Z RUCHU WYDAWNICZEGO

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1937 R.15 Nr4

no wymagać w takim stanie rzeczy szczegółowych wy...,odów od niemieckiego pisarza. Tylko w takim razie wypadało może dać w przedmowie cokolwiek skromniejszą zapowiedź. Jednak książka p. S. nie jest bynajmniej bez wartości, nie tyle dla przedmiotu samego, ani dla nauki polskiej, ale dla niemieckiej nauki. P. S" należy do tych niewielu Niemców, którzy obeznali się z badaniami i wynikami polskiej nauki i chociaż nie zgadza się z nimi, wszelako mówiąc o nich, uprzystępnia je chociaż pośrednio rodakom swoim. Stara się być rzeczowym Tw,erdzenia swoje uzasadnia, chociaż nie koniecznie zaws,e szczęśliwie, Swego Clasu, w dobie Roepella, nauka niemiecka zajmowała doniosłe stanowisko w badaniu dziejów Polski. Zniweczyła to megalomania późniejszego pokolenia, bujniej niż gdziekolwiek indziej krzewiąca się w umysłach niemieckich. Dopiero w ostatniej dobie znać pewne otrzeźwienie, na razie bardzo jeszcze słabe. Książka p. S. zdaje się być jednym z jego objawów. Dla niemieckiej nauki stanowi niepośledni dorobek.

X. Kantak.

H i I d e g a r d S c h a e d er: G eschichte der Piane zur T e i I u n g d e s a I t e n p o I n is c h e n S t a a t e s s e i t 1386. l. Der Teilungsplan von ]392 (Deutschland und der Osten. Quellen und Forschungen zur Geschichte ihrer Beziehungen t. V.) Lipsk, 1937, str. VIII + 92 + 2 mapy kolorowe + 1 reprodukcja fotograficzna dokumentu. Jako tom V wydawnictwa "Niemcy i Wschód" (Deutschland und der Osten) ukazała się praca HiIdegardy Schaeder, omawiająca na kilkudziesięciu stronicach najdawniejszy projekt rozbioru Polski z r. 1392. Z tytułu domyślamy się, ż-e w dalszych tomach ukażą sięprace, które zajmować się będą następnymi projektami rozbiorów Polski aż do ich realizacyj.

W pIerwszej części swej pracy autorka omawia (str. 1-48) tworzenie się państwa polskiego od czasów Mieszka l aż po unię polskolitewską. Druga część pracy poświęcona jest wyłącznie projektowi rozbioru Polski z r. 1392. Jak wyglądała geneza tego projektu rozbioru? Polska przez połąclenie się z W. Księstwem litewskim stała się jednym z mocarstw europejskich, a to pierwszym na północnym wschodzie. Te zdumiewające wypadki z 1385 i 86 na Wschodzie Europy obudziły obawy państw ościennych, osobliwie Zygmunta Luksemburskiego i Krzyżaków. Zygmunt, jako król węgierski, (ożeniony z Marią. siostrą królowej Jadwigi) utracił na rzecz Polski rozległe kraje jak Grody Czerwieńskie i hołdownicze księstwa naddunajskie, a ponadto żywił do Jagiełły niechęć osobistą, uważając, że tenże ubiegł go w zabiegach o tron Polski. Krzyżacy zaś, z powodu których głównie unia ta zawartą została, mieli teraz stoczyć walkę o byt. Przez ochrzczenie litwy utracił Zakon właściwą rację swego panowania nad Bałtykiem. Aby więc mieć pozór do dalszych wypraw wojennych, Zygmunt i Krzyżacy przedstawili Litwę jako nie szczerze chrześcijańską, wszelkich używając środków, aby nienawistny sobie związek polskolitewski rozerwać. W samej Litwie nie brakło również żywiołów niechętnych temu nowemu porządkowi rzeczy, takich malkontentów nie brak było i w samej Polsce. Głównym intrygantem i wichrzycielem był książę Władysław opolski, który jeszcze od czasów Ludwika węgierskiego (1378/79) posiadał część Kujaw i ziemię dobrzyńską jako lenno. Ks. Władysław, stale będący w kłopotach finansowych, zastawił najpierw Zakonowi Złotorię, czem już wywołał zbrojną interwencję Polski.

J87