ZAPISKI

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1937 R.15 Nr3

Relacja tegoż czcigounego Wojciecha z Ży('h lina, prepozyta kaliskiego i podkan!'\el'zego Krolestwa Polskiego, do któI'ego to prośby PI'ZY('hylając się łaskawie, pismo powyższe zatwieruzi!' i umocnić i do akt kall!'elarii naszej wpisaĆ' a stl'Onie żąoająee.i wypis autentyezny wydać poleciliśmy, Dan w Warszawie dnia 24 miesiąl'a lutego mIm 1!)H!J, panowania naszego w Polsee rolm dwnnastego, w Szwec,ii zaś piątego. Relacja czcigodnego w Chl'ystusie o,jca pana Piotra Thylidiego I"), biskupa ehełmiliskiego i t. u, oraz podkanclerzego Kl'lilestwa Polskiego, Tego rodzftju przywile,i jak w aktach Metryki Królestwa się znajdu,ie, wiernie odpisać i stronie żąuające,i wydać pozwoliliśmy. na dowód czego na piśmie niniejszym pieczęć Królestwa została wyciśnięta, Działo się i dan w Warszawie w poniedziałek w oktawie f'hwalebnego Ciała Chrystusa Pana, mianowicie 12 czerwca Rolm Pańskiego 1730. panowania naszego trzydziestego trzeciego, Relacja ,Jaśnie Wielmożnego Panll Jana na Słupowie Szembelm. kanclerza wielkiego koronnego i starosty grudziądzkiego, lublH'zowskiego oraz kampinowskiego 1:1),

(-) .Jan Szembek Kanclerz wielki koronny

L. S,

Andrzej Franciszek Cichocki .Jego Królewskiej Mości sekretarz własnoręcznie,z akt 1599 1', Oblacja przywileju oamwizny obszaru na budowę cegielni dla klasztol"ll Bożego Ciała w Poznaniu.

Dr Zdzi!'ław Grot.

l!) Piotr Tylicki (1548-16Hi) lmnonik, od roku lii95 biskup chełmiński II od roku 1603 biskup krakowski. Jako poukan!'\erzy był współpracownikiem Zamojskiego i doradcli króla Zygmunta III, któremu towarzyszył w podróży do Szwecji. Był wybituym kaznouzieją, la) .Jan na Słupowie Szembek za Augusta II referenu3l'z komnny, w roku 1701 marszałek sejrllu, od roku 1708 podkan!'\el'zy a od roku 1712 kałlclerz, Osobistość bardzo wpływowa i do końea życia swego (zmarł w roku 1731) zaufany króla,

2Jg

4, P r z y c z y II k i d o l' o d o w o d u H y s z a l' d a B l' l' W i 11 S k i l' g o i J Ó Z p f a II o e n e - \\' l' o 11 S l, i e o. Z pracy T. Tel'leckif'go l) o Ryszardzie Bf'r\vi11skim dowiadujemy si, ŻI' rl'wolucyjny poeta wielkopolski hył spokrf'wniony z filozofem Absolutu, \Vedług tradycji I'odzinllej lllatka Ryszarda, :\'Iarianna z Bukowskich l1Iiała być siostrzenicą, JÓzefa lIof'nf'\Vl'oi1skie0, po ktÓrej miał WZią,l' dziedzictwo talenh1 2 ).

\Versja ta rodzi lilia jf'st trochę nieścisłą,. \Vil'lllY howif'lll, że Maria Bllkowska jes! cÓI'ką, Józefa i l' r s z u I i z NI ark o ws k i C 11 3) (Wf'dług- wersji rodzinnej lllusiałaby tn hy{' HOf'nt'Jwna), i llI'odziła si\, w 1'. 17Nli, Od niPj stal'szYllł o lat 10 jest JÓzf'f IIoelle-\\"rollski, l,;tólT jest najstarszyIII z l'odzI'J'lstW<l, za to I'ówieśnikienl jl'o jest o:cipC' Byszanła, a IIIŻ Marii Bukowskil'j, Jakuh BOllawelltlll'a l3el'wiI'lski 4), Mimo tej II if':ścisłości , POkl'pwil'łlstWO )lol1li{'dzy Hoenp\VrOl'tskim n Byszanlem Bf'l'willSkilll jedna.ko\\ oż istnif'jt', Ipcz wyg-Ią.da 0110 ni('('o inaczej. Chcę to poniżej wykazai, Ka pOpl'Hwlle hl'zl1lienie nazwiska rodowl'go zWI't'Jcił uwag(' \V hal'dzo eipkawYlll )ll'zyczYllkll kllst.osz _\dalll Hf'nryk Kaletka ,,), Autol' odnalazł kilka dokll1llelltów, kUII'f' rodzice Hyszal'da złożyli 11l'zed zawal'cil'lll llIalŻełlstW<l \V T'l'zędzie Stnl1\l Cywilnego. \V tych aktach stale jest lilOwa l) nazwisku "Bpl'nicki", a. ani nlZlł 81'1'Willski I;), Dalszp poszukiwania, skiet'owane w celu 1'0zwi;"lzania kwestii 1I0krewiel1stwa dały wyuiki nadzwyczaj cif'kawl', \\' ksil.'gal'h llletlTczllych pamfii wolszt.YI1skiej. gdzie lIrodził się Jakób BOn<lWNltlll'a Ben\'inski recte Bpl'nieki, ollok nazwiskal) "RodowÓd poptYl'ki Ry!<zanla Berwińsldego", Biblioteka "KroniId JIl, Pozllania" 111' 5. Pozna!'1 H137. zob. także: '1', 'I' e l' I e c k i: B e I' w i 11sciana, Kl'onika III, Pozn, r, XI, lmm, 111' 4, str. 41H. -) "Rodowód poetycki..,", sh, t.

3) Adam H, Kaletka: B e r w i ń s c y r e c t e 13 er 11 i c c y, Roczniki Histor. r. [X, 1933. str, 119, ') ibidem, str, 119, ;,) op, cił, 1;) A. H. Kalf'tka: op, cit., str. 20. Według sądu autora, na zmianę uazwiska zaważyły zapewlle przesądy stanowe rodziców żony Jakuba Bonawentul'Y, "ul'od;wnych" państwa Buko\\'skich, u S2 en 'z o er: uj z :r: tLJ o :r:: :r:: u S2 u z er: tLJ a. '-'

.:.g:>: U, .- >c.... ... '" .. <I) '" r:: a. 'O '6'. :t C!) u 0::' <I) r;: --.- 10 cr::r:: :>''''0 N N'N ... U <tJC!) 'E

:r: U en ' er: tLJ CO o=::t Z N O O ...J o=::t tLJ Z tLJ CI o=::t U ...J CO <t E

, :s t:.- ,....., >- r:: <I) Nt: <tJ"'N...c; 'OO<l)>> .o. O C ",:r:._ ... :t .. '-' r:: E <I) .....:t ,_ o.. "0)<tJ0 C!) l-ot-c""t:S m"N <tJtO....:>.::I j C!) 'c i:' QJ....;<I)..o i .- =:r:.:t:: ..-.. '>._ C!) . -g -2:t:=: ;-CoQ)c.. t.LJ .......B"5 Ł:..2 <tJco"Oc '-'",<I)::: '-"OC!)o=::t "0::1 c"::r:C!) ..... ... Co 'N <tJ \O Z t£... c.. CO' . "ES 2 :;N C/) "ł"ooI::::c.;::: <1» >- .

, "'N 2: oi ... N .

::I'" E Co N

'c 'UJ C!) N ....!<: C!) U ,- U -- I:: C1J_ :t:2 <1)"" a.-"'", 0 0 - ..... :tI: ... "O '" '"O ..: C!) r:: C ::I N O -::c ... 'N Co

ZAPISKI

'" ,- :t o1n ON ,£: "O_C!) 'N I./')N E

'" ';j '" ... ..CI ';;j r] E

..: o 00 ._ t-. ._ I:: U .c ..aóQj r J .:t ... :t Co ,!!!.

I

::I 'O Po » O .!:? .c c U "'r:: C :t 'c O 3 .... O> <I) :t "Eooco <tJ..... O co N.....:'r"'" rI) - (C . &' 00 .X C'-I

.. NlOS; ros.: L L.or- (.D B :;;:tC!);g C C!) U O..... ,- CO <I) "":'i: .-.!<: ,B.... 5:....., <tJ N <I) . U_ \ :: o .!iCO.I./"):: ' I - O L..""t:S te 'f'""'" CO"O O'" C!)--ł, ';j '" C!) I: N r:: I C!) N ..o N ...:t "O ';:; '0 ... :t , '" Co , "O '" ':' g..: E ..,.1;; :; 'N::I N

O> .....

..: ::I N

,.B e r n i c k i" spotykamy również "P e r n i c k i". Tu dodać muszę, że matka Józefa Hoene-Wrońskiego, E l ż b i e t a, była z domll p e r n i c k a, jak wiadomo z pracy M. \Vichel'kimviczowej, a Dickstein nazywa ją, B i f' r n i c k ą, 'i), Około r, 1755 mie3zczaninem wolsztyńskim jest Wa w l' z yn i e c P e r n i c k i ), który z żony Reginy pozostawił syna i córkę, Syn?m jego jest A n d r z e j, urodzony przed 1755 r,; tenże Andrzej jest dziadem Hyszarda Berwińskiego, \\ r. 1755 urodziła si{' E l ż b i e t a, córka \Vawrzyńca i Reginy Pernickich; chrzest jej odbył się dnia 8 kwietnia 1755 roku 9). Taż Elżbieta Pel'llicka jest matką, Józefa Hoene-Wrońskiego, Z innej zapiski dowiadujemy się, że E l ż b i e t a H e y n o wazmarła w sierpniu 1791 r, mają,c lat 31i l- ). Odliczywszy wiek zmarłej od roku zgonu (179131; = 1755) otrzymamy zgodny z dokumentem chrztu rok UI'odzenia, Andrzj Pel'llicki (zw, także Bprnicki) miał dwóch syn()\v, urodzonych w \Volsztynie: Jak u b a B o n a wen t u r ę 11), zapisanego jako B e r n i c k i, i A n d r z e j a, nr, 1780 jako P e r n i c k i. Ojcem chrze3tnym tegoż ostatniego je3t a I' c h i t e k t A n t o n i H e y n a (Cheyna) J2), ojciec przyszłego filozofa, Matką, znowuż

'i) Mal'ia Wichel'kiewiczowa: A n t o n i H o e n e, k I' Ó I e w s k o p o I s k i b u li o w n i (' z y, Obl'azki z pl'zeszłości Poznania, Poznań 1!J24, stl', 4 i pl'zypis nr 6, ("E ł i s a b e t h d e P f' I' n i t s k i e; P e I' n i (' k i e"). - S, D i c k s t e i n: H o e n e - W I' o ń s k i. J e g o ż y c i e i p I' a c e, Kml{ów 1893" stl', 4,; u tegoż autora Elżbieta Hierniclm jest drugą żoną Antoniego Hoene, ) zob, tablicę genealogiczną.

) Lihel' baptis, Eccl. pal'och, Wolsztynensis. "Anno eodelll ( 175G) H-va Apl'ilis haptisa\"i infantem Nomine bino Mal'iannalll Elisabethalll famatorum pal'entlllll L a LI I' e n t i i P e I' n i c I{ i et Reginae C'oniugulII civillm W olsztynensiulII", I,) Liber mortuorum Eccl. S, M, Magd, Posn, 1725-95, I', tI!JI, 14siel'pnia, "Chowana Sławetna Pani E I ż b i e t a H e y II o w a annos 3i;, chowana u S. Stanisława", 1,) A, H, Kaletka: op, cit" str. 11!J, - L i b e I' b a p t i s, E c c I.

p a r o c h, W o I s z t y n,: dnia 13, VI[, 1777 1', otrzymał chrzest. l) Liber baptis, Eccl. paroch, Woltszyn, Andrzej został ochrzczony dnia 10 stycznia 1780, Rodzicami chrzestnymi .iego byli: "Antonius Cheyna al'chitectus et Helena Ankiewiczówna mnbo de Wolsztyn",