KROTKA :\IIASTA POZAKL\

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1933 R.11 Nr4

Nie uważał rząd pruski za korzystuc zniechęcić ku sobh' licznej rzeszy żydowskiej, z drugiej strony nie zh'wało mu zapewne na dobrej woli poparcia interesów kupieetwa chrześcijańskiego, więc, aby nie narazić się, dał Bradwu na jego petycji: odpowiedź wymijającą, iżby eierpliwem lI)"ło i odczekało ogólnej regulacji stosunków z ŻydRmi. jaką zamicrza w no\\'o nab)"tym kraju przeprowadzi<'. Pobudką do podjęcia regulacji była dostrzeżona IH'zez ,'ząd nieproporcjonalnie nadmierna ilość Żydów w kraju i skutkiem tego nędza i zepsucie moralne ich samyeh, a szkodliwość dla chrześcijan. Tem się stało, że w wydanym 17 kwietnia 1797 r. Ogólnym Regulaminie dla Żydów w Prusach Połlldniow)'f'h i Nowo\Vschodnich obok rozporządzeń, dotyczących ich organizacji.

spraw kahalnych i szkolnych nie omieszkał rząd pomieścić także przepisów, ograniczających ich ilość w kraju oraz naga.nne sposoby zarobkowania 58). Miał więc regulamin dobro Żydów na oku, potrzebę rozszerzenia wśród nich oświat.)' i umoralnienia, a przytem uwzględniał takżf> pot.t'zehy kupiectwa -chrześcijańskiego i ochronę ludności przed w)"zyskiem żydowskim. \V tym celu regulamin przedewszystkiem zaznaczył, że tylko ci Żydzi, którzy przed zahorem Prus Południowych i Nowo-\Vschodnich w tych prowincjach mieszkali, mogą i nadal pozostać. Ci zaś, którzy przed za.borem tych prowindj czasowo przebywali lub dopiero po if'h zajęciu przybyli. jeżeli nie uzyskają specjalnego pozwolenia, mają kraj przed dniem 1 października opuścić. Tym, którzyby nie zastosowali się do tego rozporządzenia, zagrożono wygnaniem. a, gdyby ukradkiem na

58) Całkowity regulamin wyszedł drukiem \Vilhelma Korna wc Wrocławiu pod tytułem: "General - Juden Reglement fUr Siid- und Neu-Ost-Preussen. Generalne Urządzenie Żydów w prowincjach Prus Południowych i Nowowschodnich". In fol. str. 30, Zamieszcza go też zbiór: "Kngl. Preussische Edictc, Patente, nescripte und IIauptVerordnungen ctc." od str. 1031-1092, z roku 1797.

nowo pOWT(kili. więzif'lIiem podągnięeiem (lo rohÓt puhlicznych '9). Aby znać li('zbę uprz)"wilejowanych Żydów i od przybyszów bezprawnie w krRju bawiących rozeznać, nakazano sporządzać spisy Żydów z oznaczeniem nazwisk, miejsca zamieszkania i sposobu do ż)Tia, z wykaze-m dzieci i służh)'. Z poszczeólnych spisów ukladał)' Kamer) w)"kazy generalne Żydów, upI'zywilf'jowanych do pob)'tu w krRju. Każd)- obc)' Ż)-d, który by hez pozwolenia i lf'gityma('ji na piśmie ". kraju się pokazał i został prz)'chwycony nR żebraetwie, noszeniu towarów po domach lub innej jakiej ('zynności niedozwolonej, miał być jako włóezęga wypędzOJI' z przestrogą, że gdyby jeszcze raz był I)}'Z'chwycony, to będzie karany więzieniem i pociągnięciem do robót puhlicznyeh, Pozwolf'nia na pobyt w kraju wydawano obcym Żydom tylko na (.ztery do sześciu t)'godni i to spf'/'jRlnie dla otlwif'dzf'nia krf'wllych. od

au) Jak wielką byIa w Pl'usach Południowych ilo::;ć Żydów w sto:mnku do chl'zP::;cijan, dokładnie objaśnia wykaz ludnoś/'i.

\Vedług obliczenia 11 o I s c h e g o (tom n, str, 424 1 dabze) w roku 1800 wynosiła ludność w obwodzi P poznailskim o powierzchni 408}fr mil [J w 120 miastach 17:> i06, na wsiach i22761, l"aZPIll 598167 mieszkańców, w tPJll Żyrlów: w' miastach ;34811, na wsi 1768, razem :l(j 579,. WIęC co 16 (17) IJył Żyd. \\" Poznaniu na 17 (i28 ludności cywilI1Pj b)'Io Żydów 3400, więc IJlniPj więcej co a-ty b) ł Żyd.

\V obwodzie kaliskilll o powierzchni 332 mil [j \V !i{ miastach 7:! 009, na wsiach 322 3, razem 39:1 45:! mieszkańców, w tem Żydów: w miastach 9679, na wsiach 6551, l'aZPIll 162:30, więc mniej więcej co 24-ty był Żyd. W Kaliszu na 255:38 ludności cywilrlPj 3918 Żydów, więc mniej więcej co 6, m. był Żyd. 1"1 obwodzie warszawskim o powierzchni 218 mil D \V ;)1 miastaeh 117587, na wsiach 2368!i5, razem 354452 mieszkailców, w tern Żydów: w miastach 22014, na wsiach 9101. razem 31115, więc mniej więcej co 11% mieszkańca był Żydem. \V Warszawie samej na 74591 mieszkailców przypadało Żydów 9724, więc mniej więcej co 7% mieszkańca był Żyd.

\V całych Prusach Południowych na 1348071 ludno::;ci ogólnej hyło Żydów' 8:392i, więc mniPj więcI'j co 16-ty był 2yd,

I.