KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1938 R.16 Nr1

Czas czytania: ok. 3 min.

Było to już w dwa tygodnie po zawarciu kontraktu, a chociaż kapitał na (l'Odzisku (H:14 OfJ:3 złt) odstąpił fOl'lnalnie żydowskiemu pośrednikowi,!';) uważał, że' ludzie honoru jego "postępowania prostego za złe nlll nie poczytają", Ni£'wą,tpliwie' spokój slllllienia ohywatelskiego dawało IIlU IIl'zekonanie, że \v jego miejsce wstępuje możny i ustosunkowany fI, hr. Łubieilski, Z nim bezpośrednio I)Orozumiewał się następnie tak w spl'awach Illajl.'t.ności gTodziskiej 17) jak spadku po Aleksandl'z£' Bnillskilll, \Vszakże ostatecznie i ta druga kresowa fOl'tunCl w niemieckie przejdzie ręce, bo rząd pruski dopilnuj£' intel'esu paJ1stwowego, gdy z polskiej stl'Ony hraknie' ci<glości myśli i działania w ohronie llCU'odowej,

11;) Abraham Simon Cohen, kupiec' warszawski. podpisał pUllkhH',je 27. lIl., kontrakt 3, [V. ,Już poprzednio, 4. XL 1832, układał się z nim Szułdrzyński jalw pełnomocnik Marii Auny z ks. Radziwiłłów hl', Bnińskiej.

17) Z jeneralnego wykazu dochodu i I"Ozehodu Z klw'zów grodzisIdego, słocińskiego i jastrzębskiego od 24,1V,1792 do 24.VI. 1823 wynikało, że wpływy wyniosły 1 282226 złt. 24sgr, a wydatki 61217(j złt. 5 Sgl', Lata niedoborów hyły: 1805, 1807, 1H13, 1814, 1820 1 i lH22, W tym okresie intabulowali się na dobrach grodziskich i opaleuickich jako dzierż3\\'ca zastawny Roch Dł'węski z wierzytelnoscią 320000 złt. i sukcesorzy praw odstąpionych pułkownik ,jó.lef NeymaIl i generał brygady i starosta śremski .Iózef Niemojewski. Ten ostatni (zastępowany w I'. 1807 przez .Józefa Kalasantego Szaniawskiego) nabył prawa sukcesorów kollatoryjnych \VO.iciecha Opalińskiego, mianowicie potolllsh\'a ,jego sióstr Apolinary, żony Wojcieeha Gajewskiego, i Wiktorii, poślubionej Krzysztofowi Prusimskiemu. \Vedług zapiski ,I. Szułdrzyńskiego o tych prawach sukcesY.inych, sporządzonej widocznie dla informacji H. ł.ubieńskiego, ogólna "fortuna Opalińskiego była w posiadaniu dwu interesentów (pomijająe małe pretensje Lipskiego) ,jenerała Radońskiego i Niemojewskiego. Pierwszy złożył rachunki. więc jego suma 854053 złt. nie mogła się zmniejszyć, drugi wycinając dęby za parękroć ,stotysięcy wybrał znaczną (zęść swego kapitału. - Te szczegóły, wyjęte ze stosu aU w poznańskim Archiwum PalJstwowym i z papiel'ów w zbiol'ach rodzinnych Szułdrzyńskich, dają niejakie wyohratenie, .jak trudno było zorieutować się w mnóstwie zagadnień związanch z losami fortuny ostatuiego z Opalińskich.

Szułdrzyilski z dobrami grodziskillli pozbył się kl'ociowy('\ I długów,B) a od Cohena dost.ał 200 000 złtp, w srebl'llej gmbej 1I101\!'cie; popl'zednio jeszczc. kontraktem datowanym w I'oznaniu 2fi lutego 1833, odstąpił majQtności w województwie i ohwodzie' Imliskim Lipicze, Wroniaw)- i Gozd()\\'('k (nahyte' od Hadollskieg o przed f.1'zema laty) Zofii Buiilskiej. cÓrce Ah'k"andra, za 300 000, z czego UJ 000 było hipoteki. HOZPOI'zł}.dzał więc znaczną I"otÓwką, lecz nabywał tylko różne' wiel'zyt.elności i dzierżawił SiekÓw i Ziemili (z llóbl' Szołdl'skich w [lowipcie' kośchu'lskim1. Dopiero od l'Oku lH:j w życiu JÓzefa Szułdrzyilskiel"o za(')lodza doniosłe zmiany. ip \viadomo. czy i o ile' Z powrotpIlI wówczas uo kraju doktora Marcinkowskiego można kojarzy(' kupno Lubasza, dokonane już z wyraźną myślą ocalenia dwu t.ysięcy llf'ktal'Ów w pogranicznym powiecie czal'llkowskim (już mocno pl'zet.kanym nipmczyzną) i ważnego (dzięki wspan;ałenlll kościołowi) ośrodka polskości. Bezpośrednio wpłyuq,ł Emil Swinal'ski, 1!I) właścicielki Tekli J\Iiaskowskiej pełnomocnik. :\Ilożl' oddziałał i ul'Ok okolicy, I"dzie obok przyuoteckich jeziOl' ciągną siQ malownicze. lesiste' wzgól'za, i t.radycja miejscowPI"O gl'odziszcza i zamku (,orayskicll z XVI wieku (154(;), pl'zebudowanego przez Nliaskowskiego Wojciecha w połowie w, XVIII (175(i), Obszar dworski Luhasza obejmował tylko park nad jeziorpm a roh' i lasy przynależne to Mielkowo. HolplHlry .\liplkowskie, SławielIko, 1'l'usillO\\ o i HOllcza, .\lajętnoM szacowana w l', lH7 na 13:J :J20 talarÓw. orzeczeniem sądowym w l'. lH2H wysta\\ iona na suhhast!,' za HO 3:m. nabyta została pl'zez Szulllrzyllskiego kontl'aktelll z 7 listopada Uj3:> za 70,000 "w kurancip JJI'uskilll" z inwental'zami .\Iielkowa. Połowa ceny miała być pukryta przejęciem pożyczki właślli(' zaciąganej przez kaszt('lankę lVJiaskowską

I>;) 331198 złt. na hipotece, ..łlOciaż przel<azy\\-ał i pewne pretensje. VI tych sprawa(')1 pmwadził z Grodziska i tam odbierał korespondetHję jeszcze przez kilka lat od lIIecenasó\\- Ossowsldego i Ma,jewskiego. Dochodził należności teścia i włmmych od kasztelanowej Hnińskie,j, Miał też (1834) interesa z Hilm'yrn Bnińskim z Ostropola. HI) Swinarscy, dawnie,j możni, jak ś\\'iad('zą lIagrobki w farze czm'nkowskiej, posiadali wówczas jeszcze Dembe w sąsiedztwie Lubas7.a Z Miaskowskirni byli spokrewnieni.

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1938 R.16 Nr1 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry