OBLICZANIE WSKAŹNIKÓW DROŻYŹNIANYOH 59

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1923.03.31 R.1 Nr3

oretycznych budżet samych kosztów wyżywienia według schematu Calwera: jest to jedyny schemat budżetowy, który przed wojną już miał pewne znaczenie międzynarodowe- Opiera się on na racji żywnościowej marynarza niemieckiego w czasie pokoju a zawiera najważniejsze artykuły żywnościowe w dawkach wysokich, co na ogół odpowiada sposobowi życia robotnika naszego (w zdrowych warunkach gospodarczych). Na rodzinę o 4 głowach liczy się 3 racje marynarskie; podaje się koszta za tydzień i każdorazowo tylko za koniec miesiąca- Poza tern Urząd Statystyczny miasta Poznania podawał rezultaty obliczeń Komisji Płacy tak dla całego utrzymania jak dla samego wyżywienia i obliczał odnośne wskaźniki; gdy zaś Komisja przestała istnieć, przeprowadzał sam odnośne obliczenia, chociażby dla potrzebnej do celów naukowych ciągłości. Wszystkie trzy budżety traktował Urząd Statystyczny jako materjał ścieśle teoretyczny. Tymczasem dzięki przydługiej nazwie ..komisji dla badania zmian kosztów utrzymania" i niedokładnemu jej nazywaniu "komisją statystyczną", obliczenia Urzędu Statystycznego miasta Poznania nabrały znaczenia także praktycznego w życiu gospodarczem,. W niektórych bowiem umowach taryfowych napisano, że podwyżki regulować się będzie "według obliczeń urzędu statystycznego"; myślano przytern o owej ..komisji statystycznej", gdy jednak okazało się, że Urząd Statystyczny ma obliczenia własne, zastosowano tekst dosłownie i pertraktowano extra usum na podstawie obliczeń miejskich. Z trudnością tą, że Urząd Statystyczny oblicza trzy budżety, uporano się bez trudu: miarodajna jest przeciętna wszystkich trzech budżetów. Postępowanie takie jest najzupełniej nieracjonalne: nie można zasadniczo brać przeciętnej kilku budżetów, a dochodzi tutaj, że dwa budżety dotyczą samego wyżywienia, a jeden utrzymania. Jakkolwiek nieracjonalnie i wbrew przedstawieniom Urzędu, przecież drogą faktu, wprowadziła się w życie gospodarcze owa średnia trzech budżetów "miejskich" (zawód drukarski, kasy chorych w stosunku do lekarzy itd.), obok miarodajnych ogólnie przy płacach obliczeń komisji wojewódzkiej. Obliczenia według różnych schematów i różnych metod różne wykazują co miesiąc rezultaty; niekiedy różnice znaczne były nawet przyczyną pewnych nieporozumień- Jeżeli ciężar wzrostu drożyzny spoczywa na żywności albo wzrost cen uwydatnia się szczególnie silnie przy końcu miesiąca, wykazują obliczenia

KRONIKA MIASTA POZNANIAmiejskie wzrost wyższy niż wojewódzkie; jeżeli zaś np. artykuły odzieżowe podrożały nadzwyczajnie albo drożyzna była naj silniej sza w początku miesiąca, zwykle obliczenia "komisji kosztów utrzymania" są procentualnie wyższe. Na dalszą metę następuje pewne wyrównanie. A jednak pozostają roznlce poważne we wskaźnikach. Biorąc za punkt wyjścia koszty z r. 1913, stwierdzamy, że drożyzna wzrosła według budżetu: do grudnia 1921 do lutego 1923 wyżywienia Calwera 414.- 6.944.- krotnie Komisji Płacy 441.- 6.915Gł. Urz- Stat. 7.394utrzymania Kom- Płacy 418.- (5.389.Gł. Urz. Stat- 402. - 5-311.W r. 1923 wprowadził Miejski Urząd Statystyczny obliczanie wzgl- publikowanie dalszych wskaźników poszczególnych działów budżetowych, wskaźnika żyta i wskaźnika walutowego. Przytem stwierdza się. że np. w końcu lutego żyto było 8.814-krotnie droższe niż w r- 1913, waluta 11.430-krotnie słabsza. Zyto waha się indeksowo o 10-25 proc. poniżej wskaźnika walutowego, wskaźniki zaś budżetowe o 40-55 proc-, przyczem wskaźnik wojewódzki wykazuje odchylenie największe w stosunku do cen dolara. Wskaźnik robocizny pozostajie jeszcze poniżej wskaźnika budżetu "komisji kosztów utrzymania" - Źe obliczenia drożyźniane według budżetów wykazują tak poważne różnice w stosunku do kursu walut, polega w części na niższej drożyźnie wewnętrznej niżby waluta wskazyAvała a w części na nieuwzględnieniu w budżetach wydatków nadzwyczajnych (meble itp-)- N awet uwzględnienie Avydatków odzieżowych jest w czasach rosnącej drożyzny praktycznie bez znaczenia, bo chociażby się z każdorazowej wypłaty odkładało przepisaną kwotę na wydatki odzieżowe, okaże się suma za małą,_ g'dy pewną sztukę wypada kupić: (zmienić to mogą chyba depozyta w złotych). Nie należy dotąd krytyka stosowania obliczeń minimalnobudżetowych w życiu gospodarczem. nie dotąd też ocena skutków takiej praktyki. Dla celów teoretycznych wskaźniki te mają wartość bardzo wysoką, w praktyce gospodarczej przyniosły one upragnioną stałość i pewność, ale równocześnie trwałe obniżanie stosunkowe cen pracy, tią to zagadnienia odleglejsze, chodziło nam na tem miejscu o wyjaśnienie podstaw obliczeń zmian drożyźnianych dla tak wielu czynników wtem interesowanych