KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1938 R.16 Nr2

!;:- 'r , IIJ.,' I' ;f : ',::,\' '6t '. ).!.

'(''l( '.

t;f"" "o /Y' '," i ::il t,,, fi. Iii ..;:1 " , :"..!;M

,.. , ',I! \ '0,.

\i r " ',! '.

if '. ( I ' \....0 \ '... ł;'" ;"i::.',;'; "" ,'r.....' .,\1...... , o( \..I

!li t. 'f ,' .;I!.:.:.,...."

TABL. II

0 ,---':", ';. -. .. . '.

. ,.. ' "' .' .'<,._. .

:': :'i<' '.

\,':' .":' ,;:

.. '. ,t'.(

I.

:1'; r:, "fi

r}"J .. 2 ""'"

Ryc. 1-5..l.Poznań, Plac] katedralny. Ryc. 1 dłutu żel/l7.ne.

ryc. 2 i 5 klucze żelazne, ryc. 3 przedmiot żelazny (część Z/lsuwy, zamka?) w dwóch rzutach, ryc. 4 podkowiasty przedmiot żelazny. Wszystko 3/5 wedł. wielko natur. Rys. St. Łucz/lk

rownież zamki i zasuwy, pll których pozostały duże klucze żelazne (tabl. II, ryc. 5) oraz przypuszczalnie fragment żelazny o końcach podniesionych ku górze (tabI.II,ryc.3). Klucze drugiego typu,

jak można wnioskować na podstawie znalezienia analogicznego okazu w Gnieźnie w warstwie VIII-mej, pojawiają się w Polsce w wieku x-tym. Z innych wreszcie zabytków żelaznych wymienić należy dłuto (tab\. II, ryc. 1), ułamek wędzidła, ułamek nożyc (tab\. III, ryc. Ii), podobnych do dziś używanych do strzyżenia owiec, część sprzączki do pasa (tab\. I, ryc. 1), oraz noże (tab\. III, ryc. 4-5). Do ostrzenia noży używano osełek, wykonanych z piaskowca lub łupku, dwóch zasadniczych typów: 1) z otworami 2) bez otworu. Osełki pierwszego typu (tab\. III, ryc. 9) wąskie i podługowate, znajdowane zarówno w osadach, jak w grobach, gdzie spoczywają przeważnie przy biodrze 8) zmarłego, noszono niegdyś na rzemyku lub sznurku przy pasie, natomiast różnokształtne osełki drugiego typu używane były naj pewniej tylko w obrębie domostw. rprawianie takich zajQć jak tkactwo, szewstwo i t. p. poświadczone jest przez znajdowanie przęślików glinianych (tab\. III, ryc. 7-8), igieł kościanych (tab\. III ryc. 2), szydeł kościanych i rogowych oraz wyjątkowo również szydeł żelaznych. Z przyborów toaletowych zachowała się część pięknie zdobionego, trój warstwowego grzebienia rogowego (tab\. I, ryc. 4) przypuszczalnie pochewkowego, okaz, jakich u nas znajduje się coraz więcej w ciągu badania osad staropolskich. Typowa dla tych czasów jego zdobina jest dalszym ciekawym ogniwem- do poznania romańskiej sztuki stosowanej u nas. W świetle bowiem wykopalisk w Biskupinie. gdzie znaleziono cały szereg płytek rogowych i kościanych, przygotowanych do wyrobu z nich grzebieni, nie ulega wątpliwości, że grzebieni tych nie sprowadzano, lecz wyrabiano je i zdobiono na miejscu cZQściowo motywami zaczerpniętymi z sztuki późnoklasycznej, częściowo zaś romańskiej. Uprawianie sportów zimowych poświadczają łyżwy kościane, które rzemykami przywiązywano do nogi. Niewiadomego przeznaczenia użytkowego jest sztabka kościana, (tab\. III, ryc. 3) kwadratowa w przekroju. Czy mielibyśmy tu do czynienia z mateliałem przygotowanym do wyrobu jakiegoś przedmiotu, trudno odpowiedzieć na skutek braku analogii ściślejszych. Przypuszczamy wszakże, że niekiedy rogiell1, a może nawet kością kupczono, gdyż trudno

8) Rajewski Zdzisław, Wielkopolskie cmentarzyska rzędowe okresu wczesnodziejowego. Przegląd Archeologiczny, t. VI, str. 44.

23.5