G

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1816.10.05 Nr80

Wielkiego

ZETA

Xiestwa

POZNANSKIEGO

JVro. 80.

w Sobotę dnia 5. Październikai$i6.

W E Z WA,N IE.

Rotmistrz Jan ByezkowsM, «lawmey w słoibie K» newsko-Polskiey, a póiniey w KrdlewskoPraskiey iszym pułku kawaleryi obrony kraiowey Wielkiego Xicstwa Poznańskiego, zbiegłszy iako krzywoprzysięzca od pułku Jwego, wezwany iest ninieyszćm, aby w przeciągu sześciu tygodni od daty dzbieyszey, a naypózniey do dnia 1. Grudnia r. b. przed południem przed tuteyszym Są lem woyskowym osobiście stawił sie i z zbiegnK-n;a swego należyte dał tłóraaczcnie. Gdyby 2aś wspo:nniony Rotmistrz Byezkowiiki. nie stawił się w przeznaczonym terminie, spodziewać się może, iź Sjd woyskowy wyda zaoczny* wyrok, stanowiący przybicie portretu iego do szubien ey i zabranie na skarb wszelkiego iego teraźaieyszego i przyszłego rllIlI;rKM w KrólewskoPruskicb P.owincyach.

Bó>vnieź wzywa się ninieyszem każdego, ktoby % majtku wspomnionego zb:ega cokolwiek bądź gotowiznę, pieniężna wartość, lub dokiimenta iakie, posiadał, aby o tern tuteyszemu Sadowi woyskowemu doniósł, z ostrzeżeniem, ażeby pod strofero podwóynego wartości wynagrodzenia, a w miarę okoliczności i pod inna surowsza kara, nic z obiektów tych niezataił , am zbiegowi me wydał. Poznań dnia i. Października ijjió. Królewsko- Pruska Główna Komenda w Wielkiem Xicstwie Poznańskiem»

Z Ber [im d. 1. Października.

W sobotę, dnia 29. Września, odbył Krój J m ć , po swoim od wód powrocie, pierwszą, wielką paradę woyska tuteyszey osady. Całe woysko, piechota, Jazda i artjllerya, stało w paradzie od pałacu począwszy wzdłuż naprawioney i upięknioney ulicy pod L i p a m i ,wykonało różne obroty Z rozkazu Króla, który obeyrzał obydwie liDie, a potem ciągnęło przed Niaa przy pałacu. Na południe był wielki obiad w C' h¥ r lo te n b ur g u; na wieczór powrócił Król do P o c z d a mu. - Przy--' były tu przed kilkoma dniami Polny Marszałek XiaieB.A.cher de Wahletatt przytomny' · Uharlotenburgu. iniewi*.« · f Niedawno wylał SA Jego Królewicowfb Mość, XiaieAugust J/ * * Pruski, przybył tu z W i u c' n b e a. 9 w Jych ko»u.ow T O? /\ /\ Pa,rH!Orrr JO. Xiaie Bliicher do W.hl.t.tf X5 któlOch T D f o WieJo, cdiechał do Wrocławia. n o 1 r f y fze, A OŚĆ lub płoń

C e s a r z e zapadł był f c o n a z d f o w l li , dla «ego zwyczaynego posłuchania przez «. Jy t Y d z A rue b A e lecz; ma się iuż znowu zupełnie dobrze. Słychać, iż z rady lękarzów przeniesie Monarch, swe mieszkań!« Z Schonbrunn do Auergarten, gdzie lest znosmeysze powietrze. 47. · r, 1 Węgierskiemu Palatynowi wypadła nagła ppdrói do graniczącym z Tu r c y I prowincyi Węgierskich, gdzie sarn, dla dobra Króle. tar., zniesc., * chce z Kommissarzami Turęck.em, . zawrzeć kontrakty okupno różnych artykułów źyw.ośd, ioaczey byłby odprowadził małżonkę swą., Arcyx,ężnę H e r m i p ę doSeh.umbUfg, Przyszła (czwarta) małżonka Cesarza Au.tryackiego X1e>iczka Karolina Augusta, córka Kroją BawarsAgo, urodziła się 8. Lutego 1792., zaślubiona dnias. Stycznia 18 O 8 Królewcowi Następcy tronu Wirtern - berg.k.ego, w kilka lat póżniey rozwiedziona, mieszka teraz w W iirz bu rgu. Zuprzeyma, dobrociąserca i wykształconym umy.łemłjczy nayprzyiemnieysze talenta w muzyce i malar· twie. - Arcysiężna L e o p o l d i n a, córka Cesarza Austryachego i narzeczona Królewica Następcy tronu Portugalskiego i Brązyliyskiego, urodziła się dnia a 2. Stycznia 1797, łączy w sobie .celuiące przymioty umysłu i ser> c a, zna gruntownie historyą. i g fa przewybornic na fottepiianie. Król Francuski Qrzys} ł Cesar e w owi N a ifępcy tronu Austryackiego order ś. Ducha. Wiadomość, z S t a m b u ł u donoszą iż W, Sułtan,n« znuetn * się stara o taniość pierwr AY m5- c LayyOtu eW T fi fi Y m li W ° _ sa rze, samsję« W. Wezyrem pIZekonywa o do;

J*A rA3 )I(* K o Ul, dok wystawiono, p r a l n e . a V J S i X raSaydy, który llIeapoKoy ordyDATC swycięzko pokonał * z Drewa dnia M. Września Kró U mć Pruski, powracały r e p , i t z " .". , i " v , . » W i l e P . i n z , przeiechał wczoray. tedy pod nazwiskiem Hra biego Rup p fn ,w H nazwiskiem I1ra, Artyllerya Saska odbyła w tycfa dniach s wole g ł ówn e obroty» p r z ) L S S i 2 stkich XU{Il,u Robiono takie dośw adcl nla Z racami p j n e m i doświadczenia Spalono znowu za ,00,000 talarów biletów Karowych pod literami B, i C Od dolney Elby dnia Z4 Września Król BwJffił zachorowtł K 7 3 & 1 bezpieczno, lecz tera, ma sie. lepie . o d z y s k · apetyt do iedzenia i sen. Wszyscy winowaycy w N o r we eii kió rych rzAd przeszły od czci odsądził, 'przywróceni &lc do niey przez teraznieyszy rząd Szwedzki.

uniwersytet w C h r i a t y a n i i istnieie od lat 4 { wszystkich w nim uczących sie iest 77sczególi.iey Teologów wielki brak Jesienna ty bitwa na brzegach Norweeii iest bardzo obfita; lecz w kraiu niedostatek

AAA_ A_ Am A_ A_:JICA_llIA_:JIC:JICAllIAA_:JICA«A.JJ<

Król Duński, po fimiesięczney słabości, powrócił do zupełnego zdrowia. Od Menu dnia 26. Września.

W s ł()J i>}L W f llOX f 8 f<tiiee ?fe s Senatu programma uroczystego otwarcia Sey III H zwiazk« Niemieckiego. Rozporządzono w niem, prócz kościelnych obchodów, wielka p a r a d? pospolit% ° mżenia, oświecenie przel dwie noce i t. d. wiedzieć swe pomieszkanie, które tu na cały fok był naiął. Hrabia Manłisfeid przybył dnia si. t.

m. do Frań kfort u, toż sarno Pruski Generał, Hrabia Kleist Nollendorf; ostatni % Akwizgran u.

Była Królowa Fryderyka Szwedzka, wyitchała przed kilkoma dniami z swym synem zLauzanny doMedyolanu. Dnia t6. Września przybył Polny Marszałek Xiąię Wrede zEIlingen do Monac h i u m, gdzie zimę przepędzić zamyśla. Z Hagi dnia ty. ,HArześma.

Poseł Francuzki, Hrabia de la Tour du P i n, odebrał rozkaz, ażeby nalegał o znie* sienie wyuzdaney wolności druku pism periodycznych Belgickich i o oddalenie zkraiu wygnańców Francuzkich, oświadczając przy tern, iż w przypadku dalszego wzbraniania się, Krół Francuzki będzie się widział zniewolonym zerwać związki dyplomatyczne z Królem Niderlandzkim. Oto iest w eałty osnowie pamiętne Królewskie poselstwo, przesłane dnia tj. t. m. do drugiey Izby powszechnych stanów z powodu dzienników: Żółty Karzeł, Merkury C z u w s i ą c y i u d., a tyczące się wolności druku. My Fryderyk, z Boźey łaski Król Niderlandzki, Xiążę Oranien - Nassau, W. Xiążę Luxemburgski i t. d.

P25lebaC5l2 Panowie/ Artykuł ustawy fundamentaihey, zaręczający wolność druku, stanowi wyraźnie, iż każdy odpowiedzialnym iest za to wszystko, eo pisze, drukuje, obwitscza łub rozpowszechnia, (iraniee tey odpowiedzialności i sposób, w iakim dokonaną b1yc1ż* może, zakreślone są w księdze priwa, karzącego. Wielu mniema, iż przepisy w tey mierze anisą dość iasnemi" ani dostatecznerni, ażeby rząd kraiu, tv którym Cenzura, dowolne aresztowania i iaue polityczne środki przyntłs7ma.ee nie s$ł niepowinny byefż dozwolone, S!abezp«;cza?f go przeciw obelgom- i pociskom ile myślących łudzi. Sternwszystkiem dopóki spokoynośe i sczerość stanowić będą główne charakteru narodowego rysy, walka między prawdą a błędem nigdy w tym kraiu stać »ię niemoźe niebezpieczną, i dla tego też nieznayduiemy żadnego powodu, ażebyśmy ścieśniać mieli wolność obiawiania myśii względem wewnętrzney administtacyi, lub ustawy w tyra względzie pomnażać inne mi. Wcale inna iest rzecz względem obelg, miotanych przez pisma publiczne na ościenne rządy, i na Panuiących, z którymi zostaiemy w pokoiu i w dobrem żyiemy porozumieniu. Wiadomo WPauom,iż to nadużycie od kilku miesięcy coraz bardziey eię wzmagało, a ponowione zażalenia, do których stało się powodem, daią nam poznać, iż czas, ażeby mu założono tamę. Przy układaniu proiefctu do prawa, Jfióry W Panom tym końcem przełożyć kazaliśmy» wyraźną Naszą było wolą, ażeby niezawierał żadnego w sobie oznaczenia, żadnego na» wet słowa, daią.ego z siebie naymnieyszy pozór óo obrębiania poddanych naszych w Wy* raź ani u ich myśli, kfófeby im dla dobra kra * i u dla rozszerzania nauk i wzrostu oświe* , eenia, zdawały się bydź pożytecznemi. Lecz iakieżhy korzyści odnieść rriogłt* oświecenie,- nauki, lub oyczyzrraj % pó* twarczych wycieczek przeciw osobistemu charakterowi sprzymierzonych Monarchów, łub z zuchwałego podkopywania zasad*, na których w zaściennych kraiach porządek to? warzyski i pokóy wewnętrzny spqczywa? Dochować ludmvi.praw i swobód, iest bezsj rzecznie iedną z naycelnieyszyeh powinności Króla i ogólnych stanów; aie przy tera głos niemniey nakaźny woła na N as, ażebyśmy cZuwali nad utrzymaniem Naszych pFzy> lacielskich stosunków z innemi narodami i Obczyźnie N aszey życzliwość ich rządofr zabez* fieczylb Czamy,sczŁg6J,niey pod, tj tn ostatnim wzgtędem aasługułe bydź.zwaźonyni, a memniey i pod tym względem, iź obowiązkiem iestN aszym, fttiex o to staianit , ażeby nowych nicspokeiów i wetrząśtueń w żadnym przypadku nie »nożna przypisać mieszkańcom Królestwa, którego sarn utwór miał na celu wzmocnienie pokeiu i powszechney spokoyności. Błagamy wreezcie Boga, ażeby WPanów miał w swoiey świętty opiece. · Haaga dnia 12. Września 1316. .

W i 1 h.e 1 nu

Proiekt do prawa: My W ii hełm i t. d. Zważywszy, iż stosownie do obmowy 2 27go artykułu fundamentainey ustawy, każdy autor, drukarz i wydawca, odpowiedzialnym itst za pisma, naruszaiące prawa bądź społeczeństwa, bądź potedyńczey osoby; że ludzie obraźaiący obce mocarstwa, sczególniey są odpowiedzialnymi społeczności, do którey należą; ie ustawodawstwo dotychczasowe nitpbeymuie dostatecznych środków do pobamowania nadużycia, do którego w tym względzie urolność druku stawać się może pohopem; chcąc oraz, ażeby w rzeczy, którą okoliczności podwóynie ważną czynią, żadna niezachodziła niepewność lub wątpliwość w względzie Naszych uczuciów i powinności wszystkich mieszkaiących w Królestwie: po wysłuchaniu N aszey Rady stanu i za wspólnem zniesieniem cie & Ogólnemi S tanami, postanowiliśmy i posianawiamy co następuie: Artykuł 1. Ci, którzyby w pismach swoich lżyli lub spotwarzali osobisty charakter Monarchów i obcych Xiążąt, z którymi w poŁoiu i w dobrem porozumieniu żyiemy, zaprzeczali lub w wątpliwość wprawiali prawość ich- dynastyi i rząd, lub czyny ich zarządu · fałszywe m wystawiali światłe, zapierwszym razem s*?płac .za karę 500 Złotych, lub - przypadku niemożności złożenia tęy summv nbram 'n[.'" "»y, utcąram zostana sześciomiesieczne™ 9 za powtornem aopusczeulem SIę t< go prze« stępstwa, 1-j -ietniom więzieniem. Artykuł 2. I ymźt karom ulegną drukarze, wyda. cy i księgarze, którzy takowe pisma drukuią, lub rozdaią, aiuoii też rozdawać każą, ieżeli nie są w stanie wydać w ten eposob autora, izby mógł bydź sądownie ściganym, o występek przt wiedzionym i ukaranym. Co się tycze trudniących się nakładem drukarzów i księgarzow, kara ta zciężoną iescze będzie odtbraniem im patentu i zakaz«m drukowania jakiegokolwiek bądź pisma w przeciągu lat jch za pierwsze wykro. -czenie, a w przypadku powtórzenia, rozciągnioną będzie na lat 6. , a to w obydwóch przypadkach pod konfiskatą exempiarzy wydrukowanego zakazanego pisma. Artykuł 3. Ani autorowie lub redaktorowie, ani drukarze, wydawcy lub księgarze, niemog}t si t m zas aniać, iż pisma lub art y'k-tlty; p' .c :ąt :Za sobą sądowne badanie, wyięte są lub tłómaczone z obcych dzienników lub z innych pism drukowanych.. * Artykuł 4. Każde zażalenie i urzędowne upomnienie się obcego Rządu, zaniesione a powodu pism, o których w artykule iszym iest mowa, odsyłane będą przez Naezego Ministra spraw cudzoziemskich wprost do Naszego Ministra sprawiedliwości, ażeby autor, wydawca* lub drukarz, gdy tego potrzeba przez generalnego Prokuratora mógł y bydź pociągnionym do sądu wmieyscu zamieszkania swego. Stanowimy i rozkazuiemy i t. d.

Z Hamburga dnia 2$. Wr%eśnia.

Nadporządkowy dodatek do Elberfeldskiey gazety, zawiera co następuie: "W niektór>ch pismach publicznych_ także w gazetach Belgickich - znaydowała się przed kilkoma dniami datowana z K a i r u w Egipcie dnia ao. Lipca wiadomość, i£ pewien młody Izraelita z pokolenia D a n a zalał okolicę B a b i lon i i ai do gór L i b a n u

6- 11 33dwatroćstotysiącznem woysklem niechętnych żydów; że lud go, który się Królem Żydów mieni, pozdrawia wszędy okrzykiem: Ho ttannah Messias! i że'k<>rzyści oręża iego tak są szybkie i rozkrzewbiąctsię, \i zapewne żadna ludzka siła nitpotrafi go w zwydęzk-irn zatrzymać torze. W Ulu poczytało wiadomość tę za fikcyą - albowiem niedowierzanie w rzeczach politycznych należy do znamion naszego czasu - Stemwszystkiem podług telegraficznych wiadomości ze S t a m b u ł u, które w Wiedniu i Trieś-cie odebrano, nienależy dłużty o rzetelności tey nowiny powątpiwać. Według owych wiadomości, dnia 88- Sierpnia, na połach starego P e r g a m u, wrntiieyezey Azy i, zaszła między ternlzraelskiern, a wysłanem naprzeciwko niemu od W. Sułtana woyskiem Mahomedańskićm , widka i krwawa bitwa, która, zdaie się, ii los Państwa Ottomańskiego rozstrzygnęła; 800,000 Mahometanów częścią trupem padło, częścią rany odniosło, a 1 50,000 niewiast i dzieci do niewoli zagarnięto. Podług tychże doniesień; znayduiesię przy woyskulzraelskiem 6cJI tysiączny korpus ułanów na samych wielbłądach, któremu sczególniey przypisuią zwycięztwo, albowiem z taką gromił zaźartością, iż mu się nic oprzeć nie wydołało. Zaraz poteybitivie ruszyli Izraelici w dalszy pochód ku Darda nellom. Wszystkie archiwa i skarby W. Sułtana pakowano co prędzey w S t a m b u l e , dla uprowadzenia ich do Malty, którą Ai glicy ofiarowali Sułtanowi za tymczasowy przytułek." Moźcż kto żądać przy pisku do takowego textu ? Z Włoch dnia 13. Września.

Trybunał S. Officii 'kazał w B o lon i i zabrać wszystkie exemplarze pisma pod tytuł e fi : "O nadamm Królom od Boga prawie," a autor franciszkan z P a r m y, nazwi skiem F r a n c i s z e k B e r t i o l i ma się stawie do Rzymu. Minister sprawiedliwości w N e a p o l u mianował 6. Kommlssarzów", którym dozór naM więzieniami p.oruczony, "Król -- pisze Minister w swoim r tego powodu wydanym okólniku - przekonał się o potrzebie wysłuchania każdey skargi, i chce, ażeby poddani iego drugiego T r a i a n a w nim znaleźli. '* Już rzeczona Kommissya wniosła o wypusczenie z więzienia a2 oeób w N e a p o l u . Donoszą z Genui pod dniem 9. Wrze-' śnią: Podług wiadomości z Algieru, Dey własną ręką pościnał głewy kilku swoim poddanym, których posądzał o zdradziectwo. Niektóre roty niewiernych nie miały dopełnić swey powinności, a kilku dowódców uciee miało w góry przed zemstą swego pana. Dey iest zresztą napuszony iak przedtem, i tiieefolgował bynaymtiiey w nienawiści ku Anglikom. Lud kocha go nadzwyczaynie. Lord E x m o u t h odpłynął z swą eskadrą, lecX nie wiadomo dokąd, lubo K o rfu przeznaczaiij bydź mieyscem powszechnego zebrania się wszystkich na środziemnćm morzu krążących okrętów Angielskich. Ze strony morza rozeszła się pogłoska, i£ na morzu Adryatyckiem ziawiła się niespodzianie eskadra Turecka z 15SCU liniowych okrętów i 6ciuj fregat. Z Par) %a dnia ig. Września.

Król i Xiężna A n g o u l e m e oglądali dnia 17. artylleryią gwardyiską na placu zamfcowym w Vincennes. Król Jmć iechat w otwartey kolasce i miał na sobie uniform Generała- Pułkowaika.

Owdowiała'Xiężna Orleańska odpraJ wiła pielgrzymkę na górę kalwaryiską wśród towarzyszących iey nieodstępnie wykrzykiwań uradowanego ludu: Nieeh zYie Króli Niech żyią hurhonomei W skutek raportu zdanego ,0 obec-ney liczbie piechoty Francuzkiey i gwardyi Królewskiey, dał Kroi rozkaz, ażeby zaprzestano zaciągu do tych dwóch korpusów woyska. Dnia 18go zebrał się sąd woienny pod pierwszeństwem Generała · Porucznik» <&ogniat, w celu rozpoczęcia sprawy przeciw nieobecnemu Generałowi B r a y e r. W kolei wypadków przeszłorocznych dowodził Generał Bra y er częścią igtey dywizyi, i podczas naiazdu łupieżcy ironu znaydował się w L u g d u n i e . Po oddaleniu się z tego miasta Marszałka, Xiecia T a r e n t u, rozkazał B r a y er, poyść za nim w pogoń i poymać go; rozkaz ten dostawszy się w ręce przychylnego Królowi Oficera, został bez skutku. Sąd woienny uznał Generała Bra y er winnym, i wydał zaocznie wyrok śmierci. W ley chwili toczy się sprawa Generała 'D e c a e n; wkrótce wprowadzone będą eprawy Generałów Grouchy JAmeil. -P ani E e rt ra n d o wa dowiedziawszy się» iż mąź iey na śmierć osądzony, nie mogła się «koić w ialu; mąi okazał się spokoynieyszym, i powiedział: "N ic to, osądzono muie tam, .. " gdzie ranIe nIe masz. Jedna z gazet Paryzkich pisze, ie Rząd Ameryki północnej i mnóstwo kapitalistów zdaią się naycelnieysząswoią u wagę zwracać na dwa przedmioty; na ułatwienie handlu wewnętrznego i na ciywienie przemysłu na zachodzie i północyA Prfcwincye w głębi Jeiące znayduią sezególniey wtem wielkie zachęcenie do fabryk" ie osczędzaią zriakomiie Jroszta transportu przez góry, sporządzając u skbie potrzebniejsze, wygody iyeia. Zresztą iui niedaleka itst owa chwila, gdzie Ameryłanie nie same tylko płody sweiey ziemi, ale takie i płody swoiego przemysłu wywozić be,«łt> Utworzyły się towarzystwa dla kopania łanałow i nadania rzekom spławności ai do '»ayodlegleyszych nowozaladnionych krainZiedueczonych Stanów. Parowe okręty płyną na H u d s o n i e, na O h i o i na M i s s i - s i p i; buduią ie takie i na ieziorsch. ak »kracaią Amerykanie odległość, a płody lYatnych krain nad rzeką O h i o zbogacaią targi Nowego- Orleanu. Między Stanami, gdzie są rękodzielni-e, celuie C o - nnektik t. Easiwżsia iego wypasaią, liczne trzody eWl&ccienką wełną pobytych; sukno które tam wy rabiaią, wystarcza na potrzebę mieszkańców, W R h o d e - I s l a n d doskonale przerabiała bawełnę Georgijską, sezególniey w okolicj m.asta P r o v i d e n c e, którego handel bardzo ,est kwitnący, i które wysyła okręty ai na spokojne i Indyiskie morze. Zadziw jiace powiększanie się B o s t o n u, S a l e m u, M a s . sachuseuu, Portsmouthu i Noweeo H a m p s h . re, świadczy o rozpostrzenieniu się i postępach ieglugi zewnętrznej; N o w v Yo r k, F i l a d e l fi a i B a l t i m o re, stały się mtastam. handlowe mi pierwszego rzędu' bogactwa ich mieszkańców, plony ich roztropnych i śmiałych przedsięwzięć, wnły. wa.ą na powrót do kraiu, i podnoszą co raz w.ęcey rolnictwo. Korczowanie id««Aspiesznym krokiem; G e n e s s e a, k-scze przed 20 łaty lasami pokryta, okazuie dzisiay wrdofc nayirzy. emnieyszy; mnóstwo ludzi iyie tan* w pomyślności i sczęściu. Edukacya« W a * ie krok.em idzie z przemysłem, przyjęto po* wszechme Lanka sterski sposób naucL ma; trzeba go tylko poznać, aby go c e li i * , Własme, fekby czarodzkyskiem skinieniem, postara miasta wśród pusczy; gazety wychodzą wmieyscach, których nazwiska iescze nie znane A w E u r o p i c; iako to, n. p. g a , e I S S C , O t O z C h i ł i c O t Y , gazeta O n t a r i o - Messenger w Canandagua, a Wes t e r n - H e r a l d w S t e u b e n v i l i e ; wszystkie fe gazety pisane są z umiarkowaniem, ł tchną duchem Rządu r miłości Ojczyzny. Zgodnie z usiłowaniem Obywateli stara się Rząd o wydoskonalenie wszystkich części służby publiczne-y, o pielęgnowanie zarodów powszecliney pomyślności, i o zabezpieczenie ich na przyszłość przeciwko wszelkim napadom. Tym celem kaie budować okręty linnowe, i zakładać szańce ku obronie naycelmeyszych miast nadmorskich. W tym wzeledzie było niesczęście W a ss y n g t o n:Q pożyteczną nauką dla Amerykanów. Przyimo. W4n toftóitwa QtLcerow za Aamcznydi do w