ZAPISKI

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1933 R.11 Nr4

1\1 'Y t) cznem tt'aktowanit'm utWOl'U litcI'ackiego, jalw materja.łu (lo biografji. \\' tym zl'ewidowanym szczególe genealogicznym, który zdaje się liR pierwszy rzut nie budzić żadnych wątpliwości - ma się do ('z'ni('nia ze swobodą zastrzeżoną dla kształtowa.nia poetyckit'go. PJ'Z)'kładowo - dla pełnego zilustrowania poruszonej sJlł'a \\')' - można przytoczyć dwa inne I'odzaj odstępstwa od prawd)' ż)'('iowej. [tRk dla efektu plastycznego zhliża popta pod dom rodzinn) jezioro, J'ozlewaję.ee, się pod pohIi!"kim Zaniem)'ślcm i kilkR ldlometrów odległe od miej:-;('a poll)"tu l'Otlzieó\\- "- Polwi(T 7): "Rozlpwało się wielkil', szerolde jezioro PrRwie tuż za dworkiem..."

(POl'zj/' cz. ]I, sIr. 1;\:$).

Jest to więc świadoma. stylizacja estetyczna. Na nieświadomą reminis('ellt'ję literacką wygląda ustęp (ib., str. ł 34): " . . . b'łem mędreem dzieci, To też wpośr6d dziecił\łl)'I'h moieh rówiennikó\\', Tal<ą miałem powagę, że gd)' czasem w święto... . . . dziatwa \\' la..., I'usz)'ła na wojenne harl'l' Wtpdy IIlnie, jednogłośnie sta wiono na ezele, A byłem \\'6dz po temu. . ." Prz)'pomina to hardzo żywo odpowiedni ustęp opowiadania Gustawa w domu księdzR z "Dziadów, ezęśd IV-ej'".

III, L a t a s z k o I n l' B e r w i II S k i e g o.

Tt'n okres tonie dotąd \V zupełnej tajemnic)-'. Narazie niepodobna jej wyjaśnić eałkowicie. Jednak wgląd w akta szkolne imllazjum im. KomeBjuszR \\' Lesznie. da.wnej szkoł)' Berwiil;:.;kiego i dziś znowu szkoły polsldej - uzyskan)' dzięki wysokiej żyez!i\\'ośd dyr. dra N. Piaseckiego i prof. B. I{Rrpillskiego pozwala ustalić dolnlłuentarnie kilka fakt6w dU'OIlologkzllyeh i kilka szezcgółÓw rzeczow)'('h. Przyszły autor "Don Juana poznailskiego", \\')'stępuj(' \\ )'O('znilml'll szkoln)'ch jako: \Vineent)" Berwhlsld, syn Bonawell

7) Tp,j i IIf/JI"IJJ<lcj i udzit'lila mi }I. Aniela l\ol'hll'I'ó\\'na.

42J

tury z Jaran:ewa (w powiecie śrelllskim), którego zawód określono: ,,\\'irtschaftslwnunissarius und kOlligl. installirter Administrator dcl' Giiter Zaniemyśl", Niestet)' nie za('howały one dat)" wstąpienia BerwiIlskiego do szlwł leszczyi1skiej. Z protokółów Rady pedagogicznej dowiadujem)" się, że na "'ielkanoe 1832 r. otJ'zymał promocję z klasy "Sexta" (dziś kI. I-ej) do klasy "Quinta" (dziś II-ej) - "mit Bf'lobigullg", Z tegolJy wynikało, że zaczął naukę w r. 1831. \V l<\vietniu 1833 1'. otl'z)'lllal prolllo('ję do .,Quart)'" (III-ej Id.). Potem dRne sit;' U1')'waję.. I tylko w albumie 111'zniów, którzy opuścili zaldad hez egzaminu dojł'załości jest wzmianka o zawieszeniu studjów, po SI{Ollezonej "Tercji" (l{1. IV-ej), dnia 30 eze1'\\"('3 18:34 I'. (a więe pl'zed wielldemi wakacjami). \V rubJT/'e eo do przyszłego zawodu jest wskazówka: "winIOkonom". Jaki był powód porzucenia szkoly? Niesłuszne jest przypuszczenie Bądzkiewkza (op. ('ił. III, st.r. 230), że "przedwczesne autorstwo nie mogło iść w parze ze żmudną praeą szkolną", czemu zresztą sam zaprzecza, stwiel'dzająe w l'ztery strony dalej (ib. str. 234), że BerwiJlski zRczął karjerę pisarską" I', 1836. Haczej należ)" przypuścić, że PI'ZYezyna tlnvila w germanizatorskim, ohostł'zonym po powstaniu, "ygor'ze szkoł, któr' może s:;:('ze:rólnif' holeśnie godził w ('hłiJ]le/'t 'Wrażliwego i gwaltowllcgo. przytem źle widzianego jako In'ata - p o wstallca.

\V pierwszą. lukę stul!.j6" \\Thodzi I,).towan) poprzpl!nio list do Bronilwwskiego z 29 :-:ierpilia lR:i5. kt{)J"' słnż'1 Bądzkil'winowi za jedyne źródlo do tego okreslI. To pisanie uczniowskie mkl'apia już ohfiei£' poezja ŻHI'tohliwa, autoironiczna, potrącająca o satyrę, a doŚĆ prozaicznI" rymy informuję o dwu próha('1! ż)"ciow,\Th. IJI'7eżyty('h w rię.1t ł'oezncgo zawieszenia nauld: f) doświadczeniach guwernen i pmkt)'cf' gospodarskiej (może u szwRgm Antonipgo :\fizersldego w Borowie. PO\\". lw,;l'iański), gdzip przeh)"wała wtedy tal,że Jłultka poety).

"Gdy b'ś go wtenczas widział - jal{ pelpIl zapaln, Ducha naucz)-.-jela - ferował swe zdanie: Jak prawił ldll{unastoletllim słuehal'zolll kazanie -Zapewnehyś, hrarie, sil;' zdziwił nie pomalu".