KRONIKA MIASTA POZNANIAw tym murze, f>tojącą \\' miejscu, gdzie odnug:a Bogdanki wychodzi z obrębu zabudowań klasztornych PP. Katm'zynek znów poza miasto, widać tylko na niektór ch planadl (pOl. 1. 7, 8, 9, 14 i 15).

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1937 R.15 Nr1

Poza podkrl'ślon;'mi JUZ n tej a "Iloscuuni, na,jtrudniej je...t doliczyć !',i bm.:zt \\ IllUl'Z{, w{'\\ nętrznylll na .ydcinku międz\ furtką Ciemną a bramę ,\ odlHJ 7e wzglęclu na szrreg 11udowl i. kt6re przylegały tutaj ilu muru nH całej pł"awie pl'zes'tl'zeni. Rysownicv za,dawallniali ię zazlla('zelliem za,rysu 111m u łącznie z zabudowanialmi, haszt 7aś można się LlOlpatl'Y\HIl- \y małych pJ'Oistokątuych załomach, co ni(' przesJdza kwesui. że załom szersze (\\. kształcie wYllluzouych ,prostokętów), oi'.na,czajJc(, I'I'z'lepio.IJe do muru \ludyuki. lll'ogl śmiało lUYf w :'.o11il' i ha>'ztr (pl. poz. 10, 12, 13. 18). Fortyfikacje stare od nowych odgraniczała f () a. 1'\".-0l"zyły ję. orl północnego-zachodu i północy Bogdanlm (zamek - kłaztor aG. DominH{anów), zaś od południowego - wsehodu i wsehofln oduog,a t. zw. Strugi hal'l1lcłitail'ikiej (l 1 l'fillla 'Vrocławska - klasztor GO'. Dominikanów). Odnoga owa oddzielała się od Strugi w okolicy kościoła Bożego Ciała, szła wprost na hralll1ę \Vrodaw!Oką" od któl'ej skręcała lIa \\ sehód, i hiegną(' dalej pod samymi prawie murami. dochodziła do klasztoru GO'. Dominikanów, gdzie łączyła !'ię z \Val'tą. Ze wzg!ędu na ukztałtowtlllie terenu fosa lniędz' bramę \Vl',odawskę, a zamkiplll po\Vttlła sztucznie JH"ZPZ wykopanie- głębol<iego rowu. :\[07.lJtl j sobie wyobrazić w [la \\ nej postal"i dzięki plWIIOlll z ł'- 1731: (poz, H, 15), na którveh wyrysowana zostRła'\\' ('ałośn. \Yf'(l]ug ni('Jt fosa łą,czy się pod zamkif'D1 ze stawem na Bogclan('p, zaś koło bramy wrocławskiej z tą ezęścią odnogi Strugi I{arlllełitai1skiej, którą w latach 1711--1713 wcięgnięto w obręb now ch obwaro-wail. Przy !'I}J()'()1hnośei bowiem owyeh prac' fortyfika('jnych z.asypano ka wa.łek odnogi przed bramą 30), skazllj.tr na zalgladę jej mlcine1k .od hramy :po kociół Bo-żego Ciała 31). Pozostałę

80) DoskonalI:' uwydatnia się ta przm'wa na kopii sZ\"ved.zkieJ (poz. W, ryc. 5).

.H) Na planach późniejs,zych jest coraz węższa j krótsza (pl. poz.

14, 1J. 18, 19, 20).

część odnogi POlą('70nO wzdłuż szallea g,arbarskiego z odgalt;'zieniem \Vart' (od.ozie.łającym Garban' i Piaki od Grobli) tak. żc> zanie(' zyskał \\ ten sposób silne zabepieczenie (ryc. 5, 11). Fortyfikacje n o w e - ziemne -- pojawiają. się w połowie XVII wieku. TT Lalpoillt.'a ,"vidać mały bastiol1lk, oł.aniajęc południowo-z-achodni narożnik murów, naprzeciwko dochow.anej (to dzisiaj ..rotundy" (ul. Podgórna 12 b), ale przedzielony mi !liej fosą. Na,jsłabszy p,ullkt obrony, ja.kim hyła IJra.nw. vYroda\\'sl{a, chronił na'jwiększy rozmiarami bastion, (Jbla'n wodami \\'p(}m.li:Hlcj odnogi Strugi K31'mplitańkiej. \Vyunięty hył '<iłnie !la l.eW1wtrz a hal:ta zPwllltrzna północnej części hł'a:In (ry('. Ii) t\V(}l'z'la jego podqaw!;,. Trzeci hastion, zhliżony lu:ztallem 110 hastionu hrRnH \\'l'Oeław..;kie.j, {).łanial furtkę Ciemll<,l i w('iśnię-ty hy l mięf1zv lIią a odnogą Strugi. Na tym z,akoi1(:zył i( Ilzupełnienia olJ\vaI'Owań miasta \V XVII \v. Całość s z ',",' e cI 7. ki (' h mhót fortyfikacyju)'ch (r'('. 7) z la't. 1703--1.04 (i tl'Ochf;' p{,źuiej do l'. 1/'09) Illożna z p'owodzclJieln odtwo.rzyć na podta\Vip p1allu ohlężenia Fabera i późniejszych zdjęć saoSki( h (pl. poz. 1" ;-;, 8, D, 14 i 15). Faher nil' lI\\'zględnia już hasti-oniku przr poludniowo-zach-odnim uarożniku IllUl'Ó\\'. \Y hastionie hram' \Vroc.ław:--kil'j zaznacza wja,zd od trol1' zachodniej oraz wal wewnętl'zny. Ba,,.;tioll za furtką Ciemną" dociągnięty aŻ po Gm'ban, zamieniony w;-;tal na płytki szanie-e o k,.;z-tałcie wrdłu:7iOnym Cala południowa ściana tego przedmieścia zahezpieczona 7...ostała wówcz.as t. zw. szalI ceru garbarskim, O<;loni!?ty zo!'tal również most chwali.,;ze,wski, nadtn wysepkI;', pol.ożonę naprzeei\V'ko furt ki Dominikańso]dpj (pl. poz. 1), zamieniono na redutę. Przy ujściu Bogdanki do '''art.'" hyła druga rer1uta, nie uwzględniona prze,z FaJJenl l na ztyehach pochodnych, zaznaczana jednakże, jako szwedzka. na pIanach askich z lat 11'12-1716 (poz. 8 i 9). U;;;ypano ją widozni(l już po wałkach z r. 1704. \V wieI'1cu otaczająeych lUiasto od wschodu przedmieść pohudowano szereg redut. N.a'jbar(hiej na południowy-zachód wysuniętą, w okolicy kościoła Bożego Ciała (lJlaprzeciwko nieitniejęcego dziś kościoła i szpitala św. Łazarza), podaję oprócz Fabera także saski p.]an bitwy (ł'Y'c. 2) i :plany z r. l'i34. Mały

R9