KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1936 R.14 Nr2

ROCZNIK XIV

N U M E R 2.

D". A u d r z e j Woj t k o w s k i.

ED\VAHD R\CZYŃSKI JAKO HIrOHYK.

o Haeznlskim jako histor'ku i w'daw('y źródeł historyeznyeh pisałem ohszenlie w książ:'e p. t. "Edwal'd Haezyilski i jeg-o dzielo", wydallej w r. 1919. Przyezyw.l pOllownego opraeo('allia tego tematu jest ta. że prz-goto\Vuk do druku nieznane listy E.Jwal'lla HaezYlISkil'go. pisalle do ł.ukaszewiLZa, oraz obszel'lI/}. rozlu'a \\. o Łukas;u\ViezH jako hi "tory ku. Hazenl z uil1iejsz'm szkicem o Raezyilskim jako historyku zamierzam to wszystko IImi('śei( w osohnej IHlhlikaeji. która si\, ukaże nakładem Bihljoteki Ha('z lu,kich. Edward Haez'(lsld w-dał llaldadem swoim i \V swojem oraz ł,ukaszpwil"za opl'aeowa;Ji li nastl.'lmj:,u'c ll1ate'rjał' źrÓdłm,,'e. \Y r. 1R:!i listy króla Jalla, pballP z pod \Viednia do królowej l\fa'rysie{lki; w r. 1830 "Pami(,'tllild do historji stefana, króla polskiego, ezyli kOl'espoudenej(,' tego mOllal'('h'. omz zhiór \\Tdall'ch przez niego urządzell z )....kopismów zehrane i wydalIe"; w roku 1833 "Dwie podróże JakółJa Sohieskiego, ojla Króla Jana III, odhyte po krajaeh europejskich w latach lIi07 do 13. I. Hi8"; w r. 183fi ,.Pami('tlliki" Paska; w r. 1837, ohok drugiego wydalIia Paska, "Posclsh\'o od Zygmunta III, króla polskiego, do D'mitra Iwanowieza, eara moskiewskiego (Samozwa1'lea), z okazj'i jego zaślubin z ]\Im''ną MniszchóWllą" oraz "Dziennik podrÓ'ży ,Iózcfa Kopcia przez całą wzdłuż Azję, lotem od portu Ochocka, oceanem przez wyspy kurylskie do niższej I\:amezatki. a stamtąd napowrót do tegoż portu na p;..ach i jf'leniach"; w l'. 1838 "Pamiętuiki" Otwiuowskiego; w r. 1839 ,Pomiotnik.i" AJhl'ychta Stanisława Radziwiłła, oraz przeklad polski DąlJl'owskiego ,.llf'itragI' zur Geschichte der polnischeu Revolution im Jahl'e 1,94";

w r. 184U "Historję panowania Jana I{azimierza", "I{0I1eks dyplomatyczn' \Vielkiej Polski", zehrany przez jego dziadka. Kazimierza TIaczyil'''kiego; w czasie od r. 18-iO do lR1.1 19 tomów "Obrazu Polaków .i Polski. XVIII wieku", a mianowieie kontvnuacj Otwinowski£'go w pierwszych 3 to'mikad1; \\' dalszych trzech tomikach "Pamiętniki" Józefa' \V yhiekiego; w I'ztel'erh dalszych tomikaeh "Opi., obyczajów i zwyczajó\v za panowania Augusta III" ksiądza Kitow.icza; VI' tomie XI i XII ..Stan oświecenia w Polsce w o"'tatnich lataeh panowania. Augusta lU" Hugona Kołłątaja; w tomie XIII "i\1aterjały rIo historji Stanis!a.wl1 Leszczyńskiego"; w tomie XV ..Bunt hajdamaków na Ukrainie \V r. 1708"; w tomie XVI "Bytność Stanislawa Augusta w Ni£'świeżu", "Tadeusz:'! Kościuszki kampallję 1792 r., przez Iliego opisaną", ,.Rys krótki żyda Tadeu,",za Rcytana", ..I(orc:-;pondelicję Stanisiawa Augusta", "J\.orespolldellcj ks. ,Józefa P"'niatowskiego" i wreszcie ..Porwanie Stallisława Augusta przez konfederatów I.arskich"; w t.omie XVII i XVIII "Archiwum tajne A ugusta II"; a wl'eszl'ie w tomif' XIX "Pamiętniki I,s. P:-;trokoilskiego, kanollika katedralllego gnieźnieńskieg'o", drukowane upl'zednio w "Or'ędowlliku Nauko\V'm"; w L 1841 ulmzało si dwutomowe "P.ortofolio królowej I\Iarj'i Ludwild, czyli zhiór li!'otów, aktów U1'zdowych i innyr'h dokumentów, śl'iągająeyeh się do pDhytu tej monarchini w Pobce". \Y r. 1810 i 1811 w'dał HaczYI'tski żyl'iorys': Alhreehta Stanislawa nadziwił/a, Bartlomieja Nowodworskiego piól'a Andrzeja Erlwal'fla Koźm'iana i Bogusława TIarlziwilła; w L HH? I{ronikę \\'iganda z :\Iarhnrga; w r. 1843, 1814 i 1845 trzy tomy dzieł Tadf'tISZa Czackiego; \\Teszdc w r 18-:15 Alherh'Hndegu panowanie 'Vlad':-;ława .J agiełły, oraz wspóluic z Voigtem "Codex rliplomatif'us Lithuaniae". Ni£'wątp1iwic HaczYliski oglaszal materjały hi,.;toryezne w "Przyjacielu Ludu", w "Tygodniku Literackim" i "Orędowniku Naukowym". Ale tylko o ,,\\'yjątku z pamiętn'ików A(lama Moszczeńskiego", dotyczącym rzezi humaIiskiej a drukowanym w "Tygodniku Literackim" z r. 1838, można twierdzić na'Pewno, że dostarczył go Raczyński, gdyż zaznaczyła to redakcja, podpisując wydawcę tylko inicjałami.