RYSZAHDA BERWIŃSIOEGO: "BOGUN!\:A NA GOPLE'

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr2/3

Czas czytania: ok. 2 min.

"Świątynia jest, jalk człowie'k; w s o b i e 'llajdroż,szy kl,ejnot zamyka, w s o b i e przechowuje bóstwo, taj emni'c e, świętości. Odalrta z nich traci wielkość prze1znaczenia swego; zdaje się podobna ciału sławnego męża... spoczywającemu n a, m a l' a c h; mówię. o czynadl jego i życiu, kiedy już do czynu n:iezdolny" 88). Bardzo być może, ż,e drogą ,pośrednią. przez Kr.aJsińskiego przpniJmęły też do "Listów" 'pewne ,ogólne koncep,cje idealistycznej fi!ozofji niemieeldej, pojmują.ce istność zhiorowę., ja.ko Qrganizm, przeciws,truwia'ję.ce przyrodę i ducha, usta,laję..ce ich wzajemną re1la:cję i hierarchję 89). Zresztą w tym z,rukresie, i środowi'Slko wrocła:w!"kie, wy'kłady fi!ooofji ,pl'owadzone przplz heglistę prof. Brani,ssa nie były 'pewnie bez 'znaczenia., choć głębsze poddanie się hegJi.zmolwi nastąpiło, jaJk można przypuszczać, dopiero w Berlinie, po r. 1840 i 'wogóle ni,e trwa.ło zbyt długo, B('dzie {) niem mowa we właśchve'lll miejs.cu studjum. Heglowskie przedwstawie'll'i,e "czystej empirji i s:pekulwrji, absolutnelgo myślenia" - pozwala młodemu badaczowi wy ja"Śnif tajemnic/;' swoistości literaitury ludowej, jej rozmaitości, zróżnicowania w rozmaitych ,szerokośd:wh geograficznych. '\Vyobraźnia romantyka przenosi ,się w na.jda1szą. przeszłość narodu i zachwytuje o moment, o chwilę "pełną 'IlaJtchnienia i IpOezji", w której c'złowiek stanowi doskonałę. harmonjęl 'z przyrodą, "ma korz,eń swój w n3Jturze". Z cZaJsem roz,wój kulturalny oddala czlowieka od tego przyrodzonego :podłoża, a,le nie,sie on W stanie' nienaruszonym owo piętno charakterystyczne, jakby Wispomnielll'i'e pierwotrnego, bezpośredniego zwią,zku z ziemią i niebem. "A ponieważ. wtedy, kiedy natura najsilniejszy wpływ na ducha wywiera, jest on na.jpolctyczniejszym, ujrzym tego skutki sz.czególni,e w muzyce, w pie,śniach, iW podaniach, czyli

88) List piąty op. cit. 215 (pOlłkreślenia Berwiils:kie.go).

89) "Gopło i jego oko:Iice" OIp. cito str. 415: "Człowiek i 'W złem i w dobrem zawsze przewyższa naturę. Pięl;:na dusza, umysł szlachetny, silnie zachwyca k'soQlhie, jak najpiękniejsze lica nicwieście lub najkształtniejsG':a postawa męska, Czyn wielki, bohatyrs'ki przetrwa pokoleil tysiące, niejedna. gwia'zda zga,śnie na horyzoncie niebios, nim pamić ta.kie,g czynu zaginie" itd.

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr2/3 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry