej 12 miesięcznych kursów. Wydział Kultury i Oświaty O. R. Z, Z. idąc po linii wytycznych Centralnej Rady Związków Zawodowych, już z końcem I kwartału rozpoczął systematycznie przeprowadzać okręgowe i powiatowe konferencje metodyczno-instrukcyjne dla etatowych i nie etatowych pracowników kult.-oświatowych różnych szczebli. Konferencje Wojewódzkie grupują referentów i instruktorów Zarządów Okręgowych Związków Branżowych oraz Powiatowych Rad Związków Zawodowych.

W programie każdorazowo przewidziany jest aktualny referat polityczny, referat metodyczny z dziedziny pracy kulturalno-oświatowej oraz wytyczne pracy kult. -oświat, na najbliższy okres. W dyskusjach aktyw kult.-oświat, wymienia doświadczenia zdobyte w trakcie pracy, a poprzez krytykę niedociągnięć i wykrywanie ich źródeł wpływa na stałe podnoszenie poziomu wszelkich form pracy świetlicowej i powiązanie jej z zagadnieniami współzawodnictwa i realizacji planów gospodarczych. Referenci kult.-oświat. Powiatowych Rad Związków Zawodowych przekazują nabyte wiadomości bezpośrednio po Konferencji Wojewódzkiej, przeprowadzając Powiatowe Konferencje Wojewódzkie metodyczno-instrukcyjne. Biorą w nich udział wszyscy etatowi i nieetatowi kierownicy świetlic robotniczych I Państwowych Gospodarstw Rolnych oraz Przewodniczący Komisji Kulturalno-Oświatowych i Rad Zakładowych.

W ten sposób, systematyczną pracą dokształcającą w dziedzinie treści metod i form pracy świetlicowej objęty został cały związkowy aktyw kulturalno-oświatowy naszego województwa. Dla ilustracji podam jedynie program czerwcowej 2-dniowej Konferencji kulturalno-oświatowej przeprowadzonej przez Wydział Kultury i Oświaty Okręgowej Rady Związków Zawodowych w Poznaniu. Referat Polityczny, Wytyczne IV Plenum C. R. Z. Z.

" Metodyczny,,, Czytelnictwo w świetlicach" Dyskusja Recenzyjny przegląd wydawnictw Przedstawienie sztuki Dybowskiego "Zapora" w Teatrze Nrwym Dnia 1 lipca 1950 r.

Referat o sprawozdawczości, planowaniu I metodzie pracy Inspekcyjnej Wytyczne pracy K. O. na III kwartał bI.

Praktyczne opracowanie planu pracy na m. lipiec Podsumowanie.

Pomoc, opieka i łączność Z dołowym aparatem kulturalno - oświatowym realizowane są ponadto przez comiesięczne lustracje przeprowadzane przez instruktorów Wydziału Kultury i Oświaty w dwóch etapach. W każdym etapie lustracja trwa 3 dni obejmując pomoc w pracy referentów kulturalno-oświatowych Powiatowych Rad Związków Zawodowych, lustrację kilku świetlic robotniczych i Państwowych Gospodarstw Rolnych oraz interwencje w zakładach pracy, w których napotykane są trudności w rozwoju pracy świetlicowej. Na zakończenie każdej lustracji organizowane są rozszerzone odprawy związkowego aktywu kulturalno - oświatowego, na których lustrator zapoznaje obecnych z faktycznym stanem pracy kult.-oświatowej w powiecie, oraz podaje wytyczne do realizacji na najbliższy ckres ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień powiązania pracy kult.-oświat, z produkcją i mobilizacji pracujących do realizacji planów gospodarczych i rozwoju współzawodnictwa. Daleki jestem od mniemania, że w ten sposób została całkowicie rozwiązana sprawa związkowych kadr kult.-oświatowych w naszym województwie. Trzeba będzie niewątpliwie dużo uwagi stale poświęcać należytemu doborowi odpowiednich ludzi na stanowiskach instruktorów i referentów kulturalno-oświatowych craz wysuwać ich w drodze awansu społecznego spośród najbardziej wyróżniających się kierowników świetlic robotniczych. Trzeba będzie stale pomagać wybijającym się aktywistom świetlicowym, którzy są podstawą w realizacji ogromnych zadań jakie stoją kach szybkiego rozwoju techniki i współzawodnictwa pracy. Drugim podstawowym błędem w pracy kulturalno-oświatowej na naszym terenie było ograniczanie się w pracy i wykorzystywanie w realizacji zadań, ciągle tych samych aktywistów oraz nakładanie na dobrze pracujące jednostki coraz to większej ilości obowiązków. W rc zultacie poszczególni aktywiści obarczeni nadmiarem prac i uczestnictwem w zbyt wielu komisjach, zniechęcali się i rezygnowali z pracy na odcinku kulturalno-oświatowym. Zagadnienie to możliwe jest do rozwiązania jedynie w drodze oparcia pracy na szerokim aktywie społecznym, który winien być podporą etatowych pracowników kulturalno-oświatowych w ich pracy. Wzorując się na doświadczeniach pracy kulturalno - oświatowej Radzieckich Związków Zawodowych przystąpiliśmy do powoływania i uaktywniania Komisji Kulturalne-Oświatowych przy Powiatowych Radach Związków Zawodowych oraz przy wszystkich zakładach pracy.

Ponadto w celu usprawnienia pracy świetlic, aktyw związkowy wybiera spośród najbardziej czynnych świetliczan, samorządy świetlicowe.

W rozbudowie społecznego aparatu kulturalno-oświatowego idziemy jeszcze dalej i powołujemy w każdej grupie związkowej aktywistów związkowych, organizatorów masowej pracy kulturalno' - oświatowej. O zadaniach poszczególnych grup aktywu kulturalno-oświatowego w realizacji podstawowych wytycznych pracy kulturalno-oświatowej w chwili obecnej oraz o rozwoju tego ruchu wspomnę w następnym artykule.

ZOBOWIĄZANIA

W chwili obecnej świetlice związkowe na terenie miasta Poznania I województwa poznańskiego masowo podejmują długofalowe zobowiązania na apel świetlicy P ZPB im. J. Stalina w Łodzi, Realizacja tych zobowiązań w ciągu najbliższych kilku miesięcy pozwoli na mocniejsze powiązanie życia świetlicowego z zagadnieniami produkcji oraz na rozwinięcie współzawodnictwa między świetlicami w realizacji zadań jakie stoją przed pracą kulturalno-oświatowa w warunkach planu 6- Letniego. "

6*