KRONIKA MIASTA POZNANIAwybudowany r. 1783 kościół dysydencki z oficynami porządnemi, gdzie są mieszkania pastorów i szkoły dla młodzi protestanckiej; jednym bokiem patrzy na Garbary, drugim na miasto Waliszew, a zatem z dwóch stron ta piękna budowla jest wodą pod same mury oblana. 2-do. - Koś c i o łów i p a r a f i j przytykających do Poznania jest cztery: 1) Kościół parafjalny Św. Marcina, na zachód od murów miasta kroków 310; 2) kościół parafjalny św. Wojciecha, na pół noc od murów miasta kroków 444; 3) kościół parafjalny św. Mikołaja. na wschód od murów miasta kroków 980; i) kościół parafjalny św. Rocha, na wschód od murów miasta kroków 1400.

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1932 R.10 Nr1

Kościołów większych nieparafjalnych za murami miasta Poznania jest jedenaście. W stronie południowej: 1) kościół WW. Świętych, o kroków 85 od murów miasta, stoi pośród oparkanionego placu, długiego kroków 80, szerokiego kroków 60, służy do grzebania ludzi uboższych w mieście zmarłych; 2) kościół i klasztor xx. bernardynów, od murów miasta kroków 400; 3) kościół św. Anny po lewej stronie kościoła bernardyńskiego, wtyle spojony z murem klasztoru bernardyńskiego; 4) kościół i klasztor panien bernardynek, po prawej stronie kościoła bernardyńskiego, kroków 24 odległego; 5) kościół i klasztor xx. karmelitów trzewiczkowych, od murów miasta kroków 640. - Wszystkie te kościoły są w parafji św. Marcina. W stronie północnej: 6; kościół i klasztor xx. karmelitów bos\ch, od murów miasta kroków 444, jest w paraf ji św. Wojciecha. W stronie wschodniej: 7) kościół i kollegjata Najśw. Marji Panny, od murów miasta kroków 1130; 8 ' i kościół katedralny, od murów miasta kroków 1220; 9) kościół i klasztor mały xx. filipinów, od murów miasta kroków 1748, ma swoją parafję, ale że już za parafją św. Mikołaja, a zatem nie jest przytykającą do parafji Poznań; 10) kościół i klasztor xx. reformatów, od murów miasta kroków 1900; 11) kościół komenderski parafjalny, ale nie przytykający do parafji Poznań, jest od murów miasta kroków 2240.

3-tio. - M i a s t a g r o d o w e i p o w i a t o we: Poznań jest miejscem sądów grodzkich i ziemskich; Kościan, miasto powiatowe województwa tego, na południe mil 4 wielkich: ziemstwo poznańskie po każdej skończonej kadencji w Poznaniu przenosi się na sądy do Kościana; Srzoda, miasto sejmikowe województw poznańskiego, kaliskiego, gnieźnieńskiego, na wschód zimowy mil 3 wielkich; Wschowa, miasto powiatowe województwa tego, na południe mil 10. 4-to. - D r o g i do m i a s t p o w i a t o w Y c h: Droga do Kościana miejscami piaszczysta, miejscami twarda; pół drogi od Poznania ma niziny z wzgórkami, drugie pół do Kościana droga równa; w lata pogodne za 5 godzin pospolicie przejeżdża się mierną jazdą, sanną prędzej; podczas rozcieczy niezmiernie się droga opóźnia i dlatego, że w miejsach niskich dla niedostatku mostów i grobel