KHON'IKA MIASTA POZAXIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1934 R.12 Nr1

2) \Vyroi']a (Cl'eidia) Tatr Polski!'!]. Hoezn, 1(0111. Fizj. Aka(ł.

lJmiPjętności. Tom LXIV. :1) HOH]my o nazwach zwiqzanych z I'ozllańskiem Ikhrolla Przyr. IIa. "'ielkopolsk{) i Pomol'zP. z. :1. 1932, 4) nic Pflanzenank6m",lingp ill dl'l' F]onl, der Stadt POZllall.

Hull, d, I. SOl'. .ł. Amb d. Sdl'nel's. PoznalI. L. IV, 5) OSlJhliwoi'ei faulIY \Viel]wpolski. Cza:;opi"Jl/o gpografieznl', z. 1 -2, 1'. 19:30.' li) Aus !lll'inellL tpl'atologiehen IIpr'hal'. Ztsdll'. d. natun\. Aht. XXII L 2, XXIII, z. 4, :XXI \', z. 1., 2, I'flallZPIIII1i:;shil.lungI'II, tamżp XIV, z. 1. (Bot,).

JłPitnu' zur Pilzf]ol":! \'on lh'\ldzyiL illl K/'I'-if;p Żnin.

talllŻI' XV, z, 2, VpJ'zl'ichlli"s Z III " 11f'I'har I "JS('III'/' l'ilzp. tamż.' X\'I, z. G.

SI,,'ihilll' Fr, ])il' hislH'r j" dPI' l'nJ\'inz l'osl'lI d. Jwl. VI'I'. Bl'aIHI. Bl'l'lill 1!J7,hl'ohaI'lLtł'II'II Huhi, .Thrg. XXXIX,

VnIL.

Szafra.nówlla Il., d ['.

1'I'zyez)ollki do IListrJl'.ii hadał-! flol' poznalls]<il'j, Bihli, 1\.1"0niki Miasta Poznania III'. 1-. SchillP I"ryd, illż, Fauml I"otyli l'ol"ki. l'/'a('(' :\lollogl'afit'Z1I1' 1\0"1. I,'izj, Ak.

1 Tmiejętnośei. r. VI.

Szafel' \\T, IJI'of.

]<']01";1, Polska, 1\ raków.

SI'I'afillki T., inż.

Przyczynl'k do wiadoll1o"ej o kreci I' na ziemiach Polski. Spr, KOlii. Fizj. AkadplIIji UllliPjętności. T. LXI I. 1\ I'aków l!f!K Sch \III I1I,nll.

1) Cicindpliłlen u. Carahidpn d. Pl'Ovinz I'osełl. Ztsd,,'. d..1' lIa t u r\\', A ht. l'oSl'l1, XII, ;!, 2) CO]eOptPI'1'1I dl'I' Pl'Ovinz l'oSPIl. lalllżl' XIII:l, XIV 2, XV t.

TOI'ka '\\\ prof.

1) A]gell (11'1' Pro\'. I'os.'n. Ztsdll'. d. hot. Aht d. natur\\'. (;ps, l'oscn X\". :l) Hryothe",1 Posnaniensis. Lip"k 1914.

{T I'hailski ,I.

1) ;\,Iaterjaly do fauny mięezaków \\ oJ. l'ozn. Fragmenta faunistica. \\'al'sz<Iwa. T, II. HI:!;!, ;!) Godne ochrony zes]Joł' i gatunki Jnięczakvw \Voj. I'ozn, Ochrona Przyrody, z, XII. I!J:!:!.

:1) Miczaki z okolic Rawy Buskicj i z kilku iłlłl...h IIlICJ"" 1Ia. Hoztoczu Lwowsko-Tomazowskic"l. :::;praw. Komisji Fizj. Aka(lcmji Umicjętności. T. LX\-', 1, lH:t!.

4) nip MolluskcnfaulI:t cI, B:1hiagón1 (\\'pstkarpatpII). AI'chi\' f, Molluskcnkunrlp. m;t2. \'v ahnchaffe F.

Mittcilungcn iillcr EI'gpbnisl' ci"PI. "\ufłlah/ll"/I i. (]. I;pgencl Obornik. Jhr, d. ł)reus, kg!. gpol. LII1. r. lHHli. Bprlin 189i. Zoli T" inż.

Dzild królik na ziemiach I'ol:;],i. Spraw. 1\0"1. Fiz,j. \kat!, UllliPjętności, T. LXIII. 1{I':łkóy, 199.

Julius I1amm]ing, prof.

Zu!' V oge]welt des Poscncr Lalldf's, \)('u tsdlf' \\'issP/lseha ftl.

Zpitsehr. f. Pol 1'11. Poznań 19:-13.

KRONIKA W AŻNIEJSZYCH \\'YDAHZE,

3 stycznia 1934 r, pierwsze posiedzenie nowej Had licjskiej.

9 marca wybór i wprowadzenie w urząd 7 ławników, \V\brani wstali lIa ławników pp, Dr, Władysław Dalhol', Stefan Kałamajski. Dr, Zenon Kosidowski, Zdzisław Marchwieki, nr, Stefan Piotrowski, inż, Jan Skotarek i Dr, Łucjan Sokołowski. Temsamem ustąpili z Magistratu radcowie miejscy pp. Władysław Kontrowicz, Adam Kłos, Dr, ZymUlit f;.}owa('ki i inż, Marjan Kr'zan, Poprzednio już z dniem 3 stycznia 1934 r, ustąpił z r\lagistratu p, radea Maks'mi1jan Plueiński, któn przeszedl do Hady Miejskiej, (i lutego 1!}34 r, odkryde przedhistorynmego grohowca \" pohliżu Warowni Heformatów na Śródce, lH lutego odsłollię('ie tablicy pamiątkowej ku ('zei Ś, p. Dl', .\(/ama Karwowskiego przy ul. Skarhowej 9. W okresie sprawozdawezym urządzone zostały lIastępujł}.ce wystawy: w Tow, Prz'jadół Sztuk Pięknych wystawa rzeźh i obrazów Grupy Współezesnych Plastyków "Twór", dziel Leona Wyezółkowsldego, grafiki Zofji Stankie\\'iezowej.

Szltuk - Koskowskiej, l\1iilskiej - Goliliskiej, Wolskiej - Bcrezo\\'sldej, Garczyilskiego oraz najnowszych prac rzeźhiarskich Wład'sława .\Jarrinkowskiego, - "V IlIstytueie Krzewieuia Sztuki \\ ysta\\'a zbiorowa ohrazów Józefa Krzyżańskiego oraz drzeworytów Zofji :\lałachowskiej - Gerżahkowej, wystawa pasteli. akwarel i olei o motywach architektonicznych inż, Stanisława KiJ-kina; - obrazów Roguskiego, rzeźb Kaima, oraz kilimów Hahnowej i Iz'dorkówny; - drzeworytów i litografij grafika poznańskiego l\larjana Ziółkowskiego, prac Tytusa Czyże\\'skiego, Wład'sława Lama, Hipolita Polailskiego i Kazimierza Tomorowicza. - W galerji obrazów im, Mielżyńskieh wystawa akwarel i rysuuków Seweryna hl', Mielżyńskiego, W salaeh oddziału przyrodniczego Muzeum Wielkopolskiego w Ogl"Odzi€' Zoologiczuym wystawa afrykańska przyrodniczo - etnologiczu<l.

Z w'l)itniejszyeh obcokrajowców bawił w Poznaniu w st'('zniu Baz'li Seizow, korespondent Bułgłarskiej Ageucji Tclegraficznej oraz dzieuników "Zora" i "La Bulgarie" - wygłoił odcz't o stosunkach w Bułgarji. Na ważuiejszych placówkach zaszły nastQpujące zmiauy: \V miejsce komisarza Wielkopolskiej Iz"y Rolniczej Dr, Tadeusza Swiuarskiego w brano prezesa tejże inst tucji, ktÓrym został Kajetan Morawski z JUl'kowa. - Szefem Prokuratur Są.du Okręgowego w miejsce Dr, Eimera mianowano Dl', Gu!-otawa Lipsza,

Z m a l' I i: Ś, p, Bolesław Koreywo, znauy literat i "yły dlugoletni prezes Związku Zawodowego Literatów (25, L 1934), Ś, p, Melchior KoprUl'ki, lIajstarsz' weterau powstania z 1(j3 l'.

(1;2, II. 1934),

Z IWCHP WYDA WNICZEGU.

H n l' z n i k Ł Ó d z k i. pOb\\'ięeOII)Lollzi i okolicy. - \\",'dawni, etwo Arehi\\'uJ'n .\kl Dawnych 1\1. Łodzi. 1'0111 III, 19:H r. Por! )"pdakcją .Józpfa HaeilJor'skiego

przy wS]JółUllzialt' BI'OIl. ZjellIicckicg-o i Kazillliprza Kaezmarezyka, XakłarlplIl III. Łodzi, o, "tI'. 422, Xowy tOllł Bocznika Łórlzkipgo p

;;:ko]pi już tl'zpci, utrzymall' .iet ml!lal \V okazałych rozmiarach poprzednich dwóch tolnów, Niedostępny za czaów zahOl'u rrwtprjał areł1iwalny 111, Iodzi zost[i1 tC'raz nietylko uporZ:jdkowany i udostępnion. ha {(aczOIlI, alp i widp nipzIHIII'('h 'Źród..ł opJ'acowa no na Ilkr!\\'!) i ()puhliko\Vano, Dziś wiemy już () pl'zpzłości Łodzi widp - niptylko z (loby otatniej przem:v' łowcgo jej rozwoju, - lc'cz z czasów śrpdniowiecz:i., grl' dzisiPj"zy o pół miljollowe,i lwlIlOści lallchestel' polski h'l (lrohną, ukrytą wśród puszczy IpŚIH'j, o"adą hiskupów ku,iaw, 1'kich. Dzięki planowo pod,jętym pracom wy(lawniczym hędzip/Jl' łlo\Via(lywać się coraz więcpj, w CZPIIl nicwątpliwip n:1.iważniejszą rolę spełni Rocznik. owy tl'zC'ci tom przynosi w (lalHzym ciągu nJOc ciekawego ma terjo lu do sturl,jów m. ło(lzi, I tak na wstępie znajdu jp się krótki szkic Ś. p pro f. dl', Pal'czpwskipgo "O gpnczie ]wzwy Łorlzi", w którym autol' (lorZllCf( kilka c.innych UW:1g do tocz(lcC'j się dykusji na temat źl'ódpl poch()(lzenia hel'łm łódzkiego. Hecl. .TózC'f Racihorski 'lalYlipzcza stucljum ,,0 godlp i pipczęci Łodzi", hagato ilustru,jąc je rycinami różnyrll wyohI'H7.C'ń mie.iskiej pipczęei w I'Ozmnitych czasach, wśród których wyróżnia,ią się pięknem wykonaniem dwip fotografjp doknmentów z X\'I w. z orlciska/lli i pieczęci. - Dnlszp prace dotyczą poszczegC'ó]nych ptapó\\' histoJ'.ii ]ódzkipj \V ciągu XIX

\\'ipku, (lo tpgo więc okrp"u nalC'ży cipkawa hiogTaf.ia Hajmun(la n('mbicliilkipgo, hudowniczego ł.odzi In'zPł1lysłowej, kipdy fc'n ZHj lilowa l odpowiellzia ,]W stanowi"ko I))'pzpsa komisji \Vo.il'\\'ództwa JlIazowi('ckipgo a napisana 1))'ZPZ 'h'. fłoh('rta Hemhieliilski('go, - Dl', Filip FI'iNlman omawia "Początki IJI'zpmyslll w Lodzi, 182;3 liJO", - Mieczysław Koma]' "Pow stanic' i rozwój zakladó\\' ,II'Z('myslow'ch Ludwika (;('y('ra, 1828- -IRH", Eug('njuz .\jnPIlkiC'1 -- "Podni('ipnip !Ił, Łodzi do rzęd u miast gubernjalllych IV HHl l...., :\[jr. Józl'f Andl'usz('wski - "Z dzip.iów ]'lłsyfikaeji magistratu lódzki('g"o". Dl', Kazimierz Konarski - "Z dzip.iów lód.zkiej .'Pllzury", Dl', Adam PJ'óchnik "Hz:l(ly widkorz:\tlców łó(lzkjeh, geTf('ralów Shutlewortha i Szati/owa. Stan \VojcnIl). w Łodzi \\' 1'. 190:1". nOIY1a1l Jnniszpwski - "I'J'ojekt budowy lin,ii kok.iowe,i do Łodzi z ])]'zNI 7:> laty", a znkończenip red, .Józef naciborski [1(J(la ie hib]jografję Łodzi za lata 1931 - 193:ł oraz lIl'awozdanie kierownika Archiwum Akt Dawnych !II. Łodzi z czynności za lata 1931'3. Ostatni rocznik czyta się z równą eipkawośeią, ,iak ]JoprZelllli." (St, W,)

X, K a III i] K a II t a k n p r - nal'(lyni Polsc, "akla(lelll Pl'owillC,ji Po]kie.i 00.

Bernardynów, Lwów, 1U:1:t (DJ'uk \V PiilSku), 8°, 2 tOIllY, str. i!4 i :>9;).

Imponująca rozlllianUlli monograf ja histol'yezna X, Kamila Kantn ka o Bl'rnardynach polskich staje przez swą bogatą t.reść w rzędzie nielicznych dzieł tego rodzaju u nas. Podziwiać trzeba iście twnedyktyńską pracę autora, który umiał w swem poważnem dziele "'yczaro\\ ać z pokrytych pyłem akt archiwów i rękopisów bern:udYI'iskich bogactwo życia i prawdy, naśv.rietIając tern sanH'1Il. rzeczywistość polską - /Ja PI'zPHtrzeni pięciu pełnych wieków - od jednej jeszcze strony, Dzieje zakonu Bernardynów, to ważna karta w historji kultury narodu polskiego, Bernardyni bowipm, po założpuiu ich zakonu w Polsce w 1', 145;j pl'ZCZ św, Jana Kapistrann, biorą w życiu Polski żywJ udział, wnoszą w nie wie]1' \vłasn...h pierwiastków, a zwłaszcza niepoślednią spełniają ro]ę w życiu r(,]igiinem i umysłowem, ciężko przeżywają okres niewoli, by zpowrotem wkroczyć w fazę nowego roz' kwitu w Odrodzonej Polsce. O tern wszystkiem informuje doskolUtle omawiana książka, Styl potoczysty oraz przejrzy' stość dzieła sprawiają, że czy tplnik z łatwością notuju w pamięci tysiączne szczegóły z życia polskich Bernardynów, które niejedną cenną ustalają i uwypuklają prawdę w obrazi!' obyczajowym dawnej Polski. ])wutomowp dzieło ks, Kantaka zasługuje ze wszechmiar na uwagę każdego, kto pragnie wpełni poznać kultury w jej I'ozwoju.

ohraz połskipj hitorycznym (81. \V,)

Pamiętn\k Stanisława \V ę c I c w s k i c g o, b. pl'OfesoI'a gimnazjum chchnińskicgo i chojnickiego. Ze słowem wstępIlem ks. A, Mailkowskiego, Wy(lała Roża z Węcłewskih Erzepkowa, Pe]plin 1933, stroił 9!, 8°, Pamiętnik Stanisława Węc]ewskiego, profesora gimnazjalnego z czasów zabol.U pruskiego, zasłu..:ujł' na haczną uwagę, jako ciekawy dokurneut historyczny i ohyczajowy. AutOl' bowiem, zaslużony pe(lagog i uczony humanista, IJrzedstawia swoje bogate w doświadczenia życie na tlp ówczesnych stosunków społ.-po]ityczn. CzYtając intcrpsującp tp wspolłlni'nia z lat 1820-1862, dowiadujC'my się o warunkach studjów młodzieży polskiej na uniwcl'sytctach niemi.)ckich, oberwujemy ówczesne sposoby porh'óżowania po Europie, ślerlzimy powstanie poznailskie \V r. 184R i bitwę pod :\IiłosławielIl, w której autor został ranny. Uta]entowany gawędziarz nie pomija żadnego szezcgółu z dziejącyeh się dookoła niego j'darzeń, by tylko dać pełen obraz spraw, rzeczy i ludzi sohil wpółczellych, które w czemkolwick z nim były związaTH>, Odbywamy więc z nim razem więzienie w fortecy poznańskiej, podróżujemy po Wielkopolsce, podziwiamy wygląd dawniejszego Poznania, za.poznaje-IUY się z setką ludzi, swoich i obcych, których autol' umie U'afl/iC' w kilku słowach schanttkeryzować. Uzupełnienie życiorysu St. \V('c\pwski.'go od r. 18[}2 110 1', 189: napiała p. Erzepkowa, Słowo wstępne, w którl'lll podkreślone q zasług-i St. \Vęclp\Vskipgo na polu naukowel1l, naIJisal ks. Alf, Mańkowski. (St, W,) C y I' Y l H a t a ,; s k i, l'rC'zydC'nt stołecznego 111, Poznania ,,'lo. \V y" 19'29. -1933, tom II. 1'0znail 191-. str 2 + 295, Sprawozdanip Zarządu St.ol. Miasta Poznania Z:t czas oli t kwietnia 1932 do ::11 marea 19;J3 XakładC'm Zarzą(lu st.oł. Miast.a Poznania, 19:13, sit'. 17fi.

B u (I ż C' t :\1 i a s t a P o z n a n i a /la /'Ok 19;14'19:15, Nakła(lplll Za.

J'ząrlu Stoł. :\fiasta Poznania str. tRI. J o a n Il a E c k h a I' rl t ó w n a ..:'>J a g l' o h e k n i s k u p a.

C z a I' n k o w s k i p g o w K at e d I' Z C' P o Z Ił a i1 s k i (' j", - Przyczynpk do historji rzpźhy Ilagrohnej XVI w. w Polsce. Po, znati, 1m3. akłar1e-t1I Pozn. Tow, Przy,iariół :'>Jauk. str,;)7 + 2 + 8 t:Jhlic,

,,\Y i (' c z y Ś c i e [J a /li i ę t n.v 27 g r u d n i a 1918", :"Iiakłade-In Komitptu Rudowy Pomnika :'>Jajśw. Serca. Pana .Jezusa w Poznaniu. 193.1. str. 37.

Dl', T a d e u s z E r e c i i1 S k i "P I' a wop I' Z e m y s ł o w C' 111, P o Z n a n i a w XVIII w i e ' ku", Nakła(lp/lI Tow, Przy ja, ciół :'>Jauk w Poznaniu. str, 850.

CZASOI'JSMA.

;-; a III o r z ą ([ :VI jej s k i. Dwutygodnik. OI'gan Zwi:p:ku :Vliat Polskich. Hok XIII. Warszawa 19::t NI'. 21 zawiera lU. i.: nr. "'itu]da Cholor\('ckipgo "Samorządy a polityka u!JpzpiC'czcniowa". nok XIV, JII', I: \Vaeława Gajewskiego "Postulaty czy prC'tensje", \V'. TrzciiI' skieg-o "Działdowo \V liczll'lch \V 19:ł; I',". ;'1;1' 2: Inż, Luc,jana .T1)tkiewieza "Hola s:lI11orząl1u \V elektryfikacji kraju", ,T. Nehrebeckieg-o "Na IIHłJ'ginesie ustawy o rzeźniach 7. prawem wrłączl1ości", W, Tl'zcitlskiego ,,'Hasto Mława w liczhach \V 19:13 r..., Nr. 3: st. Hudzil1skipgo "Gminne (Iodatki JJ,ies7.kaniowp dla uauc7.ycieli wobe-c llowV!'h pl'zC'pis6w uposażC'niowrch", S, \V. "Opłaty na mniejszych i śr('(lnieh I'zeźniach". XI'. 1-: .rózC'fa Grenowskiego ..Zwalczani!! JJPzroboeia w :'>JipTlł-czeeh", St. Zbrożyny" KI'erlyt.owauiC' satJIOJ'ządu tC'I'ytoI'jalnpgo", :'>Jr, 5: Doc. Uniw, .Jagiellotlskicgo Dr. J, St. L:llIgrorla ..Onlvnacja wyborcza do I'a([ mi..jskich \v' województwach południowych", "'. Trz('itiskiego "Miasto Kielc.. w liczhach w I', 19:1:3, - Do 111', 2t doł[.tczony jet nr, 4 Biu]C'tynu ITl'hanistycznego, rIo nr. 4, - HI' l "Zdrowotności publicznej".

\V i (' i \V i c l k o II o l s k i e. M iC'sir:cznik, poświęcony sztuce i kulturze-. Hok [V. Poznań 1934, r, l zawiel'a m. i : Stanisława Helsztrńskiego "Dwa pobyty Jana KfIpl'owicza w Szymho