ŻYDZI POZNAŃSCY W XV WIEKU

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1932 R.10 Nr2/3

Śladów handlu żydowskiego na szerszą skalę niema w Poznaniu. Miejscowi żydzi nie występują w źródłach jako kupcy. Znając jednak ich wymagania religijne, możemy przypuszczać, że istniał handel detaliczny artykułami pierwszej potrzeby, zai ówiio jak rzemiosła n. p. rzeźnictwo, piekarstwo, tkactwo etc. Niekiedy przebywają w Poznaniu kupcy żydowscy z innych miast: pp. Kawian i Michał, żydzi krakowscy w r. 1424, Józef, Juda i Abraham, żydzi z Brześcia litewskiego- w r. 1479, Izaak Jlinko z Brześcia lit. w r. 1491.

III. Społeczeństwo i żydzi.

W rozdziale poprzednim wykazaliśmy kilka punktów szkodliwej działalności lichwy żydowskiej wśród społeczeństwa chrześciańskiego. Obecnie wypada zatrzymać się ńad wzajemnym stosunkiem i współżyciem tych dwóch ras odrębnych, o różnej sferze przekonań tradycyj, zwyczajów i interesów. Stosunek ten był zasadniczo taki sam jak dziś, jedynie może inne okoliczności, czasy i ludzie nadawały mu nieco inny charakter, bardziej żywiołowy i stanowczy. Człowiek średniowieczny, jako masa, tłum, nie umiał ukrywać swych uczuć, czynił to tylko pod przymusem władzy, prawa i t. d. Gdy jednak nadarzyła się sposobność zerwanIa tamy, rozpętywały się instynkta i temperamenty. Lichwa żydowska ciążyła bezsprzecznie na szerokich kołach społeczeństwa. Znoszono ją cierpliwie jako przykre lecz konieczne brzemię. Od czasu do czasu jednak odczuwano potrzebę chwilowego choćby zrzucenia jarzma. Świadczą o tern pogromy, wybuchające z lada powodu. Pogromy takie dawały możność okazania siły i były doskonałym sposobem umorzenia długów, wśród zamętu bowiem, a często i pożarów, łatwo ginęły obligi. listy dłużne i t. d. Prof. Ptaśnik uważa pogromy żydów za objaw cywilizacji, za poczucie samowiedzy społecznej, zwłaszcza w miastacii, za wyzwalanie się z zależności ekonomicznej pod hasłem "swój do s\sego"O").

»') Ptaśnik, Żydzi w Polsce, str. 225.