STATUT PRAWA PORZĄDKOWEGO Z ROKU 1462. 55deksu, o ile to się działo, - niektóre normy prawne lub wydał przepisy o stosunku wzajemnym lub odgraniczeniu prawa miejskiego od prawa ziemskiego względnie krajowego 'Wrocław: przy wręczeniu kodeksu 1261 2 ), Poznań: w przywileju lokacyjnym 1253); albo zastosowano później nowocześniejsze przepisy krajowe. Zmian praw miejskich drogą nakazu z góry posiadamy wszakże bardzo mało. gdyż miasta broniły zawsze prawa samorządu, zawierającego również władzę ustawodawczą. Pozostawało ustawodawstwo porządkowe, szczegółowe, nIe objęte ściśle księgą praw magdeburskich. Chodzi tu najczęściej o postanowienia policyjne: w zrozumieniu r o z p o r z ą d z e ń policyjnych' Cz a r z ą d z e n i a policyjne, wydawane doraźnie, chociażby stosowane przez czas dłuższy, nie wchodzą tu w rachubę). A postanowienia policyjne w stosunkach dawniejszych (w wielu państwach, aż do ery Konstytucyjnej) nie pozwalają się odgraniczyć od właściwego ustawodawstwa karnego- Prawo magdeburskie dzieliło dość wyraznie przepisy o postępowaniu sadowe m od norm prawa cywilnego i karnego; ale już granica między prawem cywilnem i karnem, jakkolwiek procesowo i właściwością sądową naznaczona, była niekiedy płynną- Przepisy policyjne mieszają się przeto z właściwem prawem karnem. Gdy stosunki życiowe domagają się unormowania niektórych ważnych a wielu drobnych spraw czy karnych czy porządkowych, załatwia się to równocześnie, dodając może nawet niektóre postanowienia prawa wyraźnie cywilnego. Takim też zbiorem różnorodnych przepisów prawnych jest statut miejski z r- 1462. "Łukaszewicz nazywa go w ..Obrazie historyezno-statystycznym miasta Poznania" kilkakrotnie ordynacją ..policyjną", jest to określenie nieścisłe, skoro statut nakazuje nic tylko chodzie w nocy z latarnią ale także ściąć gwałciciela i wydziedziczyć córkę samowolną). Statut miejski z r. 1462 jest naj starszym zachowanym z pośród ważniejszych dokumentów ustawodawczych miasta PoznaniaKodeks prawa magdeburskiego, obowiązujący w mieście naszem, nie zawierał najprawdopodobniej odchyleń swoistych żadnychZygmunt Zalewski.

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1923.03.31 R.1 Nr3

(Dokończenie nastąpi).

2) Ernst Theodor (iaupp, Das alte Magdeburgische uud Hallische Recht. Breslau 1826, str. 331.

KRONIKA MIASTA POZNANIA

DZIAŁ BIEŻĄCY.

OBLICZANIE WSKAŹNIKÓW DROŻYŻNIANYCH.

Systematyczne notowania cen i wykorzystywanie statystyczne zbieranych w ciągu dziesiątek lat materjałów praktykowane były na szerszą skalę w Anglji, kraju, który pierwszy umiał czytać liczby. Tam też od dawna już obliczano wskaźniki cen licznych artykułów handlowych, t. zw. eyfry indeksowe- Wskaźnik normalny oparty jest na prostej procedurze arytmetycznej: zamiast ceny w pewnym czasie, który przyjmuje się jako podstawowy, kładzie się liczbę 100 (tak w przewadze, niekiedy stawia się liczbę 1 lub liczbę 1000). Ceny w perjodycznych odstępach przelicza się następnie w stosunku do 100- Przykład: pewien rodzaj zboża kosztował w r. 1870 mk. 8.-, w r- 1880 mk. 10,-. w r. 1890 mk. 6.-; wskaźnik: 1870 - 100, 1880 - 125, 1890 - 75 N a ogół obliczano w tej drodze wahania cen poszczególnych artykułów: pszenicy, żyta, bydła, chleba, mieszkania itp. Krótko przed wojną zajęła się nauka sprawą wydatków domowych na utrzymanie określonej rodziny o pewnym typowym składzie i pewnych właściwościach społecznych- Równocześnie przy walkach taryfowych między związkami pracowniczymi i pracodawczymi co chwila natykano na pytanie o minimum utrzymania robotniczego. Wynikła stąd potrzeba stwierdzenia budżetu pracowniczego, t. zn. spisu artykułów potrzebnych dla wyżywienia i przyodziania itd- rodziny robotniczej oraz określenia ich minimalnej czy normalnej wagi i miary na dzień utrzymania. Naukowe załatwienie prac podstawowych wymagało czasu dłuższego i stwierdzeń bardzo obfitych- Pracy tej nie zdołano przeprowadzić do czasu wybuchu wojny międzynarodowej. Tymczasem wojna i zagmatwane warunki drożyźniane i walutowe w latach powojennych od razu wysunęły sprawę obliczania wahań drożyźnianych na plan główny- W jednym rzędzie stanęły interesy teoretyczne i praktyczne; dla statystyki zjawiska rynkowe powojenne mają znaczenie wręcz klasyczne, w praktyce stwarzały sobie obliczenia różnorodne przedewszystkiem związki zawodowe. - Nietrudno było obliczać wskaźniki, czy to walutowe czy też dla cen poszczególnych artykułów: ostatnią cenę przedwojenną przyjęto jako 1.00 i stwierdzano odnośny wskaźnik, obecnie już w odstępach normalnie miesięcznych, niekiedy nawet tygodniowych. Wskaźniki te. t. zw. arytmetyczne, nie zadowalały