KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1938 R.16 Nr3

ROCZNIK XVI

N U M E R 3.

Zdzisław Kaczmarczyk

STANOWISKO KAZIMIERZA WIELKIEGO WOBEC POZNANIA

'Wszyscy historycy zgodni są co do ważności panowania Kazimierza Wielkiego, specjalnie o ile dlOdzi o rozwój siły wewnętrznej Pailstwa Polskiego. Król ten, o którym współczesny mu kronikarz Janko z Czarnkowa powiada: "Regio itaque diademate insignitus regnum populumque sibi a deo traditum viriHter et utiliter gubernabat. Nam secundum prophetam pacem et veritatem atque justiciam dilexit", l) a Długosz skłonny zresztą do potępiania czynów króla godzących w Kościół przecież pisze, że "ze wszystkich królów i książąt, jacy kiedykolwiek w czasach dawniejszych panowali w Królestwie Polskim, Kazimierz II król Polski największego u Polaków godny był żalu... panował tak mądrze i sprawiedliwie, że niczego prawie nie brakowało, aby mógł stanąć za wzór i przykład najlepszego monarchy...".2) Opinia historii o Kazimierzu '\'jelkim jest równie pochlebna, a badania ostatnich czasów powiększają jeszcze więcej ogrom postaci. 3) W ich świetle Kazimierz 'Vielki to nie tylko przezorny gospodarz, opiekun chłopów, oświaty, Kościoła, ale to również twórca państwa, znakomity wódz, organizator militarnej siły Polski. Znana jest szeroko jego działalność ustawodawcza, budownicza, kolonizacyjna i handlowa. Nie było dziedziny życia ani dzielnicy w Polsce, gdzieby się nie zaznaczyła jego działalność. Nic teżl) Mon. Pol. II str. 623. 2) Dług. Hist. _ t. III str. 301-302.

3) Por. świetną charakterystykę postaci Kazimierza Wielkiego pióra J. Dąbrowskiego, POl"tret Kazimierza Wielkiego. Rocznik Krakowski XXV, Kraków 1934.

dziwnego, że nasuwa się pytanie, jaki był stoslmek tego wielkiego monarchy do Poznania, stolicy \Vielkopolski, skoro wiemy skądinąd, że Kraków z całą Małopolską zawdzięcza mu swój niebywały rozkwit. Stosunek Kazimierza Wielkiego do Poznania nie był nigdzie szerzej omówiony, A. \Varschauer 4 ) ledwo zaznaczył go w zdaniu: "oo.Weder Wladislaus Lokietek, noch auch sein Solm Kasimir der Grosse haben der Stadt Posen auch nur das geringste Zeichen ihres WohlwoUens gegehen. Von KasiIllirs des Gru:,;sen Gesinnung gegen die Stadt Posen wird sogar urkundlich eine Handlungsweise iiberliefert, welche seine eigene Schwester aIs ungerecht und grundlos gebrandmarkt haL.". Problem ten jest zagadnieniem z zaluesu geografii politycznej ostatniego Piasta. Chodzi tu poprostu o rzecz nader ważną, a mianowicie, czy stosunek ten był nacechowany faworyzowaniem miasta, czy też obojętnością względnie celową polityką szkodzenia interesom miejskim. Zbierzemy naprzód dane do działalności króla w Poznaniu względnie na jego korzyść: 1. Cały szereg dokumentów 5 ) dowodzi, że król prawie co roku przez cały ciąg swego panowania zjeżdżał do Poznania i tu załatwiał sprawy wielkopolskie, przede wszystkim sądowe. Pobyt trwał nieraz i miesiąc, jak to widzimy w r. 1334, gdy król jest już w Poznaniu 7. XII. 1334 r. a znajdujemy go w nim jeszcze G. I. 1335 r. G) Oprócz spraw sądowych były tu również załatwiane niektóre sprawy polityki zagranicznej. I tak w r. 13337) tu zawarto ugodę z Ludwikiem brandenburskim, którego widzimy w Poznaniu znów w latach 1334/35,8) skoro mu król gwarantuje wolny przejazd do Poznania. W Poznaniu również miała się odbyć w l'. 13359) "oo.presentatio iIIustris Elisabeth... et medietatis pecunie. ..", czyli przedstawienie narzeczonej Elżbiety, córki królewskiej, narzeczonemu tj. Ludwikowi rzymskiemu, który był bratem Ludwika brandenburskiego oraz wypłata połowy posagu. Narzeczeństwo to jednak do skutku nie doszło. \V Poznaniu 4) Stadtbuch von Posen. Posen 1892, Wstęp str. 41.

5) Wlkp. II. 1247, 1282, 1188, 1211, 1154, 1188, III, 1603, 1621.

6) Wlkp. II. 1141-1144.

7) Wlkp. II. 1126.

8) Wlkp. II. 1141.

9) Wlkp. II. 1148.