GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1816.05.22 Nr41

Wielkiego

Xiestwa POZNANSKIEGO

JIjO.41.

w Srodę

Z Berlintr dnia 16. Main.

We wtorek, dnia 14. t. m" o godzinie 6, wieczotney przybyła tu J ey Królewiczowska Mość Eleliorowiczowa Heska (siostra N. Króla) z dwiema Xi<;zniczkami córk-ami, w dobrem zdrowiu, i słaneła w zamku Królewskim wprzyporządzonjcłi dla Niey pokoiach Fryderyka L Z Warszawy dnia n. Maia.

Zagaienie posiedzenia publicznego Towa' rzystwa Królewskiego Warszawskiego Przy iaciól nauk, w dniu 30. Kwietnia i$i6 roku, przez ,JW- Staszica, Prezesa tegoż Towarzystwa.

(Ukończenie.) Po zagaieniu posiedzenia przez Prezesa« Towarzystwa, czytał Xiądz jfan BystrzYcki rozprawę Xiedza Antoniego Dqbrowskiego pod tytułem: "Uwagi nad spesobern dawania matematyki w szkołach publicznych, tr ttórey treśd iest następująca:dnia

22.

Majaigi G .

Wymieni» naprzód autor rozmaite zdania o matematyce, fo iest: ie iedni doradzała dla szkół publicznych elcmenta Euklidesa, drudzy &\, za dziełami Lhuillera, inni innych Geometrów zachwalaią: niektór)m-terainieyszy rozkład matematyki po kiassach zdaie się mniey dogodnym-, nii był przepisany planem Kommissyi Edukacyiney; naboniec iedni sadza;, źe matematyka w szkołach publicznych za nadto daleko 4est posunięta; drudzy rozumieią" izby ia, daley iescze posunąi należało. Rozbiera autor te zdania w sczególności, I tak okazuie, ie dzieła Euklidesa, lubo pod względem ścisłości i dokładności w dowodzeniach pierwsze trzymaią mitysce, lecz-taf sama surowa ścisłość i dokładność, czyni go do poięcia trudnym i dla małey tylko liczby uczniów dostępnym. A zatem, fe pomienione dzieło służyćby tylko mogło- dla szkoły przeznaczoney do formowania, w samych zaraz początkach edukacyi, biegłych, matematyków, któreybyszkoły «cenlowle z chęcią doskonalenia się w tey umiejętności, łączyli bystry dowcip, · łatwe poincie i pamięć eczęślwą. Prawda tę ciągiem doświadczeniem potwierdzaną, popieraią liczne zdania sławnych Geometrów. Tu przytacza W) tatki z bistoryi matematyki przez Bojsut, iako też przez Montuela. Dway ci mężowie oddawszy sprawiedliwość.

Euklidesowi, uznali, ie nie dla wszystkich szkół z pożytkiem wykładane bydź mogą« Zastanawia się potem autor nad dziełami Lhuillera i wymienia niedogodności, iakie się w nich znayduią, iako to: ze wiełe wiadomości nie należących do geometryi w nich umieścił; ze niektóre rozwlekłe i ciemno są wyłożone i wiele bardzo opusczonych; Że ieg.o algiebja iest tylko zbiorem zagadnień arytmetycznie, algebraicznie, a często nawet i geometrycznie rozwiązanych; że w niey nie- I masz istotnych działań właściwie do algiebry należących; że nawet lego arytmetyka nie we wszystkich punktach iest doskonałą, bo nie Wszystkie działania są tak gruntownie wyłożone iak bydź powinny; że na działania tiuI dnieysze niernasz podanych żadnych prawideł.

Z tych uwag wnosi autor, iż gdyby LhuilJer} tak znakomity w matematyce, pisał teraz dzieła elementarne, te byłyhy zupełnie tóźne od tych, które przed czterdziestu laty ułożył, iak mamy lego dowód na algiebrze wydaney przez niego po Prancuzku w Gieii"ewie roku 1804, we dwóch tomach, z którą algiebra d!a szkół narodowych Polskich porównania wytrzymaćby nie mogła. > Daley mówi autor, iż Magistrature nad edukacyą przełożona zwaiaiąc, że zaprowadzenie do szkół publicznych Euklidesa, nIeodpowiedziałoby iey zamiarom, upowszechnienia w krat« matematyki początkowey; że dzieła elementarne Lhuillera z wielu miar są teraz niedostateczne, zwróciła uwagę na późnieyszych t z pomiędzy nich dzieło Lacroix przeznaczyła.

Usprawiedliwia potem autor ttórnacza geometryi Lacroix} że niewszędzie trzymał się wiernie oryginału: bo nayisśnieysze więzyku Piaacuzkim dowcdzei śa uiernie oddane po Polsku, staią slę- częstokroć zawUcmij ie odmienił porządek wiadomości, stósuiąe się do powszechnego prawidła pedagogii, iż uizniom rzeczy łatwiejsze pierwey niż tru» dnieysze wykładane bydź powinny. N akoniec, porównywa dawnieyszy rozkład matematyki z teraźnkyszym od Magistratury oświecenia podanym, i okazuie, że tera» źnieyszy iako stosowny do postępu tey umieiętności, daleko iest dogodnieyszy, osobliwie Z tego względu, że aż do klassy VI. iest ciągłe powtarzanie, pod rozmaitemi postaciami, nayistotnieyszych prawd arytmetyki, algiebry i geometryi.

Ofiary wtympólroku w.zbiorach naukowych Towarzystwu przez Czlonków zlożone.

Pułkownik Chodkiewicz: Tom pierwszy własnego dzieła o chemii. Prezes Rady naywyższty lekarskiey, W'olf, własne dzieło: "Rye sztuki leczenia, czyli Terapiia ogólna i sczególna." Professor Ui.iwersytetu Wileńskiego Jundziłł: "Index plaruarum Horti botanici Imperialis Vilnensis, cum appendice." Professor szkoły Akademicko-lekarskiey, Celiński: »D e uteri putrescentia, Dissertatio Autore J oanne Z i m m e r m a n n o Prago Varsovieiisi." Professor uniwersytetu Wileńskiego, Joachim Lelewel} pismo własne pod tytułem: "Historyka." Doktor medycyny Arnold: Ośrn tablic rysunków medalów Polskich. (Lubo dobroczyńca milczeniem pokrywa przez skromność sobie wrodzoną ofiarę, iednak wdzięczność należna zamiiezyć niepozwala, iż w Marcu rotu bieżącego J W. Staszic, Prezes, ofurował T ewarzystwu na pomnożenie funduszów iego, exemplarzy 150 dzieła swoiego: O ZiemierodsCwie Karpatow, z mapparni, figurami, tablicami i blachami do wybicia ryun potrze- dniil- _ W ostatnią r.Pedzufę, iafco pierwszy brwmi. Jest to owoc kilkunastoletniey pracy, dzień świąt Zmartwychwstania Pańskitgo, diugiey a niebezpieczney podróży i znacznych odprawiła się wielka parada woyskowa na wydatków, przez Autora czynionych. Do- dziedziruu placowym, tudzież na płacach d a t e k S e k r e t a r z a T o war z y s t w a . ) Piotrowskim i Isafcijewskim. N astępuie wysczegołnienie darów, prze« Z dViedni. i dnia 7. Matę.

Obywateli Towarzystwu złożonych. Podług doniesień z Laikach, spodziewaZ Petersburga d. 13. Kwietnia. ny tam był Cesarz dnia ig. t. m., i zabawiDzień Zmartwychwstania Pańekiego ob- wszy tamże przez 3. dnie, zamyślał ruszyć chodzony tu by? zwyczaynym sposobem, ale dnia 23. przez Villart do Tyrolu. Dzień zjazd u dworu był nadzwyejay liczny; obrząd 27, Maia przeznaczony był na przybycie do zaś złożenia powiuezowań NN. Cesarzowi i Inspruka, a dzieii 30. na ałoienie przysięCesarzowym, od wszystkich obecnych w ko- gi hofdowey.

ściele pałacowym, Członków Rady, Senatu, Do Triestu iezdziła Deputacya kanałów Urzędników dworu i cywilnych, był Wspa- z Mantui, IVenecyi i Livorno, z prośba} niały i podziwienie wzbudzaiacy. Tak nad- do N. Cesarza o pośrednictwo, ażeby Izraezwyczaynie wielkie zgromadzenie w dniu tym litom we wszystkich państwach Europy dodo pałacu, było zapeirne dla tey przyczyny, zwolone było wolne wykonywanie obrządków że mieszkańcy (uteyszey stolicy przez cztery ich religii. Przyiął ich łaskawie Monarcha iuż lata pozbawieni byli sczęścia, w dniu tym i przyrzekł opiekę w 6woich państwach. oglądania N. Pana. W roku 18 12. Cesarz Policya w IVenecyi zamknęła źgromąJ Jegomość uroczystość tę obchodził w Wilnie; dzenie Kasynowe pod znakiem iedno» w roku 1 g 13 w Dreźnie; w roku 1 g » 4 w Pa- ś c i, którego członki co trzy dni się zbierały* ryżu, gdzie Alexander y zwalecznymr towa- Z powodu smutnego wydarzenia śmierci rzyszami wielkich dzieł swoich w dniu tego N. Cesarzowey, odprawiło się we wszystkich Święta, (29. Marca), pod otwartem niebem stołecznych miastach państw Austryackich składał uroczyste dzięki Panu, za udzielone solenne nabożeństwo żałobne. zwycięztwo nad powszechnym nieprzyjacie- Dnia 3. po skończone m nabożeństwie po« lem Europyl gdzie z radością niewypowie- grzebowera udała się cała rodzina Cesarska dziana, i zachwyceniem Rossyanie, w murach do Schoenbrun} dla przepędzenia tamże '""pięzwycięioney stolicy, wykrzykiwali: Zmar- kney pory czasu. Cesarz spodziewany w piertwychwstanie Pan, i rOzPierzchną sie nie- wszych dniach Czerwca. Od dnia 3. «twoprzYiaciele iegof - Rozpamiętywdnie tak rzone znowu zostały teatra, które z powodu wielkiego i wiecznie pamiętnego wypadku, ijłeby po N. Cesarzowey były zamknięte. sprawiało i teraz w sercach synów Rossyi Dnia 1. t. m. weszło pierwsze woysko naytkiiwsze wrażenie, a poglądaiąc na Mo- Austryackie do Salcburga i Schiirding. narchę, słdwą i chwałą uwieńczonego, dziś Hrabia Choryński, Prezes rządu Niższey zaś w stolicy własney, pospołu z wiernymi Austryi, został mianowany Prezesem Izby poddanymi dji<-ń ten obchodzącego, w unie- nadworney Cesarskiey. » sieniu, sercem i usry powtarzali pieśń zwy- Dnia 31. Kwietnia ogłoszono W \4edyO'"" cieztwa: Zmartwychwstanie Pan, i ro%- lanie, ii Cesarz postanowił dnia 14. Mirc pierzchną się nieprzYiaciele iego. W roku znieść karę cielesną bicia fciiem w calem Ki"q lO '!>_ dzień Paschy odorawiał N. Pan w Wie- lestwie Loiabaidzko- Wene<;laem" ionwencyą, zawartą W Paryżu dnia 5. Listopada r. z. między* dworami Wiedeńskim, Petersburgskim, Berlińskim i Londyńskim, względem wysp Jońskich, a zatwierdzoną przez Cesarza Austryackiego dnia 17. Grudnia wWenecyu Wyspy te: Corfu (Cor cyra), Corigo (Cythera), Zante, Ctphalonia, Sta Maura, Theaki (Ithaka) i Pazo, ogłoszone są w rzeczoney kenwencyi za oddzielne, wolne i niepodległe państwo, pod nazwiskiem zjednoczonych etanów wysp Jońek-ich, i oddane pod bezpośrednią i wyłączną opiekę Króla Angielskiego. Powietrze morowe w Szlawanii, KroaCyi, BoŚnii i Dattnacyi częścią ustało, częścią odsunęło się od granic Austryackich. W Raglizie i Mołdawii znayduią się iescze ślady zarazy. Z Drezna dnia 13. Main.

Dnia g. t. m. przybył tu panuiący Xiąfę Sachsen- Gotha, i stanął w domu zaiezdnym pod Złotym Aniołem. Dnia a o. udał ew, oa obiad do Króla do Piłnicy. Król Jmć kazał wyliczyć 12,000 hl. na wystawienie jkapiicy na tuteyszem nowem mieście. Z Frankfortu dnia 27. Kwietnia.

Pan Pauleau, wynalazca instrumentu nazwanego O rchestrino, wyiechał dziś ztąd z swym wybornym wynalazkiem. Ma zamiar, w drodze do Petersburga, iechać przez Hamburg i tam się żnina popisywać. (Nie iest to ten sam instrument z którym był przed kilkunastu laty w Hamburgu, lecz zupełnie nowy i o wiele doskonalszy). Wszystko, co do tych czas gazety o tym instrumencie ogłosiły, iest nietylko bez iadney przesady, ale owszem w istocie mnifeysze od prawdy. Ma kształt zwyczaynego małego klawikortu, i doskonale nasladuie koncert grany przez 12. do 16 osób. Strony iego wprawiane są w wieko i nieby waią poruszone od innych przedmiotów; lecz 6aeT« przez przyciśnienie klawiszów, poruszak pewny jodzay smyczka. W tym właściwie znayduie się taiemnica wynalazku, którey podług twierdzenia wynalazcy, dotąd iescze nikt nieodkrył. Ten smyczek pociąga się przez mechaniczne urządzenie, podług potrzeby, prędzey lub wolniey tam i nazad. Pan Pauleau, iak zapewnia, wyłożył na ten instrument 200,000 franków, nim go cig ostatniey doskonałości przyprowadził; podług iego twierdztnia, ma i tę osobliwszą własność, ii się nigdy ilcrozstraia. Od A enu dma 6. M ai a.

Deia 2. przyciągnęła do Manheim część woyska Austryackitgo, które stało dotąd MV Landau, a teraz wraca do państw Austryac ki c h. W witlkiem Xiestwie Badtńskiem spodzie« waią się wkrótce nowey organizacji. Dnia 8- Maić Podług listów z Kasse/, rozeydzie się seym dnia to. tegoż m. w skutek wyrofc-a Xiąięcego.

Ze strony rządu W.. Xiecia Heskiego przy.

była óo {Hoguncyi Kommissya, dla urządzenia wszystkiego, co się tycze bliskiego zaięcia tego miasta w posiadanie. Natomiast przybyła Deputacya Magistratu Aogunckie« go do Darmstadtu, dla złożenia hołdu uszanowania N owemu władcy wimietriu mieszkańców i-umówienia się z tarnecznemi wła« dzami względem potrzebnych rozporządzeń, raaiących wpływ na obięcie tego miasta, co za kilka dni ma nastąpić. Z Bruxelli dnia jfr. Maia.

Listy z Sedanu donoszą, ii woyska Pruskie odbywa od kilku dni musztrę przed Generałem Pirch. Woysko to znayduie się w naywyborr.ieyszym «tanie. Mnóstwo Ofi.erów Rossyiskich i Prancuzkich przypatruie się obrotom tego woyska. W leżach woyeka Pruskiego różne zaszły obeyrzy całą Jeżową linią woyska ccgo, od Renu aż <io Ska Idy. Merlin de Douny otrzymał pozwolenie bawienia tu aż do przyszłego miesiąca, gdzie do północnej Ameryki popłynie. 'Od grenie Francyi d. 2$. Kwietnia, O przyczynach zniesienia szkoły politechniczney w Paryżu dowiaduierny się także iescze, iż uczniowie w liczbie blisko 500 niemogli sczególniey cierpieć iednego nauczyciela, kto-IY poiechał za Królern.do Gandawy, i szydzili z niego w kaźdem zdarzeniu. Nauczyciel skarżył się przed rządcą szkoły, który na to wcale niezwaiał. Krnąbrność uczniów pokazała się naywidoczniey, gdy w czasie postu kazano im chodzić do kościoła; niechcieli żadną miarą tego uczynić. Sprowadzono woysko dla przywiedzenia ich do posłuszeństwa, leoz młodzikowie porwali broń i grozili strzelaniem; woysko także nie miało wielkiey ochoty uderzyć na nich, a nawet wydawało buntownicze okrzyki. 2J, Londynu dnia 3. Maia.

K II T Y er powstaie bardzo ostro i z wielkiemi wyrzutami przeciwko trzem. Anglikom, którzy Laualettowi ucieczkę ułatwili. .Rozbiera on przywiedzione przez nich powody, któremi nie tylko czyn spełniony usprawiedliwić, ale go nawet iako zasczyt im przynoszący wystawić usiłowali. »Lavalette, mówią, powierzył się naszey obronie; życie iego było w niebezpieczeństwie; iakże mogliśmy inaczey sobie postąpić, iak tylko Tatować go?" Zasada ta, ażeby miała ważność, powinna bydź powszechnie przyiętą i rozciągać się do zbrodni wszelkiego rodzaiu. Ucieka n. p. z więzienia wiarołomca, morderca iaki, szuka obrony, przytułku. «Zycie iego iest w niebezpieczeństwie; cóż w ten czas czynić, iak tylko ratować g o ? " T e n pozór, ta świetna barwa miłości bliźniego, prowadzi do uięcia sobie serc i zdań ludzi

5 S 5 , -z* Wellington podłych, do odurzenia łatwowiernych, 1 JI@ zaymuią- przezwyciężenia wszystkiego, co się moralnos' ci i obo wiązkowi sprzeciwia. Cóż iest pierwszym człowieka obowiązkiem? Przestrzegać publicznego porządku; szanować i branie dawne urgądzenia; bydź posłusznym ustawom, od których zachowania zawisło bezpieczeństwo krai u, i każdego w sczególności człowieka. Jeżc- Ii dziś P i o t r , niezważaiąc na przepisy prawa, pozwoli sobie uwolnić winowaycę pod pozorem if-go niewinności lub swoiey ludzkości, to iutro P awe ł zapuści się iescze daley - i nosząc na swych wargach niewinność i ludzkość -. będzie się starał uwolnić naywystę-pnieyszego złoczyńcę, iego spółwinowayców i pomocników, i asunąć ich sprawiedliwey karze i środkom, któremiby ich moina nadal nieszkodliwymi uczynić. (Czyliż Panowie Wilson, Hutchinsons. Bruce, trzymaiąc się tey eamey zasady, niemusieliby byli przyiąć, bronić i ratować Bonapartego, gdyby tenże uciekł był na bacie z okrętu Bellerophon i im będącym wówczas losów zdarzeniem w bliskości Portsmouth, oddał się w*ęce?) - Któżby nareszcie chciał do. puścić się podobnego kroku w obcym kraiu, gdzie trzeba unikać wszelkiego wpływu do podobnych -zdarzeń, wystrzegać się wszelkiego w tey mierze zdania? gdzie cudzoziemiec tak długo iest cierpiany, -dopóki się zachowuie spokoynym, eboiętnymi bezstronnym? - A tak wracaiąc do postępku Panów Bruce, Hu tchinsona i IVtisona, nie wiedzieć, czy wart śmiechu, lub politowania. Bruce udaie małego bohatyra. Dzielnym tonem epoki Anacharsisow, Klootów, Roberspierrów, mieni się bydź obywatelem Angielskim, iak gdyby przy nazwisku Anglika nie wyszedł na swoie. Panowie ci niechrą ieden drugiego wymienić, zdradzić, a przecież każdyz nich chełpi się swe rai wielkie mi czynami. Grali -oni przed sądem -dwoiako śmieszną rolę, iako «zaleńcy i iako winowaycy. Bez wątpienia przyiacielc Lavaletta wyszukali ich iako młodych zapaleńców, zagrzali iescze bardziey ich imaginaeyą, i niezaiiieehali żadnego z owych eposobów, któremi się niegdyś udawało agentom Bonapttrtego, durzyć łatwowiernych szaleńców i niedołęgo!?" Dula 7. M ai a.

Wszelkie wieści o ucieczce Bonapartego 2wy*py S. Heleny, są czcze i płonne. Uo Portsmouth zawinął okręt CI en do wer, ttóry dnia 26. Marca opuścił tę wyspę. Jłapitan Hodgson, Dowódca rzeczonego «krętu, i Pułkownik Pigot, powracaiący % Wschodniey Indyi, przedstawieni byli Bonapartem u- Chociaż dnia poprzedzaiącego oświadczył Generałowi Bertrand, iż «hce przyiąć rzeczonych Oficerów Angielskich, to wszelako trzy ćwierci godziny czekać musieli, zanim przez tegoż Generała zostali oprowadzeni. Zdawało mu się służyć dobre .zdrowie. Bozrnowa nietrwała nad dwie minuty. Uczynił im szYbko kilka nieznaczących zapytań względem ich podróży, i naichyleniem głowy dał znak, ażeby się oddalili. "Weyrzenie iego ponure. Wiadomo, iż się gniewał z powodu poczynionych przez P. (? Cockburn rozporządzeń, które poczytywał za ostre. To dostatecznie dowodzi, iż względem bezpieczeństwa Bonapartego żai*lney obawy mieć nie należy. Wyszedł teraz autentyczny akt Parlamen* owy, tyceący się ścisłego więzienia Bonapartego, datowany dnia lig» Kwietnia J816.

1) Gdy spokoyność Europy i powszechne bezpieczeństwo wymaga, ażeby Napoleon Jionaparte trzymany był wwiezieniu, za«zem N. Król znośnie z Parlamentem stanowi, iż prawem będzie dla niego, oraz dla łego dziedziców i następców, trzymać rzeczonego Napoleona Bonapartego w więzie«iu£ou sttaśj ukiey osoby lub osub, W takiem mityscu posiadłości N. Króla, i pud lakierni ograniczeniami, ile to N. Królowi, iego dziedzicom i następcom wedle okoliczności zdawać się będzie rzeczą naydogednit-yszą. 2) Postanowiono prawomocnie, iż rzeczony Napoleon Bonaparte doznawać ma obtyśtia iako w ęzień woienny, wyiąwszy, gdyby kiedykolwiek lub w pomiar okuikzuości N. Kroi, iego dziedzice i następcy, inne względem niego uczynili rozporządzenie; że straż iego powierzoną bydź ma Brytańskirrf poddanym, lub takowym, którzy wykonali przysięgę wierności; że N. królowi, iego dziedzicom i następcom wolno wedle okoliczności zmienić lub wskazać inne rnieysce, dogodne do trzymania Bonapartego w więzieniu; że im wolno upoważniać osoby do prze» prowadzenia go z teraźnieyezego lub przyszłego mieysca h go pobytu na inne wskazać się tnaiące mieysce; że wszystkie wezwane prze» nich osoby mocne będą do użycia wszelkich środków końcem przy trzymaniawspomnionego Napoleona Bonapartego w niewoli, i w przypadku ucieczki ścigania go i imania iako niewolnika woiennego. 3) Postanowiono dahy, że, skoroby oso« by, będące poddanemi N. Króla, iego dz.ie« dziców lub następców, wypuściły rzeczonego Napoleona Bonapartego, lub do łego ucieczki z teraźnieyezf-go lub przyszłego więzienia, i do przekroczenia zakreśloney mu granicy na ktoreykolwiek bądź wyspie lub territerium, za parolem lub bez parolu, naymniey się przyłożyły, iako zdraycy bez ułaskawienia na śmierć osądzone bydź maią. 4) Postanowiono nadto, iż osobv, ktureby Bonapartego w czymkolwiek wsparłYr '"" lubdalszey pomocy udzitliły, po wymknie» niu się iego z więzienia lub przestąpieniu wytkniętey granicy, za parolem lub bez parolu, uważane b\dź Ta:Q za wiuowayt-ów. i iako Dcy kurant. w przypadku ucieczki Napoleona BenapartcAo, którykolwiek poddany N. Króla, naynniieyszego ouemuż na otwartem morzu udzielił wsparcia i ułatwił sposobność dostania się do inney idkieykolwick okolicy, takowy iako zdrayca kraiu, bez ułaskawienia, karze śmierci pud padnie. Gazeta dworska zawiera daley zapadłą tegoż dnia (i i. Kwittnia) ustawę, I, tycząca się związków z wyst>ą S. H e l e n y, dopóki się Napoleon Bonaparte na nk-y znaydować będzie. Składa się z następuiących punktów: "i) Wszelkim okrętom, wyiawBzy okręty kompanii Brytańskiey Wschodnio- Indyiskiey, nie wolno bez sczególnego zezwolenia przybihć de wyspy S. H e l e n y, i wchodzić z nią w związki, s) Wszystkie osoby, wykraczające przeciw tey ustawie, uważane będą iako zdraycy i odsełane po ukaranie do Anglii. 3) Ludzie z okrętów kompanii Wschodnio-Indyiskiey, wy6iadaiący na ląd wyspy S. H e l e n y, za rozkazem Gubernatora lub Wice-Gubernatora natychmiast na okręty wracać powinni. Jeżeli się który z nich zatrzyma na wyspie, karany będzie według ustaw. 4) Okręty, chcące z wyspą S. H e l e n y w związki wchodzić, lub zbliżaiące się ku niey na g. mil Angielskich, i nieoddalaiące się za odebranym rozkazem, bAdą konfiskowane. 5) Okręty, które dla przeciwnych wiatrów i nawałności przymuszone będą, zarzucić kotwice na wyspie S. H e l e n y, stać tylko mogą tak długo, iak to tiubermtor znayduie potrzebnem. 6) Gdy zdarzyć się może, iż naczelnicy na wyspie S. H e l e n y, lub ich podwładni w nagłych wypadkach mogliby bydź zmuszeni do wydania lub spełnienia rozkazów, których ustawa wyraźnie nieaspratviedliwia, w takowych przeto wydarzeniach 'przez akt Parlamentowy za niewinnych uznanymi zostaną. 7) Z rts2(ą prawa Brytańskiey Wschodnio-Indyiskiey kompanii na wyspie S. H e l e n y j naymnieyszego przez ninieyszą ustawę niedeznaią usczefbku." Wypis.lis!u pewnego Oficera z okrętu Królewskiego na wyspie S. H e l e n y, do przyjaciela w Taunton, datowany dnia a. Marca: "Bonaparte dał dwie lub trzy uczty w swoiem nowem pomieszkaniu; gdy to zaś stało się przed powrotem naszym z przy lądK3, niemieliśmy więc sposobności bydź na nie zaproszonemi; nieprzyimował także żadnych inwitacyi; iezdzi często konno; obwód iego pomieszkania opasany iest zawsze strażami pułku 53go, a tego niewolno mu przestąpić, lub wdać się z kimkolwiek wiaką tayną rozmowę; bawiąc wyłącznie w swoim, nowym domu, zatrudnia się niekiedy pisaniem historyi swego życia i czyta wiele, na C7Ćm naywięcey czasu spędza." Listy prywatne umiesczone w Kur y e r z e mówią o wieściach względem nagłego edroczenia obydwóch Izb w Pary & U, lecz te tak są wielorakie i sprzeczne, iź żadney z nich zawierzyć niernożna. Wiadomo, ii one po wi<;kszey części są dziełem źle myślących, którzy poraszaią wszystkie sprężyny, ażeby we Francyi nowe wzniecić zaburzenia. Podług iedney z tych wieści, ieden z członków Izby Deputowanych dowodził na taynem posiedzeniu, że iest w robocie spisek, którego celem, zmienić dynastyą, i że pomiędzy spiskowymi, których wskazał, znaydowały się osoby, należące do teraźnieyszego Ministerium. Uodaią do tego, iź rzecz ta takie w Izbie Deputowanych sprawiła wrażenie, iż zamyślali iuź chwycić się rażącego kroku, gdy rząd, dowiedziawszy się o tym zamiarze, nagle rozwiązał posiedzenia. Obydwom Izbom bardzo się miał niepodobać sposób odroczenia ich posiedzeń, oziębłość, z iaką ode* zwa Królewska była ułożona, i opusczenie wyrazów ukontentowania. (Póinieysze wiadomości z samego Paryża naymniey ohydnie I/.by nie wypłaciły się. wzaiemnością ra opuscztr je fcyrazow oddających im pochwałę', kiedy, iak iviadomo, obydwie Izby śtśłrdńcz-y l'y swe bStitnrfe po eitdxetiie wesolem wy krzyknieniemr N i e c h żyie Król!) Izba Reprezentantów KortgreSSU Amerykańskiego porozumiała się na prywat' .óm zebraniu względem wyboru przyszłego Prezydenta i Wice Prezydenta «.tanów ?y dnoczonych. Naypewtiie-y padnie wybór na Pana Mourse, który miał odgłosów przeciw 54.

Wypadłym za Fanem CrttwjorJj Pan T02j2kins miał na Wice - Prezydenta 85. głosów, Ostatnie doniesienie o zdrowiu Króla J mci iestnastępuiącey @snowy: llylPind'sjJr- Castle dnia 5. Maia. N. Kroi przepędził ostami miesiąc w dabrem zdrowiu ciała i w ciągłej spokoyności. Zresztą niesczęś-liwy stan JegoK. Mci wcale się niezmnieyszyi."Gazeta dworska z dnia 4. donosi, ii Xiąźę Regent mianował X;ę<ia Kobu.rgskiego Generałem w woysku. Zawiera da'ey tazędowe doniesienie ó odbytym dnia 2. ślubie i o zeysc' .tt N. Cesarzowey Auśtryaekicy. Posłowie Rossyiski, Austryseki i iSeapoiitański mieli u Xiecia Regenta prywatne-posłuchania. W obydivoch Izbach Parlamenrowych uchwalono adressy z powit szowanicm Xiechi Regentowi, Królowty, Xie.z.i>icace Karolinie i Xieciu Koburgowi z okazyi zaślubienia ostatnich, Donoezą z Nowego JKorkll, iż nieiaki Boxley chciał zbuntować Murzynów, do ezego natchnął go mały biały ptaszek, który mu upadł na ramie; niezważano jednak na tego ptaszka, i kilku MurzynówpowIeszono. , Podatki nie stałe tegoroczne nie tyle uczynią w Anglii hk dawniey. Podług nadesłanych urzędownie doniesień z-dwóch wielkich parafii Londyńskich, ludzie raaiętni zaprowadzaj

5 CSosczędność w wydatkach swoich.- Pewny. Lord odprawił 12 służących i sprzedał 16 ko; i. Podano niedawno P ariamen t<<»! kilka próśb o odmianę systematu dziesięcin. Jest w Anglii wielka i mala dziesięcina; obie pobiera Ple ban, ieźcli się nazywa Rektorem, a małą, ieżeli iest tylko Wikaryuszem. Wielka dziesięcina rozciąga się do roli, łąt, IBS-ÓW i czynszu; mała zaś, wybiera sic od ftgo r co rośnie w domu, ogrodzie i trtjbLauzie, od kur, baranków, prosiąt, cieląt i owoców. Obie dziesięciny powinny bydź oddawane w n a t u r z e, ieżeli posiadacz nie ułożył się z Plebanem na pewną ilość pieniędzy. Mo» żna sobie łatwo wystawić, iź ta ilość pieniędzy powiększyła się znacznie w miarę wyższey ceny płodów w ostatnich czasach. I tak na przykład" Proboszczowie ParafiiI Londyńskich, którzy z domów brali dziesięcinę, stosowną do wartości domu przed 100laty, podnieśli ią podług teraźnieyszey ceny, i często zamiast funta szterJinga, żądali 4. Nikt się od tego nie może wyłamać, skoro aota część komornego lub dochodów z domu albo ogrodu tyle wynosi. Z tąd poebodzi wielkie z dziesięcin nieukonteotowanie,. zwłascza tych, którzy iouą wiarę wyznaią. · Tym czasem gwałtowne targnienie się na sta» rożytne ustawy kraiowe przywiodłoby do dalszych odmian, i nie zgadzałoby się z przysięga Królewską, wykonywaną przy koronaCVl. Jedno z Londyńskich pism publicznych przytacza uwagę, iź przodkowie bardzo rnądrze uczynili, stanowiąc, ażeby pomyślność Duchowieństwa zależała od pracy mieszkańców i dochodu z gruntów; zachęcono ich tym sposobem do pracowania nad wzrostem rolnictwa i przemysłu, i naywiększą byłoby niesprawiedliwością odmawiać przyzwoitey nagrody dziś, kiedy iiaypięknieyszyNrh owoców takowego systematu w Anglii uźywaią.

Dodatek.

stwa Poznańskiego Nr. 41;

Z Paryia dnia 7. Maia.

Dnia 3. C-nR (rocznica powrotu Króla) Wydał Król J mć ustawę, w które y czytamy, między innerni, co następuie: "Chcąc oznaczyć dzień dzisieyszy czynami dobroci i pobłażenfa, i dać ludom naszym nowy dowód N aszey oycowskiey życzliwości, udzielamy zupełne przebaczenie i amneetyą wszystkim tym, którzy podczas roznięzywania woyska Legiery , i iesrzt przed 1. Października i g i 5 zbiegli, lub od sądów pociąguieni b )li za ułatwienie zbiegostwa i t. d." Dalsze sczeguły uroczystości dnia 3. t. m.

O godzi:.ie 7mey ztbrawszy się 600 tlitow Paryskiey gwaWyi uarodowey lila odbywania wyłąezney służby w pałacu Tudleryiskim, zaięh wszystkie straże w mieysce gwardyi Krolewskiey. D godzinie iJ tey obeyrzał ich. Monsieur. O godzinie i J tey wystąpiły na dzitdzincu pałąca i 2 szwadronów gwardyi bokowi-y, kompania Szwaycarówi 3 kompanie gwjrdyi prewotjlney, i stanęły wszyku boiu. Krd wysłuchawszy mszy, przciechał zXięźną Angouleme w otwartym poiazdzie przez szelegi, ap«tem powróciwszy do swych pokoiów, przyiął powinszowauia; popołudniu o godzini-: }ci y przeiechał z XięZHą i Xiążętami w 0Iwanym powozie przez celnieysze ulice miasta, kióre upiękrzone były kobiercami, krzevami i malowaniami. Xiążę Reggio (Marsziłek O u d i n o t) siedział w powozie Króla, a Xiążę Altmont iechał na koniu obok niego. Powróciwszy Król do pałacu T i usiadłszy do łtołu, rozkazał otworzyć podwoie sali, ażeby Żołn» rzegt'ardyi narodowey widzieć go roogli.

Ci zprzyzwoitem uszanowaniem użyli danego »obie pozwoli - uia. Wstawszy Kroi od stołu, zbi żył się ku nim i rzekł: "Moie dzieci, Wey chwili spełniłem z całego serca za wasze jdrowie, i spodziewam się, ia i wy wypijecieza moie." Niech iyit Króli odpowiedzieli żołnierze. W'ieczorem miasto i przedmieścia aż do nayodlegleyszvch dzielnic oświecone były, wyiąwszy sam pałac Tuilleryiski. . Rozmaite gmachy publiczne i prywatne domy, celowały bardzo gustowne mi przezroczami. Kopuła wkży ratuszney ozdobiona-była koroną z przezroczystych iiliow. Królewscy Xiążęta qs1ą» dali oświecenie miasta maiąc przy sobie konna, eskortę. .Między wszystkich ubogich rozdano w ich mieszkaniach potrawy i napoić - Te« goi dnia rozdał Kroi 60 wielkich i komandor; ekich krzyżów orderu S. Ludwika. unia 4. o godzinie 11 tey zaciągnęła znowu gwardya Królewska na straże w pałacu Tuille» ryiskim. Pewien młodzieniec, ieden z uczniów znie« sioney szkoły politechniczney, został w dniu 3. ł. m. przyaresztowanym, ponieważ niechciał zdiąć kapelusza, gdy Król odbywał popis woyska w dziedzińcu pałacu, i oddart iedue m u gwardyście narodowemu lilią z dziurki guzikowty. Dnia 4. zgromadziła się rada rewizyina pierwszey dywizyi militarney, w celu rozstrzygnienia protestacyi i odwołania się Królewskiego Prokuratora przeciw wyrokowi, mocą, którego Generał Cambronne wolność odzyskał. Po wysłuchaniu raportera, obrońcy Generała Cambronne i Prokuratora Generalnego, sąd rewizyiny odrzucił rzeczone odwołanie się i potwierdził wyrok uwalnia« iący Generała Cambronne. Xiąźę Talleyrand spodziewany niezwłocznie powrotem z Vale,ica"y* Tylko tu kilka dni zabawi, i poiedzie do wód Bourbonne. Xieina Talleyrand powracaiąca z /inglii, przybyła do Calais. Od kilku dni znayduie sie, tu Xiężru» Eiterhazy.

X:Qre La Chatre, dotychczasowy Poseł Podług gazety dworskiey M.rdryclciey, dow Anglii A powrócił z Londynu. noezącey o rozdanych przez Króla tytułach Dnia 3. t. m. śpiewano po wszystkich ko- i nagrodach, także kapituła w St. Martha ściołach Te De urn. w Terrafirma, otrzymała tytuł "Marszałka obozowego woysk Królewskich." Przyiaciele Pana Chateaubriand tssitjfdząi v Naczelny Generał Hrabia Benn2pLten, :; :vysz*e niędawno w Niemc ę-ph pod, jego imieniem dZIeło: _Souvenvs q!va,lie;!ł dJI,nv znayduiący się. teraz w Tulzin" otrzymał od gleterre etc. podsunięte mu zostało. On ludwika XYIII. wielki krzyż legii honorosam iescz e tego meoŚHJadczył. wey.

OBWIESCZENIE.

Podaie się ninieyszem do pubiiczney wiadomości: iź właściwe pozycye Akcyzy Handlowey «d wchodzącego obcego bydła, są następuiące, to iest: a) od tuczonych wołów za sftukę II ogr. b) chudych - dito dIto 4 c) tucznych krów di to 4 d) chudych dto, d to 2 e) tucznych wieprzow d to 2 j) chudych dito dItO I g) koz, kozłów, cieląt skopów i owiec dito h) koźląt i iagtnąt dito i) koni i źrebiąt, bez różnicy, pro talar wartości dito Poznań dnia 6. Maia J8J6.

K ról e w s k o P r a s k a. i l e g e n c y a.

v. Colo rn b. D l t t m a 2. B e n d a.

U ne Demoiselle sachant le Pran<;ais et l'Allemand -far principes comme tous les ouvrages de femmes, ayant ete placee en qualite de Gouvernante, desire trouver le plut6t possible une place dans ce genre. M me Tri mail Brommer- Strasse N ro 91. do nnera des reiiseignemens, Donoszenie. Świeży Hamburgski wędzony Łosoś dostał Stanisław Po we Iski. , Doniesienie. Meyer Kantoro wicz, w rynku Nre. 49 mieszkający, sprowadził meble machomowe i inne modne z Berlina, i rekommenduie się ninieyszem Szanowney Publiczności. Uwiadomienie. Kamienica tu w Poznaniu pod liczbą 47. przy Starym rynku stoiąca, niegdy Antoniego Tobiaszewskiego, obywatela Poznańskiego -wbina, będzie za wyrokiem Trybunału Poznańskiego na dniu i6m Października r. 1816. w wydziale pierwszym, między pozostałą wdową Maryanną Tobiaszewską a Stroińskim, Opiekunem pozostałych małolernich Sukcessorek, zapadłymI, przez publicznj licytacy?, przed Delegowanym

3 d.

6 - 6 - 3 - 9 9 -

7 -

10 -

Wnym Milewskim, Podsędkiem, przedawaną\, w Poznaniu w domu Sądu Pokoiu dnia 28- Maia r. b. 1816. o godzinie lorey zrana. Warunki przedaźy, mogą bydź każdego dnia od 8 do 10. przed, a od 3 do 6 po południu w kancellaryi Patrona Piaskowskiego przeglądane.

Poznaik dnia 12. Maia i8f6r.

Ignacy Oihńiki, W. T. H. D. P.

Uwiadomienie. Opieka małoletnich Czaplińskich uwiadomią Publiczność, źe na dzień aoty Czerwca 1816. wyznacz* termin licytacyi wsi Wełny, w Powiecie Gniezninskim, Departamentu Bvdgoskiego, do wydzierżawienia na trzy lata, za wypłatę roczney dzierżawy. Przystępuiący do licytacyi musi bydź zabezpieczony kaucyą na 500 Tal., bądź w papierach hypotecznycr, lub w gotowiznie. Łicytacya ta odbywać się będzie w Gniel znh w domu Sądowym. Dobrogoysh '.

Uwiadomienie. Wyźeł tarantowaty, dobrego wzrostu, maiący kasztanowate zwiesiste uszy, takąż okrągłą łatę na karku, zadawnioną wadę, koło 15. Maia f. b. z południa, Uprasza się nay-, usilaiey, ażeby go oddać pO,d Nim 133, na placu kon.edyslnym za przyzwouCTj wynagrodzeniem. Z resztą doioży się wszelkiego starania o cdzyska.

'nie tegoż psa.

Odpowiedź na przestrogę iv gazecie Poznańskiey pod Nrern ij podaną. Mylnie Stanisław Kn.yzanoski, by wszy Magazynier, użył wyiazu, iakobym ia dobra B o rów i R u s o c i n sobie pizywłasczył. Do bra te są na mocy testamentu niegdy Karola iirzyzanoskiego pod dniem II. Lutego 1811 r - prawem własności niegdy żonie zapisane, a ta wstąpiwszy w związki ze 'mną powró; nie, takimźe prawem zapisała ie dla mnie; na mocy więc tego tcst.imentu tJ\tuł possessyi tych dóbr, iest w xiedze bypoteczney na imię moie zap sany, a nawet niż na mocy tegoż testamentu dekretem ostatecznym Sądu AppellacyinJ\go Xię twa Warszawskiego też dob a sa mi przysaajone 1 iestem s-downie wprowadzony do possessyi; niewinną zatem Stanisław KrzJ\ianuski ma troskliwość aby o te dobra kto ze mną niewchodził w iaką czynność, gdyż ia ani puścić, ani nj nie długu zaciągać, nie mam źadney potrzeby. Lecz przestrzegam navzaleln. że Stanisław KrzYinnoski tym samJ\m wyżey z daty wytkniętym testamentem, z którego można się, doznać prawdy, a który u Uf. Dobiehńskiego, Notaryusza, w Poznaniu na Garbarach mieszkającego, złożony, iest tylko ustanowionym Administratorem intrat zdobi Śląskowa w Powiecie Krobskim i Dobczyna w Powiecie Sremskim; niewolno mu na mocy tego testamentu ani tych dóbr przedać, ani długów na nie zaciągać, ani nawet borów wycinać, co wyraźnie Testator zastrzegł. On zaś niewiem iakim prawem przywtoczył sobie własność tych dóbr 1 przez niewiadomość mógłby ktokolwiek wniść z nim o te dobra wiaką czynność, zaczem przestrzegam, aby sig każdy wprzód zainfoimował z testamentu u Dobielińskiego złożonego. Dnia 28- Kwietnia I$i6.

W Lutomski.

Do naiccia. Trzy wymeblowane pokoie z kuchnią i stay nią, są do naięcia od czasu tego i na S. Jan; u kogo, dowiedzieć sig można w tuteyszey Expedycyi Gazet. Przedai i Dzurźawa. Z mocy wyroku Prześwietnego Trybunału Departamentu Poznańskiegoi sądowney tradycyi, nastąpi publiczna sprzedaż 34 sztuk postawów białego @rdynaryinego kraio* «ego sukna na dniu 21. Maja f. b. zrana o godzinie IOtey; tudzież będą publicznie przez dzierżawę na rok ieden lub więcey, domy 4 zchlewanif, 4 ogrody na warzywo, małe pólko w ogół na 5 morgów wynoszące, wiatrak ieden, wszystko w dobrym stanie, na dniu 24tym Czerwca f. b. wmieście Miłosławiu w Powiecie Szredzkim, pusczone; o warunkach dzierżawy można się każdego czasu u podpisanego, lub u Uf. Franciszka Dziegieckiego, Burmistrza w Miłosławiu, dowiedzieć; sukno zaś, lak wyżey, na terminie zaraz za gotowe pieniądze przedane będzie; o czem do publiczney wiadomości podaię. w S z r o d z i e dnia 13. Maia 1816 r , Jan Meifsner, Komornik Powiatu Szredzkiego.

Do przedania.

Na mocy w Prześwietnym Sądzie Pokoiu Powiatu tuteyszego pomiędzy Szl. Henrykiem Eichbautn, właścicielem młyna papierni w Muchodzinie, Powiatu Międzyrzeckiego, a Szl. Wilhelmem Ferdynandem Naukę, Kredy torem pryncypalnym z młyna wodnego w Muchodzime, na dniu 29m. miesiąca Marca roku bieźaesgo zawartey i w ter mierze do podpisanego uczynionego wniosku, - zostanie młyn papiernia, wraz do tego należącemi gruntami, w wsi Muchodzinie w Powiecie Międzyrzeckim leżąca, według urzędowey na d n i u i r . Kwietnia roku bieżącego zdziałaney t» xy, na summę 2246 Tal. 12 dgr, oszacowana, w drodze licytacyi publiczney więcey dającemu za gotowf zaraz z?płatę, i wypełnieniem kondycyi kupna, sprzedana; do którey to sprzedaży termin pierwszy do pubhkacyi kondycyi kupna i przedstanowczego przysądzenia, na żądanie Interessentów, na dzień 12. miesiąca Czerwca roku bieżącego w kaBcellaryi Urzędnika podpisanego o godzinie IOtey przed południem wyznaczonym zostaie,-.

Wzywa się więc ninieyszem Publiczność kupna tego ochotę maiącą, oraz wszelcy Kredytorowie ex q u o c u n q u e j ure do młyna tego papierni twierdzić prawa sobie mogący, aby w terminie wzwyż wyrażonym osobiście lub przez prawnie umocowanych Pełnomocników stawilisię; pierwsi swe licyta, drudzy zaś swe realne pretensye do protokółu podali, a nay więcey licytującemu nie« ruchomości powvż wymienioney z przyległości.mi przygotowawcze przysądzenie nastąpi. Kredy torowie zaś z swemi pretensjami do nieruchomości