STATUT PRAWA PORZĄDKOWEGO Z ROKU 1462. 7;}

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1923.04.28 R.1 Nr4

Ryby wolno sprzedawać jedynie na targowisku, za sprzedaż domokrążną po ulicach placi się grzywnę ż zamianą na areszt, po 21 godziny za każde dwa grosze (aft- 21). Artykułów drzewnych (bednarskich') nie wolno sprzedawać na rynku dłużej jak do południa (art. 42, kara: 1 wiard.)- Wozy solne należy po ukończonym targu wywieźć z placu targowego; skoroby się zaś wóz z solą zjawi! na targowisku w dzień nietargowy , podlega konfiskacie. od której uchylić się może właściciel złożeniem i wiard. (art. 59). Są to postanowienia ściśle porządkowe- - Aprowizację mięsną zapewnia! art. 46, zabraniający zakupu świń tucznych na wywoź: dozwolony był tylko zakup dla własnej wzgl- miejscowej potrzeby. Z prawa handlowo-przemysłowego zaAyicra statut z r. 14G2 po tanowienia następujące: Kupcowi obcemu nie wolno handlować w mieście z obcym fart- 19; kara: 5 grzywien), nie wolno kupcowi nabywać towarów przed ich złożeniem (art. 22)- Nie wolno w jednym dniu warzyć więcej piwa jak z 18 miar jęczmienia (art. 41: kara: 1 grzywny)- Właściciel domu może warzyć piwo tylko raz w tygodniu fart- 28, kara: 1 grzywny). Piekarze zol-owiązani są piec osobno różnego rodzaju bułki ("bułłas" a .,sumla- ") pod karą konfiskaty pieczywa i 1 wiard.; piec chleb także w bochenkach małych, również pod karą konfiskaty chleba: nie mogą tuczyć więcej świń jak dwadzieścia (kara: 1 wiard.; art48-45). Przepisy te łączą się z ograniczeniami produkcji, stosowanemi w średniowieczu do rzemieślników ze względów konkurencyjnych- W ogóle kilka artykułów zabrania pracy na zysk ponad potrzebę. Rzeźnikom nie wolno handlować bydłem, mogą oni natomiast w dni targowe kupować bydło dla wykonywania zawodu swego, w czem handlarze nie mają im przeszkadzać. Kto zaś handluje bydłem, winieni zaprzestać rzeźnictwa (art. 62 i 63; kary tak dla rzeźników jak dla handlarzy: 5 grzywien bezwzględnie - irremisibiliter). Ponadto statut zawiera, postanowienia o wspólnem kupnie, o sprzedaży pewnego sukna oraz o wymiarze podatków od wina (kto bierze wino dla celów propinącyjuych. .płaci akcyzę - ungelt. kto na dalszą sprzedaż, tylko składowe). (Art. 20, 2,7, 55). W dziedzinę stosunków pracy najemnej sięga art- 50 statutu.

Według niego nie wolno godzić parobka lub służącej na tygodnie, pod grozą znacznej kary 1 grzywny, a jedynie na czas określony, i to na rok lub pół roku. Jeżeli sługa nie wytrwa na stano

KRONIKA MIASTA POZNANIAnisku do końca okresu, ma być wydalony z miasta ."na rok i dzień" albo zapłacić grzywnę czyli odsiedzieć więzienie po 24-ry godziny za każde 2 grosze. Pracodawca zaś może następcę zgodzić na tygodnie. Chodziło tu o zapobieżenie częstym sprawom o ucieczkę służby, dlatego ustanowiono kary wielkie, dla służby w każdym razie nieuiszczalne w regule. ,,"Hultajstwo", to jest ucieezka z pracy, było w ogóle wielką bolączka społeczną przez długie wieki; tak też szlachta wielkopolska przez kilka wieków co chwila uchwalała ostre ustawy przeciwko zbiegom wiejskim. W mieście starano się uporządkować stosunki prac)- najemnej głównie przez przeprowadzanie dłuższego okresu kontraktowego- - Prawo saskie przewidywało normalnie służbę najemną na okres roczny: wypowiedzenie pracy następowało w dzień Matki Boskiej Gromnicznej. - Wydalenie z miasta, proskrypca. banicja czyli .. wywołanie" było karą bardzo ciężką-Odróżniano . . wywołanie" wielkie i małe: tamto za sprawy o gardło, na ..sto lat i dzień''', małe zaś . .na rok i dzień". Określenie zaś ..rok i dzień" znaczyło w prawie magdeburskiem rok i sześć tygodni. (Sczerbicz. his municipale. Str. \"2: jest to okres żałoby do dziś dnia). Tyle o przepisach w zasadzie lub w przewadze policyjnychó. Statut z r- 1462 zawiera obok nich niektóre postanowienia należące do wielkiego prawa karnego. (W jednym krótkim statucie znajduje się kara pól grosza za rzucenie przedmiotu na ulicę l kara - śmierci za gwałt!). Naprzód sprawy o gardło.

a) Mężczyzna, który shańbi dziewicę, gwałtem uwiedzie I, miasta lub zwiedzie przyrzekając ślub bez wiedzy starszych, traci gardło albo podlega banicji ..na lat sto i dzień". (Art. 5)- Artykuł ten wykłada szerzej przepis prawa magdeburskiego: ..Kto białogłowę gwałci, dobra l gardło traci". Sczerbicz, Specułum, str. 155). b) Kto przechodzi przez mur alb0 1 przedmurze albo jaką inną fortyfikację, dniem czy nocą. traci gardło (art. (i). O utratę gaidła w prawie dawnem, 'szczególnie niemieckim, w ogóle nie było trudno- Zasadą prawną było wprawdzieże ..kto przeciwko człowiekowi występuje, len ua człowieczeństwie, to jest na ciele, cierpieć i karan być ma" (Sczerbicz. Specułum. str. 36), jednakże wszystko, co groziło społeczeft