DZL\!" BIEZ.\CYwości w każdym przedsięwzięciu gospodarc7.ym czy politycznym, w organizacji pracy czy przemyślanym rozkładzie sił. R o z u m staje obok pieniądza jako drugi zasadniczy czynnik kultury mieszczańskiej, oba zaś te elementy razem, sprzymierzone i wzajemnie wspiera,jące się z racji swego naturalnego pokrowieństwa, rzeźbią zasadnicze rysy fizjonomii kulturalnej Wielkopolski nadając jej zasadnicze - gospodarcze i naukowo - filozoficzne - piętno. Rozum urasta teraz do rozmiarów nowej świętości zastępującej dawne. Zrozumiałym staje się też wielkie powodzenie f i l o z o f i i H e g l a z jej próbą, tak miłą dla mentalności mieszczanina, przedstawienia procesu rozwojowego ludzkości jako procesu logicznego. Podziwiane u Wielkopolan sukcesy organizacyjne są, czy raczej były, wynikiem postawy człowieka miasta dążącego do jak na,jbardziej świadomego działania. Aby jednakże móc działać jak najbardziej świadomie, potrzebuje jednostka działająca gruntownej znajomości praw rządzących światem. Te więc prawa, "prawa naturalne", trzeba odkryć, wynaleźć usystematyzować. Wynalazczość i odkrywczość. dążność do przyswajania sobie w jak największej mierze zdobyczy technicznych, postawa inżyniel'a, oto dalsze cechy kultury mieszczańskiej. Te same cechy spotykamy i w kulturze wielkopolskiej, a więc z jeddnej strony dążność do opanowania natury wszystkimi środkami, zainteresowanie dla wszelkich zdobyczy technicznych ludzkości (wodociągi, machiny wojenne Mierosławskiego, później lokomobile, statki parowe itd.), z drugiej zaś strony chęć stworzenia opartych na doświadczeniu teoryj wszelkich dziedzin ludzkie,j działalności. Filozofowie i uczeni poznańscy starają się w ramach stwarzanych przez siebie systemów, czy też niezależnie od nich, wypracowywać zasady, których opanowanie pozwalało by człowiekowi posiąść sztukę czy to rządzenia (Cybernatyka - Trentowskiego), czy dobrego gospodarowania (Ekonomika - Libelta), czy rozumienia tworów artystycznych (Estetyka - Libelta), czy umiejętnego wychowywania (Chowanna - Trentowskiego), czy nawet skutecznego wojowania (Pisma - Mierosławskiego) itd. W ten sposób Wielkopolska stwarza podstawy pod n o wo c z e s n ą w i e d z ę i wykształca typ nowoczesnego świeckiego uczonego. Usiłowania zaś te

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym miasta Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1939 R.17 Nr2

.