OPIS POZNANIA Z ROKU 1787

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1932 R.10 Nr1

w fosę. W tejże samej stronie południowej są trzy małe kanały murowane, wpadające w fossę: 1-szy na Psiej ulicy, 2-gi na Wrocławskiej, 3-ci przy Furtce Zgniłej. A k wed u k t y. - Trzy są źródła za miastem w stronie północnej, które dają wodę źródłową całemu miastu; od każdego źródła osobne idą podziemne rury drewniane. Do dwóch fontan, które są w rynku po stronie wschodniej, są rury prowadzone z za miasta o pół ćwierci mili z Winiar: wchodzą do miasta przez mur przy Bramie Wronieckiej, biegną ulicą Wroniecką do rynku i skręcają ?ię ku dwora fontanom strony miasta wschodniej. Do dwóch znowu fontan w stronie zachodniej rynku są rury prowadzone z za miasta, z strony zachodniej, a pół od pierwszego źródła bliżej: mają swój początek przy cegielniach; wchodzą do miasta przez mur przy Furtce Zamkowej, od której ulicą wpadają w rynek; dają wodę dwom fontannom w stronie zachodniej. Trzecie osobne rury są prowadzone z Winiar, które dają wodę fontannom na żydowskiem mieście; te rury żydowskie z pierwszemi rurami miejskiemi, także mającemi wodę lubo od innego źródła v. Winiar, są bok obok prowadzono do miasta, oprócz że rury żydowskie od środka ulicy Wronieckiej już nie dochodzą do rynku, lecz skręcają się do miasta żydowskiego. Od fontan miejskich strony wschodniej idzie akwedukt do kollegjum pojezuickiego i probostwa naprzeciwko facjaty kościoła parafjalnego 1 sytuowanego. Prócz tego jednego akweduktu żadne inne już nie odbierają fontannom miejskim wodylo) . Są atoli rozprowadzone popod kamienicami miasta rury w stronie północnej, zachodniej i południowej, ale te biorą wodę z rzeki Flizy, która tylko służy do browarów. 6-to. - Gór y . F o s s y. D r z e w a, - Góra w stronie zachodniej jest jedna, na której stoi zamek i klasztor franciszkański, lecz nie

!fI) Cztery te fontanny ozdobił ok. r. 1613 rzeźbami snycerz Krzysztof Redel, który za to otrzymał od rady m. Poznania grunt na przedmieściu zw. Gąski ("propter insigne specimen artificii, ouod edidit et exhibuit:nobis in conficiendis statuis per se affabrc sculptis, ex ąuibus aqua in cistemas civiles, hic in circulo no vi t e r e r o c t a s, defluit"); porowa, zdeponowane w Archiwum Państw, w Pozn. akta radzieckie poznańskie z lat 1609-1615, fol. 6fi6 v.; na ciekawą tę zapiskę, zwrócił mi łaskawie uwagę Br. Alfred Brosig. Około r. 1613 powstały zatem w rynku nowe fontanny, do których prowadzono wodę drewniane mi rurami. W lecie r. 1930 odkryto przy pracach ziemnych w południowo-zachodnim rogu Rynku drewniane rury wodociągowe (Kronika m. Poznania, VIII [1930], str. 287); przypuścić jednak należy, że nie były to owe dawne rury drewniane, o których mówi opis z r. 1787, lecz szczątki rur drewnianych, prowadzonych w latach 1840 i 1841 przez Edw. Raczyńskiego, których jedno odgałęzienie przez grunta koło franciszkanów, przez zachodnią studnię Rynku i ul. Szkolną biegło ulicą Strzelecką na pi. Bernardyński, jak podaje Artur Kronthal (,.Graf Eduard Raczyński u. die Posener Brunnen", Hist. Monatsbljitter f. d. Prov.

Posen, IX [1908], str. i); część tych rur odkryto w r. 1911 na dawnym gruncie franciszkańskim przy ulicy Sierocej, podczas budowy gmachu miejskiego; odnośny plan z wyjasniającem pismem Magistratu zachował się w zbiorach Archiwum Państw, w Poznaniu (Plany, nr. 1506).