KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1926.02.28 R.4 Nr2

MIESIĘCZNIK POŚWIĘCONY SPRA \VOM KULTURALNYM STOŁ. M. POZNAKIA.

(OHGAN TOW ARZYHTW A M[ŁORNmÓW MIATA POZNANIA.)

ZYGIUNT ZALESKI

KAZHIlERZ [{UCIŃSKI - Im. KAZIMIERZ KACZMARCZYK

Rok IV.

Poznań, dnia 28. lutego 1926.

Nr. 2

DZIAŁ HISTORYCZNY.

KUl':I' :-:l'ANISL\ ""A SL\BZH'A W POZNANIU.

Stanislaw Staszie za\n1zięczał Foznaniowi bardzo wiele. TH, w kolegjum LubraiH;kiego luh też w kolf'gjUlll jPzHickiem pobierał wykształcenie. tu dnia 2 stycznia 1774 roku otrzymał święcenia niższe. Po otrzymaniu tych Rwięeeil kztał'cił się jeszcze do roku 1778 w i:-\zkok wojPwÓ<lzkiPj pozn:llikipj, założOlwj przpz K,}ll,iRj<; Edukacyjną na lIIiPj:-;eH k<ilpgjlllll jezukkipgo, w r. 1774. O potępach w naukach. kU)\,p poczynił w tych lata('h dają nam pewnI' wyob\'aipni!' znakomitf' Hwiadectw:l, wystawi om' Staszicnwi przez jego nauczycieli l). Lata. które Staszic spędził w szkole wojewódzkiej pozn:u:'Hkiej, "dająe rozpęd nie zwykłym jego zdolnoi':ciom i zamiłowaI 1 iom. hyły rzeźbiarką. co wykuwa _ywot cały". Dał więc Poznali Staszieowi bardzo wiele w latach jego szkoln):ch. A po jego śmierei stała się stolica Wielkopolski jednym z ośrodków kultu tej postaci świetlanej. Kult ten fO'ZpOlZYlla się 'l datą śmierei Staszica i to. na łamach sponiewieranej Ilicjednokrotnie przez hist.oQ ków polskich nrzdowej "Gazety Wielkiego Xięst.wa PoznaI1skiego'\ redagowanej naówczas przez asesora Idzipgo Raabskiego. Pierwszą wiadomość !) śmierci Staszica znajdujemy w numerze ósmym Gazety, z dnia 28 ;;tycznia 1826. Korespondencja z 'Yarszawy, ",ydrukownna w dziale wiaaomości zagranicznych, datowana 21 styczni::!, zaczyna ,>ię <Hl słów: "Nieodżałową.ną ponieśliśmy stratę. Wczoraj po południu o godzinie 3-ciej przeniósł f"ię do wieczności po dwÓchdniowej chorobie, w 71 roku życia, minist.er stanu X. Stanisław Staszic". !Pod tą kurespondencją

1) Zygm. Kukul!'],j "Lata szkolne St:Jszica". Lublin 1926 ,str. 7--10.

KRONIKA MIASTA POZNANIA

IImi!'H<'iła rpu:likeja (;azet.y lIa:stf'pllj4l'ą IIwagę: "Był rodem ? l'ił.. a lll'z.najlllllll'i z okolie tamlpjHzl'j. Brat jeg'o, 10 lat :sjan;zy. I'l"OhoHzI'z w LW{I\vku, koll:tl'ji J\V. hrabi },ąrkiego, llUmrJ w !'oku 1 R4 2). Żyjąea jcszew f;iotl'a jf'g'o llłil'zka pod Chodzip żcm. Z krc\\lIy{'h j'Jg"O znajdllją Hię lakżp niektÓrz' \\ ('oznaniu". W lIai:-\tl'nl'j kOI'I':spond!'Il('ji warsza\\'i:'\kii'j. z dnia :2: ;;tp'znia. ('zyt:uny wzmiankI: o tei:'\talllt'lH'ip :-\1 :U';Zil':1 i porządek 111'0ezy"toHci 1)()gl'zPlJinvYl'h. \V kO!'PHJlOIHlpIH'ji z j(j i:-\Iyezlli:l, (Nr. H) IlIalllY <'pis pogrzebno ..Żałon. ten ohl'z<:d. <'Z't8\II' tam, h'l j!'den z ll:-JjwHpalliaJHz.<'h. jakip widzian':l w HloJi('y - wspahiałv liiI' I'I'ZPZ powi!'l'zchowlI<! okazalo(\. I('('z przpz ja" \H' dowody U<'ZIIl'" jakipmi w:szylkip i:'\tclll' i k1:I' mil'!>zkat'leÓw tehnr.I' ku z lIlarł!'lll1!". \V nlllllel'Zf' nai:'\tępn\"lll Uazet' j<'sj przedruk lilOWY l'0grzI'IJOwpj. Wyg'łOHZOlH'j \Ja Bif'lanal'h przpz F'rydt'ryka hr. Skarbka, prof!'sol'a uniwPI'Hytl't,n w:ll'sz:twfJkil'g'o. na l'ZPH(\ Btazir:1. Dalej zllajduj!' i:-\il: wiaddIlIOH{', że 2(j st.veznia wyszedł z urnku ,JVil'rsz na zgoll f:l'. tanisława Sta:;zil':t oraz. że sztukator Vicenti .,odIa! z twarz. H. p. tai:'\ziea jpg'o popiprsie, w llat.lI!":rlnej wielkmki. IW<l!'!' (l0dolml'" i przyjmujp 1W nil' pl"<'nlllllpratf; po 20 złotych. Odtąd w każIlej kore:SJlondeneji z \VarHzawy l'zytalll prz..z pewien ezaH wiadomości o f'legja(h, trf'lIaeh itI'. wiPri:-\zach na cześć Staszica, pisanych przez studentów uniwersytetu, a n:1wet IIczniów liceum warsza wi:-\kipg'o. jak n. p. Knnst:mtf'g'o GaszYllkiego, kolegi Zvglnllnta K r!siilkieg'o. Ta powÓdź ('leg'ij, jak pisze Jall Nf'l'. Janowski, lJrzyjaciel Karola LibcJta, w swych pamiętnikach. zllajdujq,cych si w zbiorze rękopiHbw Bihljoteki .T:t:.!'ieUml::ikiPj w Krak,nviP pod IIUlIlerf'llI :-Hi;-,8, ohurzvła r"ranci:,;zlm Sal. Dmochowskiego. IJllipuil'JlI więe złllarłc.w StaHzica odpisał Dmoehowsld w swej "Bibljutec{' l'olski{'j" owym }loetom: hi.szic <1.) poetÓw. Duszedł dźwięk ",.aszych pieśni w zaei:-\za g'l'ohowe: Po zgonie, jlk za- żcia, cenię czuci.a prawe.

Lecz przestmlcie wierszami zarzucać \Varszawę; .Bo silne macie barki 3), ale słabą głowę.

2) Data błędna. Ks. Andrzej Staszic umarł w 1'. 1823. Zob. C'l.cHlaw Leślliewski ,.ta.nisław St2_szic. Jego życie i ideolugja w dubie Polski Niee podległej". Warsza!wa 1926, sk 63. 3) Wiedzial u tern Stasz-ic, gdyż studenci nieśli go w trumnie aż na Bielany.