KRONIKA MIASTA POZNANIA

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1933 R.11 Nr2/3

zaohserwowanemi szczegółami jak np. równe zagłęhienie ornamentu, według niego niemożliwe prz' w'kon'waniu go z wolnej ręki, przesuwania się i podwajania linij itp., a opisując; "radełko" twierdzi, że miało ono podłużne, skośnie ustawione ząbki. Osiągnięty przez nie odcisk podobny h'ł do fałszywego ornamentu sznurowego. Pod koniec swych w'wodów, dotTzących techniki wykonania imitacji ornamentu sznurowego, wyraża prof. Kostrzewski możliwość używania główki szpili, dałej jednakże znowu, mówiąc o technice radełkowej w okresie l'zpnskim, tłomacz', że nie należy jej uważać za odżycie "dawnej łużTkiej techniki radełkowej". Mam' tu więc pewne wahanie się między prz'jęciem technik radełkowej a odciśnięciem karbowanego przedmiotu. Za prof. Kostrze.wskim ks. Łęga, opisując naczynia, zdobione fałszywym ornamentem sznurowym, mówi stale o "ornanWllcie radełko\\-ym 1). Podobnie zdobiony jest, według Krajewskiej, dzban z Nietuliska Dolnego 2). Tłomaczy ona również, że "kółko zębate musiało być ukośne, gd'ż ornament radełkowy na tym dzbanie Ilaśladuje odciski sznura" 3). O ornamentyce "radełkowej" w kultm"ze łużyckiej mówi także prof. Antoniewicz 4), a ze starszych prehistoryków również Reinecke, opisując wykonanie fałszywego ornamentu sznul'Owego, twierdzi, że używano do tego radełka G). Prace Tischłera 6) i Antoniewiczowej 7) dotTzą coprawda kultury grobów skrzynkowTh, a więc bezpośrednio z cmentarzyskiem w Głównej nic wspólnego mieć nie powinny. Antoniewiczowa jednakże, mówiąc o ornamencie urny twarzowej

, 1) Przyczynki, ryc, 12 i 15, str. 15, 115, 18, 415, 2) Cment. cialop. w ;\"ietulisku D, (Świa towił XIII), str, 78 87, ryc, 19. (na str'. 88 mylnie zazn. nr, 4 zamias1 19' 3) l. c. str. 88, 4) Al'cheologja Polski, str, 112.

") Lilllłenschmidt: Altert. V, np, str. .07.

6) Tischlel': Ostprellss, Hugelgl'iiber III (Schl"iften deI' Physik, Oekon. GeselIschaft, rOC7.n. 31, str, 5 i nast.).

7) Groby w obstawie kam. w Nowodwol'ach (odb. Światowit XIII),

z gr. II w Nowodwora('h 1), twierdzi, że został w'konany terhniką radełkową, zapożyczoną z kultury łużyckiej 2) i specjalnie charakterystyczną dla ceramiki łużyckiej ze starszego okresu żelaza 3). ZarllOdzi tu pom'łka co do rodzaju techniki. wspomniana bowiem urna twarzowa z Nowodworów zdohiona jest fałszywym ornamentem sznurowym, wykonanym naszyjnikiem lub podobnie skośno skręconem llarzętlziem i tylko tę zdohycz techniczną kultura łuż.cka przekazać mogła kulturze grobów skrzynkowych, która rówllież jak i ona, moim zdaniem. ornamentu radełkowego nie zllała, przynajmniej o ile chodzi o skośne wzgI. pionowe kreseczki. Również dzhan z grobu skrzynkowego w Ellerhaus, \V pow. fiszawskim, zdobiony jest fałsz'w'm ornamentem sznurowym. a nie "przy pomo('y kółka zębatego", jak pisze prof. Kostrzewski 4). Jeżeli zaś spotykamy w kulturze grobów skrzynkowyrh ornamellt, składający się z rzędów kwadratowych zagłęhiel1 5 ), to sprawa może wyglądać inaczej - kwest ja ta jednakże narazie do tematu naszego nie należy. Twierdzenie moje powyższe popiera materjał oryginalny, który mam do d'spozycji i ryciuy w dostępnej mi litpraturze. Opisany przez Tisrhlera ornament ze skośnych, trapezowatych zagłębie!l, zwrócollych podstawą trapezu ku górze i inny, u których kre.seczki są piouowe wzgl. poziomp (I. c. str. 4-19, tabl. I-II, także rocZTl. 29, tabl. II, ryc. 8, 10) nie jest niczem iunem jak fałszywym ornamentem sznuI"Owym, wykonanym techniką odciśnięcia. a nie radełkową. eo zwłaszcza wyraźuie 'wykazuje odcisk plastyIinowy na ryc. 8a, tahl. II, roczn. 29. Może moje skromne obserwaeje pobudzą inne muzea do rewizji w tym kierunku. hy kwestję tę wreszcie nalp.życie wTjaśnić. Co do muie, jestem ppwna, że ów rzekomy "ornament radełkowy'" w:kon.wano zarówno w kul

1) l. c, str, H, ryc. l:ia, str. t:i, :38. 39, 192) I. c. str, ::18.

) l. c. str. au.

4) Kostrzpwski: Zabytki przedhist. PrUf.; 'Vschounich, str'. 10.

ryc, Ha. ro) np. tamże ryc, !'b. - Tischlf'I' I. c, itl!.