KROXIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1933 R.11 Nr4

się, aby wnioski nasze POw)'ższe rządowi najw)"ższemu jak najspieszniej przedstawić i wyjednać raczyłR, iżby tytonie i tabaki ordynaryjne, z Marchji brandenburskiej i Śląska tu sprowadzane, takie tylko do opłacał', jak b)'ło nałożone za rządu pruskiego" 107). Czy petycja skutek odniosła i l\omisja Hządząca do niej się przych)'liła, nie umiem powiedzieć, bo w aktach odpowied-:[ J{omisji Rządzącej niema.

Ostatnie to bylo zebranie, jakie Bractwo Kupieckie w PozHaniu odbyło w tp11 okresie przejściowym. Dalsze losy handlu i kupiectwa poznailskiego przedstawię \\' następnym rozdziale, obejmującym czas' Księstwa Warszawskiego.

Dodatkowo wspomnę, że według artykułu Dra Łehiilskiego: "Kupiectwo poznańskie w r, 180()", (w Nr. 295 Kurjera PoznalIskiego z r. 1891), członkowie Bractwa Kupieckiego prz' galowych wystąpieniach nosili osobne mundury, Wynika to, pisze Dr. Łebiliski, z rozkazu, jaki pod dniem 10 listopada 1806 r. jenerał \Vybicki, jako francuski komendant Poznania, wydał do kupców, żehy na wjazd Napoleona do Poznania wystąpili w mundurze hyłej municypalności polskiej. Iundur był taki: ciemnoniebieski frak z jasno niebieskim (Kaiseraugenblau) i żółtemi guzikami, białe sukienne pantalon' i takaż kamizelka; kapelusz, szpada. Że kupcy przy uroczystościach nosili osobne mundury, wskazuje też wezwanie magistratu d. 14 sierpnia 1808, aby starsi Konfraternji Kupieckiej i wszyscy jej członkowie na godzinę piątą po południu zgromadzili się na ratuszu przybrani w suknie galowe ile możności municypalne. (Akta brackie, k. 1(0).

Rozpatrując działalność Bractwa Kupieckiego, które obejmowało wszystkich niemal chrześcijańskich kupców w Poznaniu, pomijając kramikarzy i budników, za czasów Prus PołulOT) Akta brackie z tego czasu, karta 24 i dalsze.

JJ6dniowych, o ile mogło i okolicznośd pozwalały, pilnie troszczyło ię o powodzenie handlu i dobro kupiectwa 108). Pomimo trudnych warunków wobec władz pruskich, zwolna lecz stale dążąc)'ch do zniesienia praw i przywilejów, jakie Bractwu dawniej prz)'sługiwały, zarządy zabiegał- usilnie, aby ich nie uronić, przeciw zakusom, którehy dla handlu poznańskiego szkodę przynieść mogły luh utrudniały i tak już ciężki żywot kupiecki. Jeżeli zabiegi zarządów niezawsze si udawał)'. jak się tego spodziewał)', i z J'ozległ)"ch przywilejów dawnych kupcy należ'cie korzystać nie mogli, wina to odmiennych stosunków politYI'znych i ekonomil'znych, jRkip teraz nastał)'. Aby uchronić kupiectwo IH'zed stratami i prz)'sporzyć mu korzyści, opierało si Bractwu wprowadzeniu nowych miar i wag, podatku od ksiąg handlo\v:ch, redukcji monety zdawkowej oraz plombowania posyłek, lubo ostatpcznie bez rezultatu. Nie zrażało się też żadnemi trudnościami. ah)' dla handlu poznańskiego uzyskać od władz celnych obniż:mic opłat. W)'stępując w ohronie kupiectwa zwalcza Bract" o konkurencję kupców obcych, Iu'zemytników i innych szkodników handlu, zwłaszcza Ż)'dów, tej najgroźniejszej zawad)' w rozwoju solidnego handlu. Zabiega wreszcie przeciw szkodliwcj dla kupiectwa osiadłego woluości jarmarcznej. Aby dopiąć swyeh zamierzell, nie żałuje trudu i kosztów.

wysyła petycje do osobistości wpłnvowych. ministró" i do samego króla, prowadzi też liczne proces)", ab)' praw swych na drodze sądowej dochodzić. Obok trIu różnorOdn)'ell czynności, ściśle handlu i kupie('twa dotyczących, załatwiał" zarządy i wydział)' Bractwa tylp jeszcze spraw ubocznych: próśb, za żal ell, korespondencyj, rozporządzeń od magistratu i władz pallstwowych, że niepodohlla o wszystkiem, chociażhy pokrótce zdać sprawę.

108) Bra'ct\\o Budnicze w Poznaniu, któl'eg-o dzieje skreśliłem w I części, str. 27 do 38 istniało niezależnip od Bractwa Kupieckiego w Poznaniu za czasów Prus Południo\\''ch i l)óźniej jeszcze aż po rok 1828. '

JJ7

Cza:-:y Prus Południowych :-:ą lIie\\oątpliwic jcdnym z najżywotl1iejsz)!ch okresów w dziejach Bract\\-a Kupieckiego w Poznaniu, Świadcz)' o tem wymownie ProtokólRrz, ohejmujący z 13 lat istllienia Prus Południowych zapiski sprawozdail l U zebralI hra/'kieh na 181 strol1nieach bitem pismem in folio, podczas gdy \\" lata/'h lH07 do 1894, a więc \V ciągu następnych H7 lat odbyli kupcy chrzf'ścijailsey tylko 1 Hi posiedzeil. a Protokólarz za ten ezas obejmuje tylko 219 ::;troll, Dowodem są też stosy akt brackich z tego czasu. zachowanych \\' Rrehiwum dzisiejszej Korporacji, z których obok il1nyeh źródeł, kreśląc dziej handlu i kupiectwa pozllallskiego, \\' eałej pel Ili korzystać nie omieszkałem. O dalszy('h losach handlu i kupiectwa w Poznalliu onlZ działalności Bractwa dowiemy się w następnym rozdzial, olH'jJUują.<'ym ('zasy Księstwa ""arszawskiego.

(Co <I, n,)

JJ8

OR(aIIZ.\C.JA KCPIECTW.\ POZNASKIEGO \Y WIEKACH ŚHEDNICH.

I. W s tęp.

Życie hautIlowe średniowiecza, jak wiemy, J'egulowalle hyło znaczllą liczhą charakteryst)Tznych przepisów prawnych, wśród których wymieni należy: p r a w o s kła d u, któremu podlegali głównie kupey obcy, wioząe) towary obcej produkcji. orRZ u s t a W)' c e l li e, ktÓre miały głównie na uwadze cełe fi!'kalne, Dalej s p r z e d Ił ż t o war ó w i k o II t r o l a nad obJ'Otami handlowemi, które tworzył)' średniowieezny ustrój tAl'gu; podlegał)' liczrinn przepisom prawnpn. Dla obrony zawodówych interesów kupcy danego miasta łączyli si w osob n e z w i ą z k i, a pozakrajowe postulat)" handlo\\'e broniły międzynah)dowl' związki kupców (np. HanzR) l). Zadaniem niniejszego artykułu będzie I'Ozważanie jednego z wyżej wymienionych przepisów prawny('(}, tworząc'l'h specyficzny średniowieczny ustrój handlu, a mianowicie o organizacji kupiectwa. poznRi}skiego oraz o jej organie naczelnym tj. gildji kupieckiej. 1':a temat bowicm genezy konfra1 pJ.nji pozn. wielokrotnie już }.lisano, ;1 \\"ypo\viedziano dużo llieprawdziw)-{ h twierdze}!. Krytrl',nie dotąd problemu tego nie zImdano. Niedo!'tateczilie dotrchcza!' wyjaśniona jest rola krojowników sukna (pannicidae). \V literaturze histOl')"cznej pomieszano pojęcia kramarz)" z kupcami, R nawet z budnikami. W pracy J. Leitgebra p. n. ,.Z dziejów handlu i kupiect\\'a poZI}Rilskiego", któm o ustroju hRndlu dRje nRjwięcC'j wiadol) J. Hutkowski: Zat-ys gospol!a rcz-('h dziejów Polski, Poznali 1!.r1:1, str, 86-91.

j' JJg