BRACTWO KRAWIECKIE CHWALISZEWSKIE 29

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1927 R.5 Nr1

Pazatem wybiera Łrzeci porządek. t. j. wszyscy starsi cechów minionegO' roku razem. wójta. W warunkach ta'kich miały cechy w Chwaliszewie szczególnie wielkie znaczenie polityczne. Nie jeden też krawiec sprawuje pierwsze urzędy w mieście. czy ta burmstrzawski czy wójtowski czy wreszcie radzie'cki. Nie znać w Chwaliszewie silniejszej ingerencji rady miasteczka w sprawach cechowych. gdy np. w Poznaniu władza rady nad cechami była silna. trwła i zdecydowana. Oto wszystkie przyczynki, jakie zdołaliśmy zebrać o bractwie chwaliszewS'kiem do r. 1570. Rok ten jest o tyle ważny. że zamyka okres. dla którego brak ksiąg cechowych, zniszczonych razem z oryginalne mi przywilejami i statutami przy pożarze miasteczka w r. 1569.

5. O d J" o k u 1 5 7 1 d o rok u l 7 2 4.

Stradwszy w pożarze swe archiwum. bractwo niez.włocznie poczyniło starania o odnowienie przywilejów. Już w r. 1571 otrzymuje odnowiony statut. w r. 1577 odnawia król Stefan Batory przywilej Zygmunta I z r. 1525 i dekret Zygmunta Augusta z r. 1555 w sprawie praw krawców'chwaJiszewskich do sprzedaży wyrobów wła'snych na jarmarkach wszystkich miast polskich. Poznaniowi, .który ustawicznie zwalczał rzemiosło chwaliszewskie. dołącza król o'sobną przytem przestrogę. Dla większej pewności przywilej ten bractwo chwaIiszewskie podało do zapisania w księgach grodu poznańskiego. W roku 1595 postarało się bractwo o małe rozszerzenie i o spolsz.czenie statutu. Później nie troszczy się już o prawa dziedzica i uchwala dodatkowe przepisy samodziel'nie. Normy prawne niewiele zmieniły się od r. 1543 do 1595, ale nieliczne zmiany te są znamienne: wymierzone są mianowicie przeciw konkurencji. tak uczciwej jak nieuczciwej. Tak więc podwyższono opłaty mistrza nowotnego. wprowadzone numerus clausus czeladzi. obostrzono egzamin mistrzowski. ustanowiono karę za wykup towaru z pod rąk brata, obostrzono przepisy o szturarzach, zresztą zwiększono karę za opilstwo i skasowano dostawę piwa przez uczni. Później dodano zakazy sprzedawania sukna podszytego i nabywania postawów nie całych. Szczególnie ciekawe są obosŁrzdenia co da sztuk mistrzowskich oraz rozwój opłat i świadczeń. Egzamin majsterski w rzemiośle krawieckiem był w wieku 15. krótszy i prost

KRONIKA MIAST A POZNANIA

SZYi cech poznański żądał w 1". 1429 przykrojenia i uszycia całkowitego ubrania miesz.czanina oraz sukienki i płalszcza dla mieszczanki: w r. 1498 dochodzą do tego ornaty, ubiór księży i mnichów, nakrycie na konia, suknia do jazdy konnej i i. Podobnie wymagano w cechu krawców lwowskich (1534), aby kandydat na maj ska narysował kredą albę, ornat, 'kapę, kukłę mniszą, nakrycie turnie'jowe na konia, namiot, płaszcz i to opisał oraz powiedział, ile łokci i jakiej materji na każdą rzecz potrzeba 3!1). W ciągu wieku 16. ustaliły się bodaj powszechnie sztuki krawieckie, zdaje się wszakże, że nigdzie nie było ich więcej aniżeli w Chwali'Szewie, co korzystnie świedczy o poziomie zawodowym tego bractwa. Statut z r. 1543 żąda tylko ogólnie "pokazanh 'Sztuki", w roku zaś 1595 wymienia się wyraźnie 24 sztuki. Sztuki te były ustalone już poprzednio, w r. 1593. Za1chowała się piękna księ[!a z r. 1593, zawierająca rysunki i opisy wszystkich sztuk: ,.Xięgi pissania sztuk cechu Bractwa Krawieckiego na Chwa1i:szewie", "wedlia ktorych bracia nie odmiennie nikogo w tym nieochraniaiąc, kthony pothym nastawać bendą powinni się rządzić y sprawować", Oto ich spis: 1) "kropilny płaszcz" (15 łokci złotogłowiu), 2) ornat z krzyżem (8 łokci aJdamaszku). 3) ornat bez krzyża (9 łokci złotogłowiu).

4) ,dalmatyka, 5) tuni'cel'a, 6) antepedjum, 7) rewe'renda z kołnierzem, 8) rewerenda z stojącym kołnierzem z glankhm, 9) kaptur biskupi', 10) płaszcz dQktorski, 11) - brak oznaczenia, pewnie kaptur zakonny, 12) koszuia mnisza, 13), 14) i 15) - brak oznaczenia, może habit, szkaplerz i peleryna zakonna, 16) "felbiet" mniszy, 17) namiot o dwu kołach, 18) namiot o jednem kole, 19) "dek" koński (nakrycie), 20) sukienka (?), 21) suknia (?), 22) "forstU'k" chłopski (sukmana), 23) "forstuk niewieki", 24) kabat i "portki", Tu kończą się sztuki wykonane na pergaminie, w liczbie 24, Dołączone są jeszcze 4 rysunki na papierze, wykonane - sąaząc z pisma - przez tegoż samego pi'sarza, a mianowicie: 25) "portki", 26) "jeździecka sukienka", 27) kaptur chłopski. 28) suknia chłopska. Czy te cztery sztuki dodano, czy też nie obowiązywały, trudno ustalić. Sztuki należało przy egzaminie "p:sać lub gadać", to znaczy na'rysować względnie ohjaśnić, jaka materja potrzebna i ile je.j brać na leży. Większość sz,tU'k dotyczyła ubiorów i t. P du39) Jan Ptaśnik Cechy i życie cechowe w miastach dawnej Polski.

"Samorząd Miejski* 1926, zes7.. 3.