KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr2/3

PQwi,edzie-ć, że jeden z asów kupiectwa poznailskiego, szlachetny PaJweł Modzelewski alias Mazur i jeden z największych grosistów z Poznania i Józef Mendel tworzyli spółkę kupied{Q, nazwani są bowiem w ksiuze sądowej "uniu" meTatunlf' SDLii o. o" 23). Także Wolfgang Hied po'zalwiomł k'Ont'a:kty z IEenias1zem Długim na, tlos'taw' sukna i futer, a wi('c dWól'h glównych towarów polskiego eksportu i importu. Możemy też uolkzyć 'Się nieraz grubych s.um, które kupcy poznailscy winni byli Żydom lub odwrotnie. Tylko pobie'żnie wyłapując, zebrać możemy tego rodzaju obrotów Ilia łę.cznę. sumę 60.116 zł. 25)0 Mimo wszystko {} jaJkiemś współdziałaniu Żydów z konfrat,ernję.

kupieclkę. i o współpracy kapitałów ehrześcijal1skich z żydow.skiemi na większ,ę, skalę mó,wić nie możemy w okresie mię[lzy rokiem 1500 a woJnami ,s,zwedziemi. ((iedy w latach lIH8-1U54 dojdzie do 'OImórwionego poprzednio załamania się finansól\v żydowsldch w Poznaniu, wierzycielami kh będę. osoby duchowne, sz,la,chta i obcy, zagraniczni handlarze, brak natomiast wśród wierzyde.Ji ku:pcó'w poznailsrki'ch 26).

23) Aa. 1637, UH. Tu przytoczyć mo'żna cały spó/', który powstał międ\zy innymi grosistami pazu. Izaki<=m iemccIlL i Abr. Haffclcm a Modzelcws.kim na tle dostawy torwarów z Frankfurtu n. :\1. do Lublina (Archiwum Pań&twowe w Drcżnie. Amtsger. Lprz. nr. 214). 25) Dla przykładu: lOO zł (Aa. 16.'>2, 1546); 1200 zł (Aa. 1G"S-!J, 1(03); 10tH zł (Aj. 1568,-78, 82); 1000 grz. (L. C. Po nr. 1433,371); !.I6liS (L. C. P. H38, 453); 2000 zł (Aa. 1601-2, 417); 30{)0 zł (Aa. Hill 14.

311); 1000 złl (Aa. 1627, 158); 8000 zł (Au. 1641" !M3); 13.378 (L. C. P. W!6, 857 v.-8); 3100 zł (A. C. 1626--30, 37); 1000 zł (Aa.. 158:3-4, 103); :1000 zł (Aa. 1624-6, 140); 1000 zł (Aa. 1380-:!, 55,4); H(}O zł (A. C 162:!-4, 476, v.). Do tego Aj. 1534-41, 141; Aa. 1517-8(), ::JOR: Aa. 1G45, ;)85; Aa. 1599-1600, 207; Aa. 1562-6, 520 v.: Aa. 1546-9. 62 V.; Aj. 1:1<';6--90, 90v.; Aa. 1559-62, 363 v.; Aa. 13!}i-6, HO v.. i11v.: A. C. 1!iOD-15, 601; Aa. 1577-1580, I; Aa. 1549-133, 4S. i7; Aa. 1;167-łi9. 11'5 v., 30(j; Aa. 1567-9, 123.

26) Na ogólna, sumę dlugów ydowskich :J01.1HS zł. }Jrzypada Ila mieslzczan wogóle 179.757 zlp" z tegO' na mieszczan poznai1skirh tylko 42.580 (Andrzej Tymfa, mistrz menniCozy l(jOU zł., Mat. Jaraszkowicz 3{j{)() zł., Jan Libek 730 zł., Jan Szmidel 13.500 zł.. Jerzy Ho)cz H.ODO zł.. Iarol Janecius 9150 ppr. wykaz rllugów ;i;ydo'w,.;k)(h na koiwu pracy.

Statystyka, nie są atoli Oibj.;te długi kupieckie).

Do zajęć żydow!"kich hardziej spe,cjalnych należal handel szJat'hetnym kruszcem, którego potrzehow.ało złotnictwo i m,ennie-. .z mhll"e'l'stw('iU hyli Żydzi ohe1znani lepiej niż kt'Oikohvielk inny i w tym charatk("J'ze oddali oni n'ektór)-:m P:i.aistom ZI13!c:.me usługi 27). Brakteaty z Ilapisem hcbrajsild'lll Mszko król polski są. tego najJeJ1zym clowodem. Jwk kilkanaścjo zapisek z akt sądowych poucza, h'łi Zydzi po.znailscy równie.ż dost3!\v;caJmi dla złotni1iÓw poz,naiJs.kirh i zalOpatrywali w kruszce mennice p07.nailS,ld,1' i zamiej"rowo. \V r. 1(J20 notują m. i. księ!Si zatarg między złotnikiem poznailskim KaJspamm Lemką i 1\Iarki,em I(re"kę. o hrylę snIwa wartości 5000 złp.28), w innym wYlpa 1 d'ku dowiadujemy się znowu o Abrahamie, Fre1desie, Żydzie poznails,kim, który sprowadzał z Góry na Śląs'kll 300 grzy,wie.n srebra próby "hyclgos,kiej", grzywna po 18% złp., za 5500 złp.20). Do mince'l'lli b)'dgoslldej clos.ta,rrzał toż jeden z Żydóv pozna:ńskkh złotego !{ruszca 30\ inni natomiast byli dostawcami miedZii do l1lonnky poznail:"kiej 31). Naj\viększe dostawy stopu szły jedna:k, zdaje się, do \VSdlOWY, gdzie od roku 1588 istniała obok kr6lewskiej, miejska mennica denarOIwa 32). \Vśród dost3JWcÓiw spot)-'ka'Hl)' imiona najwikszych żydowskich boga.czy z Poznania, jaikoto UHjżos7a Hc!"sa, Mojżesza Behera, .Jelenia 1\'1azura, Abrahama Szwaha, wre.,.:zcie znanych na;m już Iz.aka Liipszica i Samuela Thamera Pozawi'e,rali oni z magi,stre1m mennicy wschowskiej E. Knorrem 33) kontrakty na dostawę srebra do

") Simon i\Toritz, Jmlen aIs 1JcdaiIleure in Polen wiihrcnd des z\,ólften uml drcizehnten Jahrhundf'rts. Soncino-BIiitte'r hrsg. v. de.r Soncino-(;es.. lI. FI'eUlHle (1.. Jild. Buches t. I (Berlin 192:1), str. 78; 11.

Ba1aban, Skąd i kiprly lJl'zyhyli Żydzi do PolsIki, \Varsza.wa 1931, 11 -12; Ił. (;I'odccki, l\Jinceri:c we wczpsncm średniowieczu polskiem.

Kraków wn, Ił.

2') L. C. P. H3G, 7i:!.

20) ,\a. W27,70, r. 1627.

30) Aa. HjR-9, 1; r. 1628 (za łOOO zł.).

31) Aa. lG21-{j, {H: (iO c("nln. funt a 18 r): .\. C. 1G2;3-5, 2Z;} (12 Cl'ntn. ael'is).

12) 1'01'. ,I. Kirmisa, :'I;O\\'C przyczynki do historji mennicy m.

\\'sohowy (t.1. 11. KUl'lwto\\'ski). Odb. z Zap. um. za r. 1886, nr. 9, 4 i n.

33) Kirmis. No\\ l' przyczynki, 10.