RECENZJE

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1938 R.16 Nr3

Z BlTCHU WYDAWNICZEGO

Dr Andrzej Wojtkowski: Powstanie wielkopolskie w r. 1848. Poznań 1938 Nakła d e m Z w i ą z k u P o w s t a ńc ó w W i e l k o p o l s k i c h. S. 30 i 3 s z k i c e b o j o w e. Znaczny udział w walkach o niepodległość wykazała Wielkopolska. Nietyl o wspomagała wydatnie każdy ruch zbrojny zmierzający do odbudowy Polski, ale aż trzykrotnie samd walkę O wolność wszczynała. Pierwszy raz w r. 1806 po klęsce Prusaków pod Jeną i Auerstedt, potem w r. 1848 w okresie "wiosny ludów", wreszcie za naszych już dni w grudniu 1918. Z owych powstań wielkopolskich aż dwa uwieńczone zostały zwycięstwem, mianowicie w r 1806/7, kiedy za przykładem Wielkopolski powstał do walki cały naród, co spowodowało Napoleona do utworzenia Księstwa Warszawskiego, oraz w r. 1918,19 kiedy znów powstańcy wielkopolscy uwolnić zdołali kraj nasz od zaborcy i wywalczyć ostatecznie niepodległość. Natomiast nie powiodło się powstanie w r. 1848, choć i WÓwczas zapał w społeczeństwie był ogro. mny, a powstańcy ówcześni sporo dali przykładów i rT'ęstwa i odwagi. . Dzieje tego powstania, zarówno polityczne jak i wojskowe, znane były dotąd przeważnie tylko fachowym historykom i jednostkom bardziej wykształconym. Mało wiedział O nich sze.oki ogół społeczeństwa, chyba że tu i owdzie przechowała się tradycja ddwnych bojów. Przeto bardzo słuszną 1est inicjatywa Związku Powstańców Wielkopolskich spopularyzowaniaw społeczeństwie owych wysiłków sprzed lat 90, które pomimo niepomyślnego wyniku wpłynęły nader ożywczo na dalsze losy Polaków w byłym zaborze pruskim, a poniekąd stanowiły czynnik, do którego nawiązać mieli powstańcy wielkopolscy ostatniej doby. Opracowania dziejów powstania z :-. 1848 w krótkim, syntt:fycznym a populi'rnym wykładzie podjął się dr Andrzej Wojtkowski, najlepszy dziś znawca historii Wielkopolski XIX stulecia. Autor narysował nasamprzód tło epoki, tkwiącej tak silnie w hasłach romantyzmu, scharaktryzował ideologię oraz dążenid poszczególnych stronnictw, podał sylwetki ważniejszych postaci, a wreszcie opisał wypadki owej pamiętnej "wiosny", przynoszącej swym pojawieniem się niljżywsze nadzieje w powodzenie haseł wolnoś.ciowych, a kończącej się całkowitym ich bankructwem. Na szczególne wyróżnionie zasługują opisy bojów z wojskiem pruskim na ulIcach Książa, Miłosławia i pod Wrześnią, ilustrowane odpowiednimi, bardzo szczegółowymi szkicami walk. Zwarta, jasno i dostępie napisana praca A. Wujtkowskiego wypełnia luke, która okazała się dotkliwą nie tylko ze względu na konieczność popularyzowanift wysiłków z r. 1848, ale również ze względu na brak tego rodzaju publikacji dostarczającej odpowiedniego materiału referentom oświatowym w wojsku i organizacjach kombatanckich. Wydawnictwo Zw. Powstańców Wielkopolskich znajdzie niewątpliwie miłe przyjęcie tak u krytyki fachowej, jak i w szerokich kołach społeczeństwa i to