KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1926.05.31 R.4 Nr5

Czas czytania: ok. 3 min.

MIESIĘCZNIK POŚ\VIĘCONY SPRAWOM KULTURALNYM STOŁ. M. POZNANIA.

(ORGAN TOWARZYSTWA MIŁORNIKÓW MIASTA POZNANIA.)

ZYGIU:\IT ZALESKI

KAZIMIEHZ RUCIŃSKI - DR. KAZIMIERZ KACZMARCZYK

Rok IV.

Poznań, dnia 31. maja 1926.

Nr. 5.

D Z I A Ł B I E Ż Ą C Y.

łWZW(),J POZNANIA W OTATNlEM STULECIU. Istotnym sprawdzian'Cm rozwoju miasta jest historja zaludnieni2.. I'J'zez długi okres czasu zdoła się w mieście utrzymać taka tylko liczba llHlności, jaka znajuuje pełne zatruunienie i utrzymanie w mie2cie. Charakter ogólny układu pracy i całości źródeł ut.rzymt11ia bywa w różnych ogrodkach miejskich oumienny, ale unla możności zarobkowania r,)Zstrzyga o rozwoju liczby lu()nosci. Ważną przytem rolę odgrywa stopa życiowa hIdności, .lIlalogiczne warunki panują na ogół tylko na jeunolitem terytorjum, z pewneJni wszakże zastrzeżeniami m0żna porównywać rozwój miast na tf'rytorjach rÓŻnych, np. złączonych w jedną całość państwową lub położonych w sąsiedztwie itp. Celem zilustrowania tak lJfJjr:tego rozwoju miasta Poznania, należy zbadać w pierwszynł- rzędzie rozr0st ludnościowy miast wielkopolskich, dalej rozwój ogblny miast w Polsce a mlllto kHztałtow3-nie się zaludnienia więkHZych miast w paiłstwie pruskiem, do którego Poznań przez całe stull'cie bez przerwy należał. Poznal linjp rozwojowe miasta Poznania w czasip ubiegłym, zasadniczo p,Jdołmym do oheenego, o ile chodzi o podstawowe warunki gospouarcze. trzeba szczególniB dla tego, aby móc przewidzieć prawdopU()olmy rozwój miasta w niedalekiej przyszłości. Władze miejskie sprawie tej poświęciły baczną uwagę, tworząc komisję dla zbadania planu gospodarczeg,) miasta Poznania. Z }.J.zygotowującego sic w związku z pracą tą stUdjUIll, przedstawiam tutaj nie'które ovrazki i przyczynki. Or'lIą rozwoju miast zajmowano się często. na ogół wszakże durywez,) tylko, w związku z innemi zagadnieniami, i to zwykle

KRONIKA MIA&TA POZNANIAw litit'raturze statystyczncj. Miastom wiclkopolskim poświęcił obszerne w tej dziedzinie uwagi ostatnio Hermann chlitze w pracy "Das P""cner Land", dochJdząc do pewnych eiekawych wynikÓw, ktÓrE, wszakże ula celów naszych nie wystarczają. \Y czaiSie przynależności Poznania do pallstwa pruskiego od r. 181!j do 1 !)18, ąecydowala o jego ro.zwuju w znaeznym stopniu konkurencja miast niemieckich. Narzuca siG przeto samo przez siQ porÓwnanie Poznania z większemi miastami pruskiemi. \V zespole wielkich miast pall"twa prnskiego Poznall schodził powoli na coraz dalszy plan. Na terytorjulll lllOll:u-chji pruskiej z r. 1mO. hylo w roku 181 {j tylko U miast większych ud Poznania. Stan ten trwał aż Jo r. 1857, z małemi .wahaniami przypadkowcmi (11 przy spisach ludności 181!), 1828 i 1831, 10 przy spisach lR22, 1825 i 18-40 a 8 przy spisach 1834 i 1837). Od r. 1858 rozpoczynają inne l1liai"ta prześciga{ Poznall 18:18 i 18(jl liczono 11 miast większych od Poznania, 18G4 - 14, potem 13, od r. 1R80 - 17, pOCZBIlI w r. 18fl0 było już miast większych niż rozmul 21, w r. 1895 - 22, w r. 1!100 dzięki rozszerzeniu Poznania - wyjątkowo tylko 18, w r. lU06 znowu aż 2:3, w r. 1910 ostatecznie 22. Tak w ciągu stu lat miasto Poznall spadł,} z 10 na 23 mipjsce w zespole miast wielkich pallstwa pruskiego. Ogólnie rzpcz hiorąc. p a II o w a n i e pru ski e było w każdym razio znacznie mniej kor z y s t n e d l a r o z woj u P o z n a n i a, n i ż (II t m i a s t n i em i f' C k i c h. I::'łabobe rozwoju Poznania była wszakże tylko względna. JakilU b,)\viem miastom ustąpił Poznall pIacH'? Zawsze. większemi hyły miasta: Berlin, Kolonja, Wrocław, (idallsk, KrÓlpwicc. l\Iagllehurg i Frankfurt nHIl\lenelll (7). Stale wir:ksz był także ,Szczecin, z wyjątkiem okrpsu tR24-18:!): poJobnie Akwizgran, który wszakże w r. 1!)10 stał się mniejszym od Pozuani:t i stanowił jellyne miasto pruskie efektywnie przez Puznall przewignilitl'. PoczJa.m hył silniejszy od PUZllania \V .J-kresie 1 S t!)-1833 i 1840, zresztą nie podążył za Poznaniem_ Diissehhrf st:mął już w r. 1819 przd Poznaniem. ale nie dotrzymał zrazu kroku i uopiero ou r. 1871 g6nnvał: odtą(l już stale". Purl"hnie: Elberfcld hył silniejszy niż Pt.)Znall W r. 1828 i następnie od r. 1858 począwszy, Kassel tylko w lat:i.1'ł1 ]8:11 i 18!)5, Krefphl 1858 i 18G4- 1bml. [Janover wysunął się przerl Pozn:ui od roku 18fi1, AltlIna i Barmen od 18G4, Dortmund i lIalIa od 1880, Charlottenburg i Essen od lS!)O, Duisburg, Gclsenkin:hell, :)c,hOnebf'rg, NeukolIn od 1905; KilOllja była silniej

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1926.05.31 R.4 Nr5 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry