H-IW,EZ,TA JANA CZEHSIUEGO W POZNANIU

Kronika Miasta Poznania: miesięcznik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1924.10.31 R.2 Nr9/10

19i

mchu dysydenckiego wśród katolików niemieckich. Resztki WIerniejszych zebrali w r. 1863. Czerski i R'onge łącząc je w "związek l efcrmy religijnej" (Religioser Reformverein). Jak na tle takiem 'foOzwijały się g m i n y C z e r s ki i e go? Ominy te otrzymały częściowo tylko kaznodziejów dysydenckich. Charakterystycznem jest, że żaden k'siądz katolicki Z Wielk,opols'kl nic przyłączył się do nowinek, bo i nawet Czerski sam nie !był Wielkopolaninem, choć w diecezji poznańskiej zatrudniony. Przeszli natomiast na lwiarę nową. księża: Anzelm Bemhard z Torunia, August Grabowski, proboszcz z Starogrodu p. Chełmnem, Augustyn Piast z lChehnna, wspomniany już Sy wester z idiecezji krakowskiej, Schlossmann z Szwajc3rji, a wreszrne Czerski :sam "wyświęcił" relegowanego z Pelplina kleryk:1 00wiata. Wszyscy ci byli czynni jako kaznodzieje dysydenccy, krótko współpracował nadto z Czerskim Szatkowkz ze Lwowa. 00wiat hardZio wcześnie poszedł w kierunku lip s'!{!i m , Grabowski, praoow.ał tylko w duchu lipskim. Od k,azl1od'zicjów w wielkiej mierze LależakJ utrzymanie gmin dla kierunku Czerskiego. Dnna rozpa(lła ię zaraz Im przyj'icin drugiego wyznania pilskiego.

Urn)!a, licząm pierwotnie oholo 60 osób, przeszła 110 kościoła ewangelickiego. Na Pomorzn po wyjaHnienin różnicy miECllzy RongelI1 a UzerRkim opuwiedziaIy si za L;zerskim jedynie Toruń i Biskupice. Biskul'ice miały ,\ ugóIf' 15 członków, z których już w r. 1R47 110 kościoła ewangelickiego wróciło 1:1, do katoliddego 2. \IV Toruniu trzymał gmin" kaznodzieja B!'rnhanl. Udy ten w::;zakże w 1'. 1856 z wielu członkami przeszedł do kościoIa ewangelickiego, pozostał:.>, hardzo nieliczna garstka, która zaehowywała wyznanie pilskie i przyhłczyła się w 1'. 1859 do unji gotajskiej. Na północy Księstwa rokowała niezłe dla tlysydentyzmu n:tLlzleje BydgoS7.Cz. I{ychło już zaezęły się w gminie tej spory o kiPI.wlek, które uoprowal1ziły po lwngresie pilskim do zuprlnego rozłamu. \IV r. 18 t(j 1'0Ilzielił się zespół (przedtem 137 człouków liczący) na dwie grupy: za czergkim około 50 osób, za Dowiatem (kierunek lipski) 35. lloz<lwojenie trwało niHllllg0, bo w tymże jesz'ze !'oku p<U'tja pilska wraz z kazuodziejq t'('h1os::;manncm przeszła 110 lipskiej. \IV roku zaB 185 cała gmina, pl'zesz1a (lu kościoła P\Vangeli{kieg"O. W ygl'ał więc sprawę u::;tRtccznie.... pastor Homberg.

Nakło liczące wraz z S71lbinem w początku roku 184G z dziećmi 41 riusz, głównie z kół ul'z(,!dniczych, już w i!utym 1846 odpadłQ od Czerskiego i przyłączyło się do kierunku lipskiego jako filja Gdańska. Fordon i Koronowo, z góry słabe, upadły zup')łnie t:"k. że niebawem żadnych nie miały dysydentów. Trzymały się najmocniAj Czerskiego liwie gminy najstarsze: pilska i chnllzieska. Chodzież w najlep::;zym czasie miała z dziećmi 37 dusz, od roku 1846 cofała się już. W l". 1859 przyjęła unję gotajską, zachowując