""'\ I ol

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1949 R.22 Nr1

. j/

.. ' rtfPr 1

; ,.....

"'!IIli I, Ił o .'

""!

"""<.

;"' I ' / j ;'1 ..Ii II t.' I .. o, o o [". "1", , ; . . I.

. /, ".. WJti """,. ." -<" "': <f" / '.,'_ .4.' Y

,r-; o" :ł iiif: -. 1'11 "o"" -'- ........'_.........:.: I .... --

. "" ',. >. . . ..

'-". iit,,-

Pawilon Chemii na M. T. P. Projekt. prof. inż. Bolesław Szmidt.

Pol.: Pracownia fot. Zarządu Miejskiego s1. m. Poznania.

pawilonu będącego przedmiotem zainteresowania specjalisty (zaopatrzonego w odpowiednią legitymację wejściową). Natomiastzaprojektowanie generalnej trasy dla szerokich tłumów wymagało specjalnych studiów. I tutaj nasuwała się wyrażna dwoistość' rozwiązania: udostępnienie tere.r;m od strony miasta (tj. od północowschodu), od strony dworca i dzielnic położonych odeń na południe, wschód i zachód, Dlatego zdecydowałem się na ustalenie dwóch wejść o szerszym przelocie, jednego na wprost, b. Wieży Górnośląskiej (obecnie przewidzianej na Pawilon Obsługi Publiczności), drugiego od. strony ul. Gen, Świerczewskiego. Owa dwo. istość wejść głównych, wynikająca z kierunków nasilenia ruchu, została powiązana funkcjonalnie w jednokierunkowy, jednolicie zaprojektowany układ komunikacji wewnętrznej. Nazwijmy wej. ście oą strony Mostu Dworcowego wejściem A, a od strony miasta (ul. Świerczewiego) wejściem B. Projektowany ruch zwiedzają' cych przedstawiałby się następująco: grupa wchodząca wejściem A. nym dziedzińcu, wyłożonym płytami cementowymi i klinkierem, skąd zostanie skierowana do liali Przemysłu Metalowego (oznaczonej na planie sytuacyjnym cyfrą l), następme do Hali Izby Przemysłowo-Handlowej i Izby Rzemieślniczej. W tym miejscu tłum zwiedzających przejdzie llild kolumnadą wejścia B (od ul. Świerczewskiego) przez Pawilon Spółdzielczy na teren Parku i następnie do wielopiętrowej hali wystawowej umieszczonej w narożniku ulic Święcickiego i Grunwaldzkiej, Grupa wchodząca wejściem B leżącym na osi widokowej, ciągnącej się od ul. Zwierzynieckiej, obok drukarni Św. Wojciecha, równolegle do ul. Roosevelta (przebicie przejścia pieszego w tej linii nie będzie nastręczało zbytnich trudności), po przebyciu kolumnady wejściowej (propylejów), wejdzie na wydłużony plac wystawowy, położony mniej więcej w granicach dawnego tzw. placu Św. Marka, z zamykającym perspektywę masywem wieży Pawilonu Obsługi Publiczności.

Ta grupa po przejściu placu, obok zachodniej fasady Hali PrzeI mysłu Metalowego, po obejrzeniu szeregu eksponatów ustawionych na kolistych podstawach' rozmieszczonych rytmicznie na tle tejże hali, znajdzie się również na dziedzińcu wejściowym, obok wieży, gdzie przyłączy się do tzw. generalnej trasy zwiedzania. W ten sposób, mimo dwoistości wejść, zachowa się zasadę jedno.

kierunkowego ruchu zwiedzających. Po wyjściu z wielopiętrowej hali (6) w narożniku ulic Święcickiego i Grunwaldzkiej, znajdziemy się w Parku Wystawowym, na głównej alei parkowej rozciągającej się od bramy na wprost ul. Przecznicy aż ku południowym obszarom terenów Targowych. Aleja ta będzie jedną z głównych atrakcji Targów. Potraktowana zostanie szeroko, Wyłoży się ją trwałą nawierzchnią i urozmaici licznymi akcentami basenów wodnych i kwietnic, Wzdłuż alei staną, co rok zmieniające się pawilony i kioski wystawowe o charakterze prowizorycznym. W ten sposób Park Wystawowy nabierze życia i równocześnie spełni rolę rekreacyjną. Po zwiedzeniu Parku wracamy do pawilonów projektowanych na jego krawędzi wschodniej, dciętej szerokimi stopniami od położonego o przeszło metr niżej placu Św. Marka - w nowej edycji. Plac ów, w przeciwstawieniu do dawnego, który był obuGowany od strony dawnego cmentarza -- miasta umarłych wego - miejsca rekreacyjnego dla żywych. Jak wspomniałem, teren parkowy położony jest przeszło metr wyżej od poziomu omawianego placu. Różnica poziomów pokonana zostanie dzięki wprowadzeniu stopni ciągnących się od wejścia B aż po wieżę Pawilonu Obsługi Publiczności. W ten sposób zieleń parkowa, z przecinającymi ją sylwetkami pawilonów, ustawionych w ściśle ustalonym rytmie architektonicznym, podkreślona zostanie wydłużonym pasmem stopni prowadzących do Parku, które wytworzą rodzaj cokołu, stanowiącego podstawę wzrokową dla rytmicznie ujętej panoramy zieleni i brył architektonicznych. Na cokole znajdą się pawilony: Ministerstwa Komunikacji (w budowie), Przemysłu Elektrotechnicznego i inne o pokrewnym charakterze. Zamkną one zachodnią stronę opisywanego place. podczas gdy jego wschodnia ściana pomyślana jest jako jednolity masyw architektoniczny. Następny etap zwiedzania obejmie b. wieżę Górnośląską, przekształconą na Pawilon Obsługi Publiczności. W nim znajdą się agendy takich instytucji i urzędów -jak: PKO, poczta, banki, prasa, biura informacyjne, Orbis, punkt sanitarny itp., itp. Na piętrach przewiduje się galerię wystawową dla umieszczenia panoramy malarskiej, na szczycie rotundy -- kawiarnię dwupokładową, pomyślaną jako punkt turystyczno-widokowy. W związku z postulatami Głównego Urzędu Planowania, projektującego przeprowadzenie w przyszłości ulicy łączącej ul. Konopnickiej z mostem Dworcowym, będzie musiała ulec okrojeniu i przebudowie obecna hala Przemysłu Włókienniczego. W nowej. wersji stanie się ona czymś pośrednim pomiędzy budynkiem a wzgórzem tarasowym. Dzięki wyniosłości terenu parkowego i niskiemu posadowieniu budynku hali, różnica poziomów jej dachu (zamienionego w przyszłości na taras) i przyległego wzgórza jest stosunkowo nieznaczna, co pozwoli na wybudowanie pochylni łączącej te dwa poziomy, W ten sposób z parku będzie można łatwo dostać się na taras hali Przemysłu Włókienniczego, gdzie prawdopodobnie umieśCi się główną restaurację wystawową z rozległym widokiem na zieleń i całość obszaru Targów, W przedłużeniu tej hali, lecz w pewnym oddaleniu, stanie nowa hala wystawowa, której przeznaczenie odpowie, pod względem resortowym, halom znajdującym się w sąsiedztwie.

.ł6 nicznych i Ciężkiego Przemysłu (będącej na ukończeniu - ale wymagającej poważnych adaptacji architektonicznych), do pawilonu Przemysłu Dn:ewnego i następnie, po zwiedzeniu pociągu wystawowego, znajdujemy się w pawilonach Chemii, obejmujących osobne sektory przeznaczone dla Centralnego Zarządu Przemysłu Chemicznego, dla Centrali Handlowej tegoż przemysłu i dla Centrali Importowo-Eksportowej Aparatury Chem. Pawilony te stanowić będą zespół, który złoży się na całość pawilonu Chemii. W zamknięciu perspektywy od strony wejścia "Au stanie wieżrJ.symbol Chemii, w formie wysmukłego bloku zakończonego szeregiem elementów ze szkła cylindrycznego, napełnionych gazem o zmiennych barwach. W tej części terenu, prawie że pozbawionej zadrzewienia, istnieje niewielka oaza kilku kasztanów, stojących pośrodku polany rozciągającej się pomiędzy opisanymi pawilonami Chemii fi Parkiem. Wśród tych drzew stworzy się sztuczny stawo cha

..; ',..

"---; .if"

,, ---.fi

.1-_- }I ł '.! ". .'L.'.. "j. "'1 . t T ' - . ,i . 1 . I ""'l 1 1 ;, \ { 'JI.. . I 1 . jł 'lr'f ' t,ł. . ł .:' '. .--:1 _' ' ..wt :łfl: r -1 i; "v -=- '-"r..-.- . 'J.A ..... ( . - ..... " , ,...,.... .L I .J' · "'ł l!.:: ." -- - -' _ -- F ,1IIlI!!"- lW1:t - _ " ..:......... Ił >" .... -- .' ,,:".'!' (j">'"

:--1..-..........,l' I L'łF . A.o r.; ; "- =-- '.' -. .f .op.fY ij,"': '> - JJ,

.'

Wejście na M. T. P. od strony ul. Gen. swierczewskiego. Proj. prof. B. Szmidt.

Fot.: Pracownia fot. Zarządu Miejskiego st. m. Poznania.

tanny, otoczenie kwiatów i barwnych krzewów), będący równocześnie częścią urządzeń chłodniczych dla pobliskiej, gigantycznej hali sportowej, w której projektowane jest sztuzne lodowisko. Wspomniana hala sportowa o parabolicznym zarysie konstrukcji dachowej, będzie służyć w okresie Targów jako jedna z hal wystawowych. Po obejrzeniu wreszcie grupy pawilonów lekkich i kiosków ciągnących się po obu stronach głównej alei parkowej - należy nam się dobrze zasłużony wypoczynek przy jednej z fontann lub dla zwolenników sportu żeglarskiego w miniaturze, na brzegu okrągłego basenu, gdzie znajdą się modele yachtów miniaturowych lub tż przy jednym z pawilonów rozrywkowych, albo wreszcie w kinie aktualnosci, na otwartym powietrzu.

PAWILONY I HALE WYSTAWOWE

Obok hal wystawowych o charakterze ogólnym, przeznaczonych dla różnorodnych wystawców, jak np. hala Państw Zagranicznych, większość pawilonów wystawowych ma charakter resortowy. Do takich należeć będzie przede wszystkim pawilon Ministerstwa Komunikacji o powierzchni wystawowej ok. 1000 mkw., znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie wieży Pawilonu Obsługi Publiczności. Jest to pawilon stały o układzie wewnętrznym zróżnicowanym, polegającym na zestawieniu szeregu wnętrz jak najróżnorodniej ukształtowanych, choć spokrewnionych, przez zastosowanie ujednoliconej kanwy konstrukcyjnej. Dążeniem projektującego było zawarcie w granicach stosunkowo nieznacznej objętości budynku, jak najrozleglejszych perspektyw, powiększających wrażeniowo przestrzeń wewnętrzna. Obok dwukondygnacjowej sali wejściowej, stanowiącej jak gdyby wewnętrzną osnowę przestrzenną, dokoła której rozwijają się, w miarę zwiedzania, inne sale wystawowe, zaprojektowano wydłużoną i stosunkowo niską galerię, przeznaczoną dla działu turystyki. Ogólnie - układ wnętrz dostosowano do przepływowego ruchu zwiedzających. Architekturę zewnętrzną potraktowano w nawiązaniu jak najdyskretniejszym, do niektórych motywów, proporcji względnie podobieństw z zakresu komunikacji. Pawilony Chemii więcej kanwowo, pod potraktowane zostały więcej neutralnie, kąiem stworzenia niemal "obojętnego" tła, stoiskowej. Oświetlenie sal wystawowych górne, górno-boczne lub wyłącznie sztuczne. Do tej samej grupy pawilonów "kanwowych" mógłby być za.

liczony pawilon Przemysłu ¥ineralnego, projektowany w sąsiedztwie pawilonu Chemii. Obok wnętrz oświetlonych, światłem dziennym, przewiduje się w nim kilka sal o oświetleniu sztucznym, które pozwoli na zastosowanie całego bogactwa iluminacji świetlnej, barwnej.

,.A,t" " i.{' i ł-2...i '. : . 'J";' " 1ki; : ' j... II ,,' ,

_11 -'

- 11111B!!11 .

'1

'1Iilh,II:::-.

'," "J

, -

. ,_ A' f_':"

" ':, ...... 'ł:

- , -I- ..<'II."'A'>......y""_. "":">",",,,,,;';;Ii<. ..---l'"

Pawilon Min. Komunikacji na M. T. P. Projektował prof. inż. arch. BoI. Szmidt.

Fot.: Pracownia fot. Zarządu Miejskiego st. m. Poznania.

Akcentem przestrzennym, który kończy w tym pawilonie trasę zwiedzającego, ma być rotunda zaprojektowana w kształcie wielkiego kryształu ośmiobocznego, z otwierającą się perspektywą w kierunku parku, ponad lustrem jeziorka. Niektóre z pawilonów, jak np. pawilon Mineralny, pomyślane są jako eksponaty same przez się, przez zastosowanie do ich budowy materiałów będących przedmiotem produkcji danego działu, Do C5sobnej grupy należą wielkie hale wystawowe, jak np. projektowana hala dla Przemysłu Metalowego, wyposażona w urządzenia suwnicowe, tory kolejowe itp. Zamiast masywnych słupów czy ramownic konstrukcja tej hali pomyślana jest w formie ażurowych słupów rurowych, na których spoczywać mają stalowe talerze-głowice, z kolei dżwigające płytę stropową perforowaną otworami kopuł świetlnych, wykonanych ze szklanych cegieł. W tym ujęciu, wnętrze potraktowane zostało w jak najprzejrzystrzej

.( wielkich eksponatów ciężkiego przemysłu. Obok tejże hali, w przestrzeni nie pokrytej dachem, ale ograniczonej frontową zabudową od strony ul. Roosevelta, połączonej z halą dwoma mostkami o typie dworcowych przejść nad torami, projektowane jest ustawienie kilku wagonów pokazowych. Całość tej przestrzeni łącznie.z wagonami upodobniona zostanie do fragmentu wielkiej, półotwartej hali dworcowej.

MIĘDZYNARODOWE TARGI POZNANSKIE JAKO CZĘść PWK.

Już dziś projektuje się tereny targowe pod kątem przyszłej PWK, która powinna być zrealizowana w Poznaniu. Posiada on w tej mierze swoją tradycję, poważne inwestycje w postaci zabudowań i urządzeń wystawowych, a przede wszystkim w"pobliżu centrum miasta posiada wspaniały, nie wyzyskany dotąd, teren wy. stawowy, jakim jest niewątpliwie Cytadela. Teren ten posiada duże wartości krajobrazowe, dzięki pozostałościom po dawnych fortyfikacjach, które można doskonale wykorzystać na cele PWK, a głównie z uwagi na swoje wyjątkowo malownicze i wyniosłe położenie nad ł>rzegiem. rzeki. Dzięki temu położeniu Cytadela może i powinna stać się akropolem wystawowym Poznania. W takim wypadku na terenie Cytadeli mogłyby powstać hale i pawilony dla lekkich przemysłów, kultury fizycznej i całego szeregu inny'ch działów. Bliskie sąsiedztwo Starego Rynku, znajpiękniejszym ratuszem w Polsce, pozwoliłoby na potraktowanie tego starożytnego placu jako eksponatu. Dalsza trasa zwiedzania mogłaby objąć plac Wolności, i poprzez ulicę Ratajczaka i mające powstać centrum kulturalne, w pobliżu odbudowanego Domu Zołnierza (Rozgłośnia Polskiego Radia z salą koncertową, Muzeum Sztuki), zamknąć się w punkcie wyjściowym jakim byłyby niewątpliwie Targi. Wymagałoby to, rzecz prosta, szeregu inwestycji o szerokiej skali jak hotele, garaże, wyposażenie ulic, uporządkowanie zieleńców itp, Inwestycje te jednak, w każdym wypadku, czy wcześniej, czy póżniej muszą być zrealizowane. Tak ujęta koncepcja PWK, jeżeli ma być imprezą o skali państwowej, powinna być zaprojektowana co najmniej w skali miasta. A pod tym względem wielkość Poznania byłaby idealnie dobrana, jeżeli dokonane zostaną wszystkie konieczne adaptacje i udogodnienia komunikacyjne,