KRONIKA MIASTA POZNANIAdewszystkiem w zakresie ornamentu, charakter późniejszego baroku, czy to w potraktowaniu fryzów i gzymsów, czy i w bogatych ozdobach dekoracyjnych, których na oryginalnym planie nie spotykamy. Występuje tu przedewszystkiem wspaniale rozprowadzony ornament roślinny wijących się liści akantu, wykończonych w białym stjuku (ryc. 5). Dalej, zamiast niskich empor ponad arkadami, wprowadzono wspaniałe okna o bogatern obramowaniu jako zamknięcie empor, pozatern na samych łukach wsparto stjukowe putti, podtrzymujące kartusze. Widzimy, że wnętrze naszego kościoła wypełniono, czy to bogatym ornamentem stjukowym, malaturami ściennemi (Karol Dankwart), czy liczne mi rzeźbami o wysokiej wartości artystycznej (Bianco) .

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1932 R.10 Nr2/3

Szkoda, że w rozprowadzeniu konstrukcji architektonicznej, mimo jasno przeprowadzonego projektu, nie nadano całości skończonych form artystycznych i zaniedbano wzniesienie odpowiedniej kopuły, która dla tego typu kościołów była przecież tak bardzo charakterystyczną. Wyżej przedłożone i po raz pierwszy opublikowane oryginalne projekty do budowy kościoła pojezuickiego w Poznaniu, staną się niewątpliwie ważnym przyczynkiem do kwestji rozbudowy tejże świątyni. Problem ten wymaga jednakże jeszcze dalszych oświetleń, nieznanym przecież pozostaje nadal oryginalny proj ekt pierwotny, a może w przyszłości da się ustalić nazwisko twórcy tegoż projektu. Poznań, w grudniu 1931.

ŻYDZI POZNAŃSCY W XV WIEKU 1379-1502.

II. Lichwa.

Głownem polem pracy i źródłem dochodów było dla żydów bankierstwo i liehwiarstwo. W końcu średniowiecza niema prawie żyda, któryby choć pobocznie nie uprawiał lichwy. W Polsce również tylko dzięki lichwie i stałej gotowości do usług panującym umocnili żydzi swe stanowisko, uzyskali przywileje i wpływ \. Kraj nasz był dla żydów, prześladowanych na zachodzie, niejako ziemią, obiecaną, gdzie spodziewali się powetować straty poniesione gdzieindziej . Ślady działalności gospodarczej i pewnych wpływów żydowskich spotykamy już w w. XII i XIII. Świadczą o tern brakteaty z czasów Mieszka III. i Leszka Białego, mające napisy polskie, lecz alfabetem hebrajskimI). Wskazuje to, że żydzi byli dzierżawcami łub zarządcami mennic. Rozkwit gospodarki żydowskiej w Wielkopolsce przypada na w. XIV. i XV. Przychylne stanowisko władców, względnie spokojne warunki pracy, pomnożyły bogactwo żydów, dobrobyt zaś i zapas kapitałów ułatwiał im znakomicie podejmowanie spekulacyj i zwiększanie obrotów. Początkowo, choć mieszkali po miastach, uprawiali żydzi lichwę wśród szlachty, która, bądź ze względu na swe stanowisko społeczne, bądź też z innych przyczyn, jak walka z ruchem mieszczańskim, wojny etc, zawsze potrzebowała pieniędzy. Na teren miejski zwrócili swą działalność dopiero w I. polowie XV. w. Dzięki sprzyjającym okolicznościom zajęli również żydzi poznańscy, obok krakowskich i ka

') Schipper l. c. str. 41-2.