KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr2/3

Czas czytania: ok. 3 min.

nież "platea Iudaica" a razem z nią składy z towarami żydowski,clilli. J eden z natOcznych świadkÓw, mianowicie jakiś Kaczmarek, woźnica z Poznania, zeznał, że szkody poniesione przez Żydów wskutek pożaru, .oceniano na 100.000 złip.3D). Spaliły się atłasy, adamaszki, futra i sukna i t.owary gdai1skie, które Żydzi hurtownie dostarczali na jaJ'marki jarosla,wskie O). Doc,clliając całIwwicie udział Żydów w handlu na wielkich rynkach krajowych, a do n;ich zaliczyć trzeba Lublin i Jarosław, nie m.ożemy jednak zgodzić się nigdy na twierdzenie Meiera Bałabana, że "Żydzi polscy (w wieku XVI i XVII) opanowali prawie zup.ełnie targi krajowe, a na jarmarku w Lublinie czy Jarosławiu oni prawie wyłę.cznie stanowili o kursie to,waru i regulowa.Ji st.osunek popytu do podaży.. ," U). Przecież jeden jedyny kupi,ec, mianowicie Szkot t.orui1ski Samuel Edward.s, dostarczał kupcom z Jar.osławia do Lublina tOW3Jl'U za 14.748 zł,p. 29 gr. 9 p., a na składzie w Lublinie miał, wedle inwentarza z teg.o samego roku 1654, towarÓw za 26.623 złp. 27 gr. 9 p. Jeśli do tego doUczymy cenę towarów, przesłanych jarosl.owianom w tym samym czasie d.o Lwowa, mianowicie 11.049 złp. 15 gr., .otrzymamy łęczną wartość towaJ'ów, przesłanych d.o Lwowa:i Lublina, a należących do jednego tylko kupca. w wysokoci okrągłych 52.000 złp. 2). Takich hurtownik6w już nietylko w Toruniu, ale i w Poznaniu było więcej i oni c.onajmniej w tym

SD) L. C. P. 1442, 42.

O) W jednym wypadku Samuel 1\Ja.zul', Żyd pozn., miał dDstarczyć przeszło 250 karazy.i ang.. 7ukuI)iollych u kupca gdaIlskiego Jana Lange'go. ukna te dostawiał Lange do Lublina, a stamtąd! wysła,ł je :\Iazur do Jaroslawia na .ial'ma]'l (Aa. lG11-H, 1313). Je:i.C'li 1 karazję liczyć będziemy po 12 zł. (Aa. 1591-3, 279), towartOiść tej rrzesyłki równa się pl'zc:<zto :łOOO 'd». - - TporkH' Popin, kupIec poza.. opuścił Żydowi Markowi Gąbiiiskiemu 5000 z,l. z sumy dłużnej 20.000 zlp., a to z tej przyczyny, że tell to :\lal'ek pogorzał był w Jarosławiu. co zaświadczył rajca pozn. Kl'z. _'-mold (Aa. 16'!8-9, 717). - Por. j('s,zCJ'.{> do stos. handl. z Jarosławiem: L. C. p, 1438, 126; Aa. 1636, 993; Aa. 1593-4, 518 v ).

41) 1'11. Da.łahan, Dzieje Żyduw .krakolwsbch, I, 210.

2) Arch. 1\1iasta Torunia, I{at. IV, Z.. f. 1-9.

samym 6topniu co Żydzi z Poznana czy z l{rakawa st.warzać mogli p.ewne konjunktury handlowe, do których inne kupieetwo i inne rynki mU'5iały się zastosować ł).

III. OGOLNE UWAGI O ZNACZENIU GOSPODARCZEl\1 ŻYDOW POZNAŃSKICH.

W poprzednich rozdziałach zajmowaliśmy się jedynie i'tosun1kami krp<dytowemi i wielkim handlem Żydów pozna11s'kieh, wskazując na główne jego szlaki, jego ii'totę, P'OIPiera.ją.c przytem, gdy tylko było można, wywody cyframi. One mogły przekonać nas do;taterznie, że wielkie kapitały żydowslde, a o tych mówić możemy dO'Pim'D \V wieku XVI, Ie-żały' w wielkim handlu, który zatrudniał największych żydow'siJdrh magnatów pieniężnych z Poznania. !{apita.Jiści, czyli jak ich na z,achodzie nazywano "Finanzjuden", którzy trudniliby się wyłącznie hankierst\v,em, to znarzy operacjami pieniężnemi, dla pomnożenia pieniądza samego, nieznani byli na gruncie poznai1,,>'kim a,ż do polow)T wieku XVII. Jednak myliłby się każdy, ktoby sądził, że 7ajęcia kupieckie. wielkie- i małe, były \\yłą,cznem zajęciem Żydów z Poznania w omówionym okre.:iie. Zaprzeczaję-c temu, ;tajemy odrazu przed p)'talliem, czem obok handlu w najszerrem tego łm' a znaczeniu trudniły się czterot).sięczne rzesze żydowskie z Poznania. Nie ule-ga wątpliwości, że już nietylk-o w stuleciu XVI, ale i w średniowieczu roz,winęly się '\V kaha.le- poznai1s:ldm rell1iosła, o czem świadczą różne okoliczności 1). Najpierw więc źródla dają nam poznać cały szereg rzemielślników żydow:s'kkh, jako to szklarzy 2), krawców t), złotników ł), prwde'\vszystIdemł) "Mimo postępów Żydów w handlu nie można mówić jeszeze pod koniec w. XVI o ich przewadze,. .n. (R. Rybal'ski, Handel j polityRa, J, 226). 1) Przynajmniej rzeźnictwo i krawiectwo i to ze względów rytualnych (Bałaban, Dzieje Ż. krak. 1., 308). 2) Aa. 1508-15, 45v.; Aa. 1624-6, 1036; An. 164:1, 1270.

) Aa. 1612, 1807: Aa. 1643, 315; Aa. 1646, 1600.

) A. C. 1587-00, 80.4 V.; Aa. 1580-2, 584 V.; Aa. l(j4, mm.

J79

Powyższy artykuł jest częścią publikacji Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr2/3 dostępnej w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku. Właścicielem praw jest Wydawnictwo Miejskie w Poznaniu.
Do góry