I<RO:'IJIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr1

Ta wstpna próba zawrze i u. ]l u c e niemal wszystkie rysy, - - - charakterystyczne dla jednej fazy rozwoju. Zaznaczy się tu magiczny wpływ, fascynacja minionego., "jakiś tajemny pociąg - jak to. Dkreśli poeta - do. miejsc UświęcDnych powagą wieków i ważnDścią, zdarzeń". Zjawi się historyzm. jako. fDrma ucieczki od rzeczywistości, jako wyzwalanie się z Dbjęć smutku obecnego przez jasną i pociągającą przeszłość: "człek siłą wspomlnienia porwany, ulatują.c w dalekie przeszłości krainy, zapomina o ohecnych troskach i wDlnym się czuje!" Urok Dddalenia i niepDchwytność tego, CD dawne, wniesie to. elegijny ("i nas pl'zeszłość poprzedziła równie daleka, jak świetna").

Wysunie się pDstulat uczuciowej dYSPDzycji, kOllieczuej do. obcowania z przeszłDścią ("iskierka czucia", "oko. ducha"), mimo., że pDdejście własne pDety wyra.znie, Dbok tego kontaktu intuicyjncgo i uczuciowego, przez cytaty historyków (Długosz, Naruszewicz) wskazuje też poznanie intelektualne, nawet piętno erudycyjne. Wręcz piętno - archeologiczne. Interesują go widome znaki przeszłości: okop kilkumilowy, mogilniki w pobliżu Zaniemyla, materjalne, wykopaliskowe ślady z d a.rzeil i ludzi, dlatego., że pozwalają rekonstruować, raczej wyobrażać sobie rzeczy mllllOlle. I tak wielka czaszka.. wykopwna za czas6w Berwińskiego naiwnie "dziwić (niu) się każe olbrzymiej przodków naszej postawip", miecz znaleziony w jeziorze zdumiewa go. "wielkością swoją i wagą", a zbroje krzyżackie ewokują wprost taką scenę: ,.na owym mDście (midzy lądem, a wyspą) stDczona była walka pewnie między Polakiem, a rycerzem Krzyża" .

Najznamienniejsza jednak cecha pierwszego. wystąpienia pisarskiego. to wyjście z obrębu ojczyzuy ściślejszej, z kraju dzieciństwa. Z tym artykułem zawiązuje się regjonalizm Berwińskiego. narazie samorzutnie i bezwiednie, by z czasem pod wpływem pewnych impulsów uróść w świadomą tendencję ideDwą i artystyczną. PDd kategorję opisowych elementów regjonalnych podpada cała część artykuliku, pDświęcona przedstawieniu obecnego. stanu wyspy, jako własności RaczyńskiegogO