KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1935 R.13 Nr1

Żydzi zatrudnieni w handlu z Wrocławiem, to kupcy drugarzędni, obracający setkami, rzadko wyżej; znane nam obroty ich zliczone razem z lat 1529 da 1629 wynosz¥- nie wiele więcej nad cenę jednego transportu wełny i innych tawarów, wywożanych przez Żydów paznańskich do Gdailska 8). W handlu z Prusami, Hamburgiem i Lipskiem zajęte s¥- przedewszystkiem wielkie kansorcja żydawskie o albrzymich kapitałach, handel z Wracławiem, ze Śląskiem wogóle, znajduje się w rękach mniejszych kupców, których między rokiem 1530 a 1660 liczyć mażemy na setki. Nie możemy też mówić o opanawaniu przez Żydów handlu między Wracławiem a Paznaniem w omówionym tu akresie, gdyż wielki handel, polegający na dostawie i kupnie towaru en gros znajdawał się w rękach kUp'ców chrze,ścijańskich z Wrocławia i Poznania-) Jeszcze drobniejsze były stasunki handlowe Żydów poznańskich z tkaczami, którzy ze wszystkich miast śląskich zje,żdżali się do Poznania, aby tu u Żydów paznańskich zaapatrzyć się w wełnę i zbyć sukna własnego wyrobu. O tym handlu wymiennym będzie jeszcze mowa. Tu tylko., uprzedzając apis, powiedzieć musimy, że jego. rozmiary są względnie drobne, chać w całakształcie życia gaspodarczego Poznania jak Rzplitej wagóle musiały one być nie bez znaczenia. Przecież w roku 1621, kiedy tętno życia handlowego. między Palską a Śląskiem znacznie osłabło, starano się przyciągnąć kupców śląskich i to nie już z Wrocławia, bo z tern miastem była inna sprawa, ale z mniejszych jak Głogawy i Zielonej Góry. Wiedząc, iż "każdego państwa dastatek i pożytki we wzajemnym pro.wadzeniu handlu z państwy i prowincjami przyległymi zależy", dawał Zygmunt III o.bywatelo.m śląskim prawo wszelakiego. kupie.ctwa w Po.lsce, z zachowaniem jednak starych przywilejów miast koronnych... A), Ci tkacze ze Wschowy (o której tu narówni z miastami śląskiemi mówimy), z Gło.gowy, Zielonej Góry,

8) A. C. 198-1608, 20 v.-M, 46, 49.

, -) Arch. Miejskie we Wrocławiu. Sygn. H. 60 Vollmachtsbuch.

!Według spisów pelnomoonictw w tej księdze, handlowalo z Polska., w l. 1511-1514 i 1522 - 41 kupców wrocławskich i innych. II) A. C. 1615-22, 1556.

JeleniogÓry, Krosna i wielu innych miast śląskich prawują. się w każdym razie o bardzo drobne sumy z naszymi Żydami. Zwykle chodzi o kilko. kamieni wełny, kilkanaście złotych, rzadko wśród setek obrotów spotkać IDotemy większą cyfrę 6). . Znaczniejsze były natomiast obroty między kupcami żydowskiemi Pozmmia a handlarl':cmi z położonego JUż za granicami Śląska Budziszyna, któny u nas nabywali zwłaszcza łÓj i sadło 7). W cyfrach hndel ŻydÓw poznańskich z miastami śląskiemi (bez Wrocławia) nie przedstawia się imponująco. I?ierwsze miejsce ze wzglt:du na wysokość dokonanych obrotÓw należy się GÓrze, drugie Głogowie, potom id Wschowa, Lamberga, Świebodzin, Gorlice, Jeleniagór& .i inne. Rozwojowi stosunków handlowych ze Ślą.skiem przeszkadzały nietylko u 2ydów ale i u kupcÓw koronnych wogÓle niespokojne czasy, nadto grabiei I), ktÓre odstręczały ŻydÓw od Wrocławia i Głogowy i kierowały ich na Brandenburgję do Lipska. O krokach podjętych w tej sprawie przez konfraternję

') A. C. 1639-40, 103 (2000 zł.); Aa. 1621-2, 786 (1500 zł.); Aa.

1628-9, 345 (800 kam. wełny a 7 zł. = 5600 zł.). Aa. 1645, 517 (6000 zł.); A. C. 162.1-5, 179 (1000 zł.); Aa. 1559-1662, 443 (550 zł.); Aa. 1628-f.), 95 (4750 zł.); Libri civ. Posn. 1436, 860 v. (1361 zł.). Aa. 1562-1566, 7().5 (7000 zł.). A. C. 1615-22, 1222, 1403 i n.

. 7) Aa. 1551-54, 186; Aa. 1559-1562, 335, 384; A. C. 1552-4, 132 V" 169, 105, 331; A. C. 1546-62, 67.

8) Tak n. p. w roku 1560 Wllo.SZą Żydzi suplikę do namiestnika cesarskiego na ląsku biskupa Baltazara wro.cł., aby ich o.chraniał prze. ciw nieustannym grabieżom w całym ląsku i Dolnych Łużycach i aby zapewnił im wymiar sprawiedliwości. Suplika wno.siła: "Die Gemeine Judenschaft gancz Po.len und Bohmen..." (Arch. Państw. we Wro.cławiu, A. A. II, 21, a.). W roku 1636 alą się zno.wu 2Ydzi z Krakowa na ciemiężenie handlu we Wro.cławiu (Arch. Paiistw. we \V'ro.cławiu, A. A. I, 35 h.). Do. prześlado.wań ydo.wskich na ląsku p. Aa. 1554-8, 338-8 V.; Aa. 1559-1562, 76, 80; A. C. 1558-1561, 405 V., 424 v. Z drugiej stro.ny zno.WU blagają wroclawianie, ut etiam Judaei no.stro.s insuper atro.citer co.nvitiantes et tam verbaliter quam realiter iniurantes amo.verentur..." (Arch. Państw. we \Vro.cławiu: "Extractio gravaminum mercato.rum Vratislavicnsium" z ro.ku 1603; A. A. I, 35 b.

...