HO

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1925.04.30 R.3 Nr4

KRONIKA MIASTA POZNANIA

POBYT M. K. SARBIEWRrKIEGO W POZNANIU.

(NiezI1:1,ny przyc,zvnek hiogTaficzny.) }[ittdzy znakomitościami jakich f'oznaii w ciągu ubiegłych wieków rościł w swych murach spotykamy także na,jwybitniejszego poetę jaciiu;kie;go XVII wieku, zas-zc.zytnie "Horacym ::;armackim" zwanegJ' i sła,,"uego nn całą Europę X. Macieja Ka.źmierzn Sa,rbie1wskiego (1595-1 (j40). Wówczas wpr:1 wdzie Sarbiewski nie był: jeszcze slawą ,puropejRką, przez Hu.gona Grotiusa nawet wyżej od Horacjusza stawia:li\ym 1) lecz tylko skromnym fic1lO'lastykiem jezuickim" ktÓrego przebżeni zakonni w uznaniu nieipospolityrh zdolności wy;prnwia]i na dalsze nauki do Rzymu. Sarbiewski pozostawił nam poetyczny pamiętnik swej podróży do wirecznego mia'3tn w elegji łaciilskiej zntytułowanej "Ite' Rornanum", napisanej na .wz6r HoracjuHzowej- ::;atyry o podrÓ'ży do Brundisium 2). Eligję tQ, długJ nieznaną, dOl)iero Lebrecht Gotthelf Langbein w r. 1754 drukiem oglosil z rękopisu, użyC'zonego mu prz.ez je'zuitę polskiego Ludwika Bemfelda 3). RO'ku poprzednio pisząc pierwszą bio:gra.fjQ Sarbiewskiego 4) Langbein utworu tego j-eszcze nie znal. Na język polski przelożył go Władysław Syrokomla (J-"u:clwik KondratowiC'z) 5). Nie pJminął poeta milC'zleniem Poznania, gd:zie pożegnał się po raz ostatni z ahunnami polskimi przed udanicm się w drogę -. jak wykazał dalszy jej, pl'ze1Jieg - wcale nie wolną. od niebezpieczeilstw, kie1dy poeta pod Bambcrgiem nietl1al życia nie postradał z rąk zhÓje('kid1 6 ). Rzewną chwilę IO'ż,elg"n:.U1ia wpmniętllił SarąJievvs]:.i w na,gtQPujcych wierszach elegji:l) L. Aubery. :Memoires pour servir :J l'histoire tle l1ol1ande et des autres Provinces-Unies. Paris lf-)h7. str. 4<18. 2) Ferdrrnandus .Maria .MueHcr. De .Ma.thia C:16i.miro arbievio Polono lloratii imitatore. .Monachii 1917, str. 10. 3) l\btth. Casimiri Sarbievii R. P. f:ue. .Jesu Poloni, Elcia, itineraria. ex )1SC. elllita. Dresdae in officina Hc1.eliana l\.. . 1754. - Poemata omnia, str. 286-2H4 oraz 57{}--572. - M. Jezienicki. CelnicjBze utw01Y ładilskie. Czę!\P 11. Lwów 18H9, str. 102-122. - 4) Commpntatio de Mathiae uasimiri arbievii S. J. Poloni vita, stutliif' pt scriptis. Dresdae 1753. 5) Przf'kłarly poPt.ów polko-ła('iIlHki<,h epoki zygmuntuwskiej. 'rumiI, V. Wilnu 18!)1, str. 218-2:!!).

6) Puem:łta oumia, str. 288.

Prima profecturos Posnania vidit alunlllos, Extremum s<1Ciis ing"emin.are vale.

Viflit in a,mplexlI caros sc fU11l11-'l'e fratre, Laetaque confusis diceI'e vota sOllis 7).

.Jł'st to zarazom jedyny ust<:p w pop."jach Sat'hiewskipgo.

wSlhllnina,jący Poznaii. Pr6cz tej poety.eznej wzmianki, ktÓra dla hil)gTa(nv stanowiła jedyne źrÓdlo do ust.alenia pobytu Sarbiew:,;kiego w P ,)Zllaniu S), istnieje inne jeszcze, dotą:! n:e- nwzgl<:'clllione świaLlectwo, dająlcc ściśłejiS'ze chrO'nologicznie wiad,ollloHci u' tom wydarzeniu Są nim roc.zniki hylego }JoznaI'\skiegli kolCigjum jezuit(,.w, znajdujące si oheellip w Bi-hljut('ce JagiellOllskiej w Krakowie U). Ulytamy tam pod roki,cm 1 (j:2. że 2 września do koleg"jil\lll pozn:1I1skkfto zawital zast<p gości w podrÓ'ży do Rzymu. Najpierw (lwaj dostojnicy zakonni: O. Augnstyn Vivaldi, prowincjał litewski, kUn'y ohf'jmowal urząd prowincjala rzymskiego. oraz U. Jan Orużewski, prokuratoJ1 litpwski. 'ren oshltni ufhwal si do Ulzymu z trzema alumnami: Andrzejem Rudo'lIiu\:i, J\lacipjem 8arhipwski m i Mikołajem Za"viszą" ktÓrych zwierzch'lloi5(\ ,pi'Owiucji litewf>kie} jeznitów kiprowała lIn Hzynhl. na stlldja,. Wyruszyli z Poznanh po trzydniowym pobycie, 5 wrze,śnia 111). Nicma wątpliw.ości, że B\rhiew::lki podczas sweg-o pob) tu w PUZllaniu mieszkał

7) Poem'lta omnia, str. 28(j; w tłumaczeniu yrokomli, Przekłady, str.

2HI:

Naprzórl w mieś"i,. Poznai\skiem ahunny wędrowne ():ldali pożegnanie pozostałej braci.

\IV, bratershiem lIśriślIioniu, z mokremi powieki, R111zyliśmy w węrlr,nvk<; roz2aleni rodzf1', 8) I. B. DieI. M:1thias Kasimir Sal hip\\ki, (Ier Vorgiillger Baldp's. f;til11men au::; lIlaria-Laach. Tom. IV. Freihurg 18'13, str. 346. - XX. (X. Jan Badeni). Kaz,imierz Maciej 8arhiewski. Przegląd Powszeehny. Tom. IV. Kra\"ów 18114, str. 217.

:/) Rękopis l'. 5HJ8 p. t. AlInales Lvllegii Posn:1niensis.

10) Annaleli. Tom l, karta !J4: 8eptemher. 2. Venit P. Aug1.l<;tinu Vivaldi cum P. Joanne Grużewski, quorum prior Pro\"incialis mUlIera in Lituania fUlIclus in ltaliam ProvinciaIis Romanus futurus redibat Poslerior l'rocUJ3tor Lituaniae Romam ibat, adillnctis tribus studiorum causa eodem a Provincia illa dirpctis, Andrca RlIdomin, Mathia Sarbiewski, Nicolao Zawisza. Quima mensis eiudem (sic!) Romam profecti. - Wypisu tego łaskawie udzielili autorowi dyrektOl' BbI. Jagiel!. p. dr. l"ryderyk Papee i p. dr. Władysław Pociecha.