S'1'£TOJA AD DZIEJAMI GOSPOD. ŻYDOW POZNAŃSKICH

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr2/3

Zostając wiernym zajętemu w przedmowie stanowisku, uchylam s-ię nadal od wszelkiego rodzaju ogólnych uwag i wnioskó1w, które zwykle w źródłach maję, ma.ło oparcia, a których c.el jest aż nazbyt widoozny. Przejrzany ,atoli zasób źródeł do dziejów jednego z najważniejszych środowisk żydowskich w Polce, zapoznanie się z dziejami tegoż ośrodka na !przestrzeni czterech wiekÓw upowa.żnia uo zajęcia stanowiska ".;ober różnych poglę,dów o rzekol11em raowem uzdolnieniu Żydów do hand!u, o ich eJkonomicznem znaczeniu w dziejach gospodal czych Polski, tudzież za1Sługach w dziedzinie robudowy gospodaTczej naszego państwa. Polska, żeby w jednem zdaniu ująć lansowaną po'wszechnie teorję, była, w mniemaniu niektórych historyków, krajem zupełnie pierwotnym i dzikim i dopiero za przybyciem Żydów, ja'k za dotknięciem różdż:ki czarodziojskiej, zamieniła się w kraj - opływaję;cy mlekiem i miodem. W pai1'stwie jak Polska, zamieszkałem przez zatnldnionę, wiecznie Iwojnami i niezdolnę, do pracy szlachtę i uciemiężonych chłopów niewoln)ch, tworzyli Żydzi pożądany stan trzeci, tierB etat, !pomagali wykorzystać przYl1orl7AHle IJogadwa kraju i pnmmienili jego gospodarkę naturalną na pieniężną "B). Dodajmy nawia;sem, że takież z.adanie,

"B) Przy.taezam tylko głownyah i najnowszych pisarzy. \V zupelłnie wykoilczonej formie można wyłożoną właśnie temję znaleźć w dziele historyka-ekonomisty Kaplun-Kogana: Die Wandel'bewegungen der Juden (K61ner Studiell zum Staats- u. Wirtseha.ftsleben, zesz. II. Bonn 1913, 54-8). Przytaczam tylko niektóre ustępy tej pracy powierzchowne.i i nawskroś tendencyjnej: "Die groslsen naturIichen Rtichtumer Polens konnten erst nur mit lIilfe dos judischen Kapitals DUSgebaut werdpn. Auch ist uicht unwahrscheinlich, da,ss Polen er,st dank der .iudischen Immigration aus der Phase dcr Naturalwirtscha.ft in die der Tauch- unJ Gcldwirtschaft gefiihrt wurdc. . .". Dzięki temu, wywodzi dalej autor, dostały się dwa najwaniejsze artykuły, mianowicie zho,że i dJ'zc\Vo zagTanicę. \Viemy tymczasem, że Żydzi te mi właśnie rzecZ'ami zupełnie nic handlowali. To co mÓiwi autor o wpływie finanserji żydowskiej na elekcję królów !polskich wygląda wprost grotesko'Wo. Zdaniem jego- elekcje królów dały się przepTowadzić tylko przy pomocy pieniędzy. "Spater aIs die Geldwirtschaft in Polen sich Im'hr und mehr verbreHetf' und die Wahl des Konigs nicht ohne grosse Summcn sich bc"verk-;tcIli.gcn liess, kamen die geldbesitzellden

19J