SYLWETKI BERNARDYNOI\V' POZNASKICH

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1933 R.11 Nr1

dwnik Hefol'my Gąsiorele nip wpni£'nia Szymona midzr z\\'olennilmmi Gahriela F). Na godności kustosza lwow:,:kiego widzhn' Szvmona także \\. pierwszej I)oło.wil' r, 1..00. 11 listopada tegoż roku j£'dnak kustozost"o piastuje Bened'kt Awełewicz (AveHides) z Wilna, ('O było :,na<" w związku z przedsięwziętą podówczas przehudową konwentu lwowskiego 9). Tracim' wtedy Szymona z oczu i znaehodzimy dopip.J'o I', 1(;04, jako gwardjana bydgoskiego, który to ur/.ąd ohjął pomidzy styczniem a październikiem Hi03, a peluił do kapituły lubelskiej 29 maja 1(i05 10 ). Ten })ohyt ,,- Bydgoszczy wydatni£' "i zaznaczył w życiu Szymona, podczas lli0g0 ho wiem rozpoczął układać kronik miejscowegO! konwentu w r. 1(i04. Krom tego wypełniał zwykłe gwardja11skie czynności i mógł zapisać kilka donioślejsz-ch suk('esów. Tak UkOli.czyl pomyślnie kilkuletni prOl'es z żupnikiem ylaciejem Węgim'skim, ('O był zabrał część gruntu klasztornego. \V kośeiele postawił nowy w.ielki ołtarz, przedstawiający niezawodnie ś. l'J'ójc, pod któl'ej wezwaniem znajdował si ko,ściól. dalej dal amholl nową, kazał zrobić galerj nad hramą i po bokach kościoła, bo widocznie stawał się zbyt ciasny dla napływu wiernych. Zbudował organ, która to robolta ciągnęła się role }H'zeszło. Do zakrystji przybyły dwa kielichy i srebrna taca, W szystko to ukazuje nam w Szymonie rządnego przełożonego, dbałego o klasztor soie powierzony i o społeczność. A braci w Bydgoszczy od niejakiego czasu bywalo więcej niż po zwykłych konwentach, od kilku lat bowiem znajdowało się tutaj jedno z studjów filozofji 11), mające wówczaH jednegO) lub dwóch I£'ktorów i kilkunastu studentów.

B) Gąsiorek opisuje Gabriela i jego zwolelmików w rk. Bib!. Ba",orowskich nr, 651 A) Rk 2,j.8, 11. Benedykt l\, słynął w Zakonie jako architekt i malarz, '0) Kron. ))ydg. 73 i 84, W styczniu 1603 jest. gw:-ndjanem jeszcze Gabriel z Buku, w październiku już Szymon.

11) StUdjUlIl to znajdowało się w Bydgoszczy stosunkowo niedawno, zapewne przeniesione tu z I\:azimierza, H. 1601 zbudowano dIan osobny hudynek czy skrzydło, (Kron, bydg, 58).

Kapituła lubelska przrsvłają(' lIa gwardjalł:,;two brdgoskie Kościal'lczyka Jana Mysława 12), fiała Szymonowi inllP przeznaczenie, jakie, nipwiadomo. Z dalszrch kolei jego życia wiemy tylkc bardzo mało, Czas jakiś przehywał w Kazimierzu. może też \V charakterze gwardjana, Hoku Hil:2 był gwardjanem w SkQpem, a może 1619 spowiednikiem Norbertanek w Strzel nie, OstatBie lata swoje znowu spt;'dził na gwardjailstwie w Skępem. Dotał siQ tam zapewne z kapituły kalwarskiej 6 lipca W23, i tutaj życia dokonał w ]', lU2U 'O). [ w Kazimierzu i \V SkQpem działalność Szymona zazna('zyła siQ spisaniem kroniki konwentu H), Nadto w Skępcm znalazł się wobec t.rudnej sytuacji. Dobra skQpskie był nabył r. Hi21 kasztelan płocki Wał elIty Zieliilski 011 rodziny Garwaskich. Chociaż przy kupnie tem pośrednicz'ł spowiednik kłaszt.orny Tomasz z Rawy, nowy właściciel chciał ukrócić pra.wa zakonników i zahronić im połowu ryb i wyrębu w lesie. Prawa te jednak opierały się na bardzo dawnym zwyczaju, Poradził sobie w ten sposób, że, za\\?t\rł przyjaźil z sławnym uczonym Piotrem Poznailskim i jego zaprosiwszy do siebie, hojnie podejmując, tłumaczył mu, że Be1'I1ardyni wyławiają ryby i wyrębywają drzewo na sprzedaż. Poznailski przy swojem niedoświadczeniu życiowem, rzeczy nic zbadawszy, zawierzył Ziełiilskiemu i zaniósł już od siebie, skargę 1Ia konwent wobec przypadającej na r, Hi23 kapituły w l{al\Varji 15), Toczyła się wówczas w prowincji rzecz o sposób za

12) .Jan .Mysław (Myślan) z Kościana r. 1593 hędąc kaznodziejq lwowskim, wydał przekład polHki książki S, Hagenowa o Ś, Annie, 1599 był kustoszem krakowskim z kapitlIły warckiej, 1602 został gwardjanem lowickim i definitorem, 1605-8 był gwardjanem bydgoskim, umarł r, llil: w ŁowicZlI, (KlIrkowa E. Uzupełnienie części III. Estreieh era Lwowskie Stuclja Bibljoteczne I. Lwów 1932, 127 - Estreicher XXII, 662 .-- Kron, bydg', 88-91 - Kamiellski .1,. Annales Polono-Seraphici, Hk Bibl. Bem, lwow, s, s. J. 345, M5, 1158, (79), 1':) ,Kron, skępska pas, - Kamieński (), 1. I. 689/90, 4) Annales Ib.

r;) Kron, sk, 20i-s. Szczegół ten nie byl naIll jeszcze znany, gdymy ]Jisali hiografję p, p,: Kron, \ll, Poznania 198, 240-GO,

<'/lOwania ohserwancji. Nowl'g'o prDwincjała Leonarda Starczew:,;kiego W)'I)1'[l110 właśnie pod zllakiem przyciągnięcia, I'ugli. Zahl'onił więc Starczewski połowu i wyręlm. {{to, wie, cz' umyślnie nil' powierzono skępsldego posterunku Szymonowi jałw zwolennikowi :,;urowzego pr7.esb'zegania ohśerwancji. III' sądzić można, wywią.zał się należycie z zadania i doszedł do porozumienia z Zieliilskim, przynajmniej Ddtąd o zatargu nie slyehać, Niestety szczegóh- z tego pOh.tll i zarządu Szymona w Skę)lem nas nie do:,;zł', Można prz'jąć, że w-pelniał, jak należy, zwykli' obowiązld. a Iladzw czajne \\-yparłld liiI' zda1'zył' si!? \\ t. m cza:.,ie, Jedpn z nastrlwó\V jego, niewiadDmego imieuia, takil' o nim zfł!Ji!'.ał wspol1llliellie pośmiertne: "ten wielce poho:żll' o. SzymOli pilllie zehral poprzedników śwoieh zacne l'z'n i dzieła i wysławił pochwalą, własne atoli z przykładnej pokory otocz-l milczeniem, Sądził. że postąpił sohie najlepiej, ahy własną jego d1\\'ałr głol"ił. prace jego, ale niedohrze IH'z'nili wszyscy nastrI)(' jego, l{tórzy nie pozostawili potomnośei żadnego wspomnienia jego pohożllycl1 i przesławnych dzi£'ł i dohrych uczynków 16). DOl'ohek piśmienniczy Szymona z Po,znania przedstawia się dość szczupło pod względem ilości. Napisał. a raczej rozpol"7'ął redagować trzy kl'Ollild: konwe,ntów hydgoskiego, kazimierskiego i skęp:,;kiegD, Z nich jednak kazimierska lIa nie dOjszła. W Archiwum Kapituł włocław'\kiej pośród rękopisów dawnego archhnulI prowincji wielkopolskiej hel'llardyńskiej znajdują się \\ prawdzie dwie krolliki kOl1\yelltu kazimierskiego, żadna jednak z lIich nie jest pióra Szymona; obie stanowią z niej wyciągi, po, mijające eo ciekawsze szczegóły 17). Zachowały się na, szczęście obie pozostałe kroniki, bydgoska i skępska, \V dzisiejszej kronice konwentu hydgoskiego, której rękopis podlOdzi z lat 1690-2 Szymon napisał cały początek i wydarzenia do Impituły lubelskiej ]', 11)0;-1 (tekstu orukowanegolU) Kron, sk. 221 (błędnie liczbowane zam, 211), 17) .Jest to rk Arch, Kap. \Vłocławskie.i: Mon. 6R i :1'/ nr. i wzgl.:3>1 iu', :) (te dwie identyczne).

'/'gg