ŻYDZI POZNAŃSCY W XV WIEKU 1379-1502

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1932 R.10 Nr1

Na niejasność tego paragrafu zwraca uwagę Bloch, sądząc, że jest to kompilacja 2 paragrafów Bolesława i Kazimierza W. Może Kazimierz dodał klauzulę o 4 towarzyszach świadka, chcąc rozszerzyć przywileje żydów. Autor nie wyklucza jednak jeszcze późniejszego powstania klauzuli 2B ). Sądy żydowskie zajmowały się sprawami cywilnemi i karnem!.

W Poznaniu występują sądy żydowskie po raz pierwszy w r. 1400. W roku tym odbywają się rozprawy w domu żyda Abrahama. Komplet sądzący stanowią: Bedelicz, Petrasz, Wojciech i Borysław , jako zastępcy burgrabiego, wojewody, sędziego i podsędka, obok innych członków sądu. W następnym roku rezyduje sąd u żyda Muszki w składzie 3 osób: Petrasza, Wojciecha i Henryka JO). Trzeci raz pojawia się wzmianka o sądzie żydowskim dopiero w r. 1432, co dr. Schipper przyjmuje nieściśle za datę zaprowadzenia sądów żydowskich w Poznaniu 81 ). Pod względem społeczno-prawnym stali żydzi zawsze wysoko. Przez swą wybitną rolę w skarbowości dochodzili często, zwl. na Zachodzie, do znacznych dostojeństw. Z pocz. XIV w. ok. 1323-45, żydzi,_Muszkin Jakób i Michał zarządzają dobrami arcybiskupa trewirskiego, pisząc rachunki po hebrajsku 32). Nie pomagały synody i ich uchwały, panujący otaczali opieką swych doradców skarbowych i bankierów. I polscy żydzi niezgorzej się mieli. Statut Bolesławo-Kazimierski równa ich ze szlachtą, nakazując za bezkrwawe zabicie żyda, karę jak za zabicie szlachcica, za krwawe zaś karę śmierci i konfiskatę majątku. Za zranienie i pobicie również kara pieniężna. W razie tajemnego zabójstwa i niemożności wykrycia mordercy, rozstrzygał sąd Boży 33j. Kara za zabójstwo wynosiła początkowo 60, później 120 grzywien, czyli tyle, co za szlachcica

28) Bloch, I. c. str. 81, 81 u w.

30) Terr. Posn. f. 16, 60.

31) Warsch., str. .328, Schipper, str. 260.

32) Ptaśuik, 1. c. str. 219.

S3) Blach, 85, 93.