ZAPISKI

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1932 R.10 Nr4

Zbiry pruskie na chwilę sądziły, że znalazły wątek spisku europeJskiego i Janowski był w ich oczach wielkim sprZYSlęzencem. Lecz kiedy znaleziono w jego papierach listy od sekretarza księcia N apoleona, zapewniając go w imieniu księcia, że może bezpiecznie wracać do Francji nawet bez paszportu, jeżeliby go ten nie doszedł, pozwolono mu odjechać i oddano wszystko, co mu było przed tygodniem zabrane. "Pełniący obowiązki dyrektora policji kapitan nazwiskiem Rosę, który mu wprzód pięściami groził, gdy mu na wszystko, jak on chciał, wzbraniał się odpowiadać, żegnał się z nim potem czule, ściskał go za ręce i życzył szczęśliwej podróży!... Na paszporcie jednak jego zrobiono uwagę, że pod zagrożeniem d e s 5 4 t e n A r t i k e l s d e s S t r a f g e s e t z b u c b . e s tj. że pod karą więzienia w fortecy nie wolno' mu już stąpić nogą na ziemię pruską"b) A. Cieszkowski i akta polskie w Wenecji.

N atknąłem się trafem przed kilku laty na strzępy korespondencji i spuścizny literackiej po Józefie Szujskim. Handlarz starzyzną, który u opieszałych spadkobiorców wielkiego historyka nabył jakieś stare graty, znalazł w nich plikę zabłąkanych papierów: kilkanaście listów, różnych osób, pisanych do Szujskiego. Mimo usilnych starań nie udało mu się już potem dotrzeć do licznych, jak opowiadał, woluminów, zawierających całą korespondencję Szujskiego, która zapewne przepadła bezpowrotnie! . W tych strzępach znalazł się też i list Augusta Cieszkowskiego, który ogłaszam poniżej. List wysłany z Poznania, 11 kwietnia 1880, dotyczy sprawy, którą sędziwy autor "Ojcze N asz" zajmował się naonczas z wielką gorliwością i młodzieńczym niemal zapałem. Były to podjęte z pasją poszukiwania aktów polskich w archiwum państwowe m w Wenecji (Archivio di Stato in Venezia). Kwerenda niesłychanie żmudna, a prowadzona przez wiele lat w Wenecji przez Augusta Cieszkowskiego, który jako historyk-amator tern więcej miał trudności do pokonania. Poszukiwania dotyczyły wszystkich dokumentów do dziejów Polski, znajdujących się w Wenecji. Drobna część tylko rezultatów kwerendy Cieszkowskiego ukazała się w druku. Są to "F o n t e s