OPIS POZNANIA Z ROKU 1787

Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony sprawom kulturalnym stoł. m. Poznania: organ Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania 1932 R.10 Nr1

oddzielny plan Poznania w dobie sejmu czteroletniego (17881792), w skali ca, 1 : 10.000 3 ).

Oczywiście można 1 już zgóry przesądzić, że do planu Poznania nie znajdą się tak obfite materjały rękopiśmienne i kartograficzne, jakiemi rozporządzano przy opracowywaniu planu Krakowa. Wystarczy choćby wymienić t. zw. kołłątajowski plan Krakowa z r. 1785 (w skali 1 : 3.286), sporządzony najprawdopodobniej dla celów Komisji Edukacyjnej, a oparty na bardzo szczegółowych pomiarach, który stanowił zasadniczą podstawę dla planu Krakowa w dobie sejmu czteroletniego. Nie posiadamy dla Poznania żadnego planu, który możnaby pod względem bogactwa treści i dokładności w przedstawieniu szczegółów porównać z wymienionym planem kołłątajowskim"). (idy więc kartograficzny materjał nie wystarcza dla możliWIe dokładnego odtworzenia planu Poznania z doby sejmu czte

*) Porówn. tekst do cytowanej mapy woj ew. krakowskiego (str.

115-120), gdzie T. Czort omawia szczegółowo źródła, metodę i znakowanie planu m. Krakowa i okolicy w dobie sejmu czteroletniego. 4) Z okresu najbliższego sejmowi czteroletniemu (przed trzecim rozbiorem) zachowały się w naszych poznańskich zbiorach tylko dwa plany miasta Poznania: plan sporządzony w r. 1780 przez C. L. Grunda dla poznańskiej Komisji Dobrego Porządku i plan z r. 1785, sporządzony dla kapituły katedralnej poznańskiej przez Jana Krzewskiego; porown. Brosig Alfr.: Poznań, i miasta Polski zachodniej w. grafice. Poznań 1929, str. 37, nr. 61 i 63. Szczególnie cenny ze względu na swą wielką podziałkę (1 : 2 500; t. zw. plan kołłątajowski ma skalę 1 : 3.286) jest plan Poznania z najbliższych lat po trzecim rozbiorze, sporządzony na podstawie pomiarów Spaldinga przez lieermanna i Kniippelna, porówn. Brosig A, loco ci1., str. 37, nr. 02, który jednak fałszywie ustalił datę planu na r. 1780, pochodzi on z pierwszego dziesięciolecia po trzecim rozbiorze (1793-1803), przed pożarem Poznania w r. 1803. Z innych planów m. Poznania zasługują na uwzględnienie: plan z r. ca. 1800 (Brosig loco cit. str. 45, nr. 95), z roku 1801 (Brosig, nr. 96), z r. 1803 (Brosig, nr. 97) i bardzo starannie, z artystyczne m zacięciem wykonany przez Kniippelna kolorowy plan z r. 1804 (Archiwum Państw, w Pozn.: Plany, nr. 1801). Na podstawie wymienionych planów wykonał Dr. Alfred Brosig załączony na końcu tej rozprawki szkic planu Poznania (w obrębie dawnych murów) i najbliższej okolicy z r. 1787; za lę cenną pomoc składam mu najserdeczniejsze podziękowanie.