GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1816.11.30 Nr96

Wielkiego

(POZNAN

JVro. $&. ·w Sobota

Z Berlina dni Jl A #. histopnda.

N. Król zasczyetć-raczyf Uossyiskiego lekarza gztabov&ffo Wbeding, orderem orła Czerwonego-jgo rzędu; Proiessora Nagele w D iisst Id orff, Niderlandzkiego »nrs-zego Lekarza sztabowego Ben eckę w A u i s z t e r d a m i e , Professora W e g e Jer w Keblensu, Kup-ca Berthold w Berlinie, i Radcę nadwornego H e n n i n g w Z-erhst, powszechną ozdobą honorową;.

N. Kroi raczył mianować Hrabiego Mortimer Maltzan Szambeknem. Radcy Rtgencyinr przy R«gencyi Królewieckity w Prusie eh, PP. Seh irrmeist er i iLe Ich, mianowani taynemi- Radcami Regencyroemi, a pierwszy Dziennikarz Ap e li przy RegencyiE-rfurtsktey Radcą »adwer'ym. Przybył tu z S z we cy i Szwedzki GvntvatPorucznik Hrabia M o r n er.

Generał piechoty Hrabia Kleist Mo Hen oorff wypchał doPoczdamu * aPr*p«uz-kł

Xiestwa

SKIEGOdniat$i6.

30,

Listopada

SekreTarz legacymy Hrabia C b a t e M u x, re> Pa tyła, Dzisieysza gazeta S p e n e r a umieścił« ustawę N, Króla z dnia 9. Listopada r. b. f tyczącą się przywrócenia praw Pruskich w Wielkiem Xicstwi« Poznańskiem z dnie O» 1. Marca roku nastęAiącego.

Z Wiednia d. if. Listopada.

N. Cesarz zasczycić raczYł Bawarski*g# Posła, 'Hrabiego Re eh berga, wielkim, fcncyż-era ordc-ra Węgierskiego Sv Stefana» W zeszłą niedziele, dane byty bezpłatne widowiska- na wszystkich tuteyezych teatrach z-oAoH. znośei zaślubin NN, Cesarstw» Jehnrcv W poniedziałek byli NNl Cesarstwo na teatrze przy Z4jnatu. Wszedłszy do-Ioiy pozdrawreni-zosuli iednoimyśłnym ołrzykien* radości. Prz*d zaezAeitm widowiska, niektórzy nayeelnitysi artyści dramatyczni deklamowali iav ko Prolog uoezyą" p@d tytułem l : D%ień lff> htitofodo* »bytnością teatr dworski przy bramie Karyut· skiey. Dano rycerskie widowisko pod tytułem: Cześć Niewiastom} w którym popisywało się całe towarzystwo śpiewaków i taneczników, obok naywiększey świetności w dekoracyach i ubiorach, ażeby widowisko to godnym uczynić przyiemnego przedmiotu, któremu było poświę_conem. Dnia 14. raczyli NN. Cesarstwo zNN. rodziną zasczycićswą naywyższą bytnością świetny bal., dany przez Posła Bawarskiego w pałacu Xiążęcia Auersperga. XiążęLeopeid Neapolitański opuściz-swą małżonką Wiedeń dnia 27. m. b., będąc" lak słychać, przez oyca swego odwołanym. Ślub Arcy Xięźney L e o p o l d i n y, drugiey córki N. Cesarza, z dziedzicem korony Portugalskiey, odbędzie się tu przez prokuracyą y t miesiącu Kwietniuj wprzód iednakże spodziewana w W i e d n i u Xiężna Parmeńska, albowiem obie siostry chcą się iencze uściskać nad brzegami D u n a iu. Arcy - Xiąźę Rainer niepowróci z swey podróży we W ł o s z e c h przed końcem Grudnia do W i e d n i a . Dziś spalą papierowych pieniędzy za ośm millionów Złotych. Kurs papierowych pieniędzy znowu marftieie. * Rząd nasz przyznał i wyliczył 60,000 Złotych Xieciu H o h e n z o II e r n - S i e g m a r i ng e n, iako wynagrodzenie za dostawioną żywność dla woysk Austryackich pod czas przeChodów roku 1815.

Osoby zachowuiące przeszłość w pamięci, czynią uwagę, iż dnia 10. m b. skończyło się właśnie 11 lat, gdy ówczesny Xiążę M u r a t odebrał w S1. P o l t e n z rąk obywatelstwa klucze stolicy tuteyszey < dnia 10. Listopada 1805.) To wspomnienie przeszłości, lubo rie ieet więcey boleśnem, napomina rraB przecie, ażebyśmy wysławiali wyrokiNiebiog i stałość CesaIZa naszego, który umiał czekaćto «Ai użyć pory, czyniącey 30 sposobnym nietylk@ przyłożyć się du usuleaia niepodległości A list r y i, ale też całey E u r o p y. Z Frankfortu dnia 19. Listopada.

Dnia 17. jn. b. z południa zakończyła tu tfwe życie owdowiała Xieina Na66au\Usu gea <Ladwika z domu Xieiniczfca Wald ei, uro dź , dnia 24. S tycznia 1 7 57 . ) Zostawia cztery córki. Wyszło tu w druku: i) Protokuł pierwszego posiedzenia Seymu związku Niemieckiego, z dołączeniem na rozkaz tegoż Seymu aktu związku Niemieckiego, s) Pierwsza rclacya C. K. Austryackiego przodkuiącego na posiedzeniach seymowych Posła. Relacya ta, iako też mowa Z3gaiaiąca rzeczonego Posła wypłynąć miały z pióra Radcy Legacyinego Fryderyka Schlegel, równie iak Myśli przy uroczystym otwarciu Seymu związkowego, z pióra Barona Karlshaus e n, Posła Heskiego. Na drugim posiedzeniu Posłów Seymuilcych dnia 11. m. b. Hrabia Gol z, iato Pełnomocnik Króla JmcwPruskiego przy Seymie związku NiemteAfciegw, aTłrabia Mandelslo h e, iako Pełnomocnik Króla Jmci Wirtembergskiego, złożyli swe pełnomocnictwa, i pierwszy raz przytomni byli osobiście temu posiedzeniu. - Przodkuiący Poseł wystawił obraz interessów, któremi się Seym nay. .

plerwey zaymle. Na pierwszem posiedzeniu przytoczył Pruski Poseł na pochwałę związku: "iż utworzenie związku Niemieckiego obok ręko y mi spokoyności i zgody, osiąganey niekiedy przez poiedyńcze, częstokrotnie od przypadkowych okoliczności zawisłe umowy, nadarza dla państw Niemieckich rękoymię, wynikaiącą z ogólnego i trwałego między wszystkimi eoiuszu, który przez swą naturę zewnątrz i wewnątrz zabezpiecza, broni i zachowuie, a którego byt przykładanie się samodzielnych, niepodległych i w prawach swoich fÓWnych państw, d'i. p.<;wj6ze.chnegó dobra zany iest do bronienia oyćzyzny. (M Ś&S*przesz wspólnie ustaripwion.; jtraW"fc formy i zby w pospolitem ruszeniu nikt nfe iest »0' układy, podobnym czyni." Bzeczo.iy Poseł len przed ukończeniem 50 jokp. Wyłączeni oświadczył z wyraźnego polecenia Krób Jinci, są i) wszyscy ofieyaliści; a) dzieei osób sań iż nader pożądaną i przyierpną dla Prusa memu Władcy podległych; 3) synowie rzeiest okolicznością, widzieć przez ninieyszy czywistych Obywateli w miastach K a s e i, związek mocnieysze spoieoie eg>iw, łączą- Hanau, Marburg, Rinteln, Carlscyc h A us try ą i inne państwa z i' russ a mi hafen i Ziegenhaynj; 4) wszyscy dziei t. d. - Na drugieVra posiedzeniu powiedział rżawcy skarbowi; 5) pocztylioni niiey 4v Poseł Austryacki wswey mowie między in- cali; 6) będący w służbie kopacze kruszców, fiemi: "iż budowę związku Niemieckiego robotnicy przy salinach i węglarze niźey 4» Uważać należy iako święta" lecz nigdy hko cali; 7) liberya Generałów, Oficerów sztaukończoną, i zupełnie dokonaną.." - Na bowych i Urzędników cywilnych czterech frzeciem"posiedzeniu zatrudniało się zgroma- pierwszych klass; 8) potrzebni w dziedzenie podanemi petycyami, i wyznaczyło rżawach skarbowych i innych parobcy niźey Kommissyą, złożoną. z Barona G r u b e r 4 cali; 9) posiadacze dóbr i nayStarsi synoPosła Bawarskiego. Pana Mar te a s, JHan- wie rodziców znaczne maiątki posiadaiących;' nowerskiego; Barona Plessen, Mtklem- io> owczarze własne trzody poSiadaiący;: 1 O' burgskitgo; Prezydenta Berg, Oldenbur- czeladnicy odbywaiący obowiązki maystró# skiego; Sekretarza H a c h, Deputowanego przy wdowach po rzemieślnikach, i ł *) cuod miasta L u b e ki, ażeby-dali sWoie o nich dzoziemcy, osiedli w kraiu z synami, któ, zdanie i rozstrzygnęli, czyli należą do rozpo- rych z sobą przyprowadzili. Czas służby znania Stymu lub nie. w powszechności na lat 10. oznaczony. _.' Dnia 6. m. obecni III Ministrowie czterech Elektor kazał ogłosić ogólne przebaczenie na 1 roloJI>r»*<» podali_*Otl*_"l dobitną notę do tuity- ....... ."i-j" - r % szego Magistratu względem w>daney prze- Ministerium Badeńskie obwieściło, iz nie-" ceń ustawy, zfkazifSacey żydom nabywanie masz żAdney przyczyny obawiać się niedodomów prawem własności. statku w kraiu, i że wprzypadkuby się tenże Od Ahmt dnia 19. Listopada. gdziekolwiek okazał, rząd temu spieszno zaW okolicy B a z y l e i po o bu brzegach radzi.

R e n u i wdolnty stronie tey rzeki w kraiu Od dolnej Elily d. 20. Listopada.Buleńskim obracaią wiele winie do ieney zy- Od dawnego czasu nie było tak znaczne' «kownieysjey uprawy, ponieważ od roku iak tertZ, grono dyplomatyczne w Hamag-n. żadnego prawie nitzebrano wina. burgu. Mamy tu teraz j. nadzWyczaynych,W N o r y m b e r d z e zebrała się Kommis- Posłów i pełnomocnyrb. Ministrów, Pruskieiya z obywateli pad naczelnictwem policyi go, Francuzkiego i N'iderUmdzkiego, a. Mi)I( powodu tegoroiznie.y drożyzny. Zwierz- nistrów Rezydentów Austryackiego i Hiszchność ta nppomiua obywateli, ażeby się pańskiego, 4. Sprawujących interesea, R08niewysilaii na zbyt wielkie zapasy z obawy syiskiego, Szwedzkiego, Angielskiego i Meuroionrgo przyszłego niedostatku* klenburgsko - Schwerińskiego, 4. General-? W Kassel wyszło urządzenie względem\> nych Konsulów, Angielskiego, Pruskiego,służby woyskowey następniącey tteści: Ka- Duńskiego i Rossyiskiego i & Konsulów Sarr żdy kraiowiec, ukończywszy lat i.8y obowi$- clyńskiego, Szwedzkiego,. Francuskiego,. Porf tugalskiego, i kilku Wice-Konsulów.

Donosy B Norwegii, ii nowy Namiestnik Królewski, Hrabia Mo m er, przybył do Chris tianii i zaczął iuź urzędować. Pierwsze do życia potrzeby niezmiernie w Norwegii podroźaiyj po miastach pauuie między kupcami i urzędnikami przepych i świetność, iak w Paryżu i Londynie A pochodzi to ztąd, ii nieprzywięzuiąc źadney Wartości do papierowych pieniędzYviak łatwo kto takiego papierowego kapitału nabędzie, tak łatwo go znowu trwoni. Półwysep Skandynawski przykrą zagrożony iest zimą, i nieiedna okolica lęka się dokuczalącego głodu. Kurs Szwedzki z każdą pocztą się pogorszą, i spodziewać się należy, ii rząd wkrótce obmyśli względem tego środki zaradzcze. Z powodu licznego wykupowania zboża wszelkiego gatunku w D a n i i, ceny onegoi niezmiernie idą w górę; nieprzypominaią sobie od dawnego czasu takiego roku, w którymby tyle zboża wyszło z D a n i i i Xiestw Niemieckich za granicę, iak w tym roku; iakoź prowinr.ye Duńskie mogą teraz więcey

-. -

., szych laiacb A musząc owe mi czasy zaopatrywać w zboże N orwegią, która w zwyczaynych latach €-700,OOc beczek zboża wszelkiego gatunku potrzebowała, nie rachuiąc znacznych ilości wódki źytniey, która corocznie do N o rwe g i i wychodziła. Stan rycerski Xieetwa Szleswigskiego podał Królowi prottstacyą przeciw odłączeniu Szleswiga odHoIstynu; podobna proteStacya zaszła od kilku miast Szleswigekich.

Z B A X O N I I.

O tegorocznym Jesiennym iarmarku Lipskim zawiera gazeta powszechna następuiąee godne uwagi doniesienie z Ł i p S K a pod dniem 10. Października: "Teraźnieyszy iartnark ieeienny wystawia Jmowu smutne skutki «wątlenia naywiększey «zf#ci łyraww stałego lądu Europeyskiego.

Rzadko kiedy mnóstwo towarów na tak actupłey przestrzeni mogło bydź zjednoczone, iak tu obecnie widzicmy, ale też rzadko kiedy tak wiele frachtu nedaremnie opłacano. N agłownych ulicach miasta okryte są wszystkie domy firmami Angielskie rai. Całe rodziny z linii wstępney, zstępney i poboczney Z nayodiegieyszych rękodzielnianych miast Angielskich, pościągały się tu z oeczędnem, ale zupełnem gospodarstwem, iak eię zdaie, na czas przydłuiszy. Znayduią się domy, w których po sześć do eiedra składów rękodzielnianych towarów wystawiono. Poda« bnymże sposobem zawalaią tacg sukienne fabryki Niderlandzkie, których cała nadzieia polega na N i e m c a c h , R o s s y i i W ł o - s z e c h pół n o c n y c h, gdy im F r a n c y a zamkniętą zosiała. T o, co z reszty kraiów Europeyskich zwieziono (wyiąwszy ledwabne towary Francuzkie, które na Ł i p S K dawnym, zwyczaynym i nieodmiennym gościńcem ku Północy idą) nie może się wcale równać z zapasami Angielskiemi i Niderlandzkiemi, iakoźkolwiek, osobliwie produkt Niemiecki, ..j,*i,Łc-g<jiiiia się coraz większa AL AjcAra+ DAei A wewnętrzną. Nie może chybić, ażeby żydzi Polscy, których położenie na*iarmarku tuteyszym iest takie, iak trefnisiow na balu wdamy bogatym, i kilku innyeh wielkich zakupników, nie mieli przeczuwać biedy swoich przeciwników, i i ego, ze ira są niezbędnie potrzebni, a przez nayniegodziwsze targowanie, przez ociąganie się z dobiciem targu, i przez inne wybiegi wszelkiego rodzaju, iescze bardziey nie zniżyli ceny towarów, na co ci fabrykanci, zbywający ladaiako towary swoie,prócz tego iuź byli przygotowani. &'a>bogatsze kraie Europeyskie F r a n c y a i A u - strya, przez wewnętrzną doskonałość fabrykatów swoich i przez roztropne zabronienie dowozu fabrykatów obcych, poJegaią na sobie samych, a przeto na targu świata znane eą tylko przez ewoie produkta, ale nie przea ieecze nie wygoiła się z chwalebnych raa ledwie wytrzymaney woyny, więc tylko de Eossyi i Ameryki północney zakapować mogą fabrykaty Europeyskie, przez zdrożną spekulacyą i machiny w ogromnej mnogości wyrobione. Naysmutnieysze widoki 0kazuią się dla naypierwszey i naydawnieyszey fabrykatyi Niemieckiey, to iest dla p ł ó t n a. Gdy bowiem targi Amerykańskie przez coraz bardziey szerzący się zwyczay używania bawełny -na odzież i meble, tudzież przez dowóz płócien Irlandzkich zamykaiąeię, a przez to wszelkie widoki korzystania z iedynege znacznego targu zagranicznego znikaią, zatem bezeenna prawie przedaż białych towarów Angielskich na stałym lądzie Europeyekim i w N i e m c z e c h, niezliczonym kupującym podaie na myśl, aby sobie bieliznę z materyi bawełnianych sprawiali. J eicli w ostatnich latach za daleko unosiliśmy się chciwością wynaydowania surrogatow towaru zagranicznego, tedy obecnie dla odmiany, produkta łndyiskie są surrogatern towarów narodowych. Płytki duch czasu nie zważa na nikłość towarów; albowiem na obecnym iarjnarku udowodniło się, że za 20 dobrych groszy Saskich, można dostać sztuczki na całą bawełnianą cienką koszulę. Lecz ieżeli kiedy rozważaliśmy, iaki wpływ moralny miała uprawa lnu w naszych domowych gospodarstwach Niemieckich, i iak grtmtowność ekonomiki płci żeńskiej, i wszystko większe, co od niey zawisło, polegało w N i e m c z e c h na robieniu płótna tak, iak w« W ł o s z e c h na produkcyi iedwabiu, tedy, pominąwszy upadek rękodzielni, utratę w uprawie pola i zubożenie naypitnieyszych w pracowitości włości Niemieckich, nie potrzeba iuź prawie żadnego innego dowodu zgubności owego systematu bezcenney pTzedaiy." "W odbycie wełny surowey trwała wciąż dobroczynna tama, któia się w ciągu targu

913 -a pokazała. Dcbro-czymrem alhowlem "est D7J£de przesilanie się handlu, które zawczasu przestrzega . producenta o niebezpieczeństwie zbyteczney epekulacyi. Wszystkie wiadomości z A mery ki pół no cne y zgadzaią się na to, i« chów i wydoskonalenie owi«« w nowych Prowincyach nad wszelkie nadzieie pomyślnie się udaie, a przy sprzyianiu klimatu, przy wielkich ffozległościach pastwisk, i przy naturalności chowu owiec wcałtm systemacie gospodarstwa w A m e r y c e pół n o c n e y , wkrótce podnieść się musi do naydokuczliwszego napływu na wełnianych targach Europeyskich. Oby nasi wieyscy gospodarze Niemieccy zawczasu spostrzegli niebezpieczeństwo, na które się narazili zaiąwszy się bez granic chowem owiec, stawezy sięj.awisłymi @d targu nayniepewnieyszego, zaniedbawszy istotnieyszy chów wołów i krów, wystawiwszy przez pokwapienie się w uzyskaniu gotowych pieniędzy na hazard niepodległość awoiego gospodarstwa domowego, a przeto i ekonomiki kraiowey Oyczyzny swoiey, i przywykłszy nie naturalnym sposobem do dlicha handlowego, który bardzo łatwo przemienia się w iichwiaretwo nawet i co do re?szty produktów ekonomicznych. Chów wołów i krów w Niemieckiem. gospodarstwie wieyskiem, ieet dla gospodarza tern, czem dla gospodyni płótno. Produkcya idzie powoli i z mozolą, lecz produkt iest trwały i stanowczy na przyszłość dla obyczaiów, pożytku i dla kraiu, gdy tymczasem trudnienie się chowem owiec dla targu zagranicznego, tai świetne ia-ko i niepewne skutki przynosi, a kredyt równie iako i całą wewnętrzną moc gospodarstwa wiey3kiego ruynować musi. Cienkie sukna Niderlandzkie, według zdania nayrozsądnieySzych znawców, sprzedawano na iarmarku teraźnieyszym za wartość znayduiącey się w nich wełny. Zapas onychże mógł się do potrzeby mieć tak, iak 5 do 3ch, a przynaymniey można bjlo sukna, itórego Wyrobienie 120 do i30etu groizy (Saskich) nego zaś osłabienia praw zbawiennych, oplekosztowało, wszędzie za ho do 35 groszy do- raiących się temu napadowi nieprzyjacielskiestać. Ze strony fabryk Angielskich i Nider- mu, musi itscze we wszystkich pismach publilandzkich widać walkę na śmierć i życie, gdy cznych bezdenna chimera wolności handlo» tymczasem fabryki Austryaxkie, Saskie, Pru- wey znaydować obrońców swoich,- a porzą< skie i Niemieckie przy równych i naturalnych dek natury, który rolnictwu daie pierwszeń* cenach, co do doskonałości towaru iui są stwo, potem zaś rękodziełom, a na ostatku 'W korzyści, a co się tycze rr3teryi sukienney, handlowi następować każe, przez teorye czatylko icscze o wierzchnie Stężenie i glanc 0- su rnuei bydź tak przewracanym, że interess »eyźe, o brzegi i o zapakowanie rzecz tu idzie, handlowy nadewszystko przenoszony, po-nim co' nie obchodzi nikogo, oprócz łokciowego zaś rękodzieła, apotem oboygu rolnictwo iest lupca i krawca. Niestety, potrzeba sobie kładzione, które to ostatnie może się konprzyznać, że Niemieckie handle kommiseyine tentować wolnością w tey mierze, w iakiey tą właściwa i ostatnią podporą tego zgubnego mu iey pierwsze dozwolić za dobre uznaią." trwonienia fibryk zagranicznych. Nieprzeli- "Oczywista iest, że owe fabrykaty Niernieczone młode handle, przez nabycie iakowey- ckie, które w pośród takiego napływu utrzy* kolwiek starey firmy, bez' właściwego kapita- mać się, albo zagranicznym niezaprzeczone łu, ugruntowały się na tym nieładzie; a gdy pierwszeństwo odebrać potrafią, tóż pierwszeńich cała czynność polega na zapasach towa stwo na długi czas sobie zabezpieczyły. Co rów, które imowi fabrykanci kredytuią. prze- do farbowanych cyców i kartonów, farbowane to trzymaią się z nimi lub upadaią, i wzma- towary Angielskie iuź od czasu trzech osta«niaią przez to ich stronę wiadomościami tnich iarmarków musiały ustąpić Francuzkim, «aieyscowemi i kabałami handlowe mi. wszel- Szwaycarekim i Reńskim.- Na teraźnieySzym) kiego rodzaiu. Atoli J temu, z początku tak- iarmarku, fabryka P. L e i t e n b e r g e r a zyskownemu zatrudnieniu, przyszedł iuź ko- z K ósma n o su w C z e c h a c h, według jeniec; późnieysze, co raz taniey zwalaiące się dnomyślnego uznania wszystkich znawców, inassy towarów, psuią cenę dawnieyszych; otrzymała pierwszeństwo. Pomimo mnieytargi Brunszwickie podkupuią Frinkfórcskie, szey szerokości towarów i ceny o & do 10 od targ Lipski sprzedaie nizey od obydwóch, a sta wyźszey od ceny towarów Francuzkkh, · ieruchome magazyny towarów Angielskich przecież cały znakomity skład tey fabryki iuż i Niderlandzkich nie mogą naturalnie poyśdź w pierwszych dniach iarmjrku był wyprów zawody z krąźącemi karawanami frachtowe- żniony.. Przy równie stanowiącemu pierini, które wszędy iuź tam są obecne, gdzie wszeństwie utrzymały się merinosy fabryki fylko zjawi się iaki znaczny zakupnik. Tym- P. Winkiera zRochlitzu w Saxonii; czasem, iakożkolwiek bądź zaspokaiaiące są a to dla mierności ceny i tęgości towaru. Te poznali, że cięciwa, za> nadto naprężona, dwa wypadki są tern god* ieysze uwagi, że 0· Wkrótce zerwać się musi, praeciez ogółem znaczaią przewagę fabrykacyiNiemieckiey nad! Wziąwszy, stały i narodowy odbyt towarów Francuzką, a zatem nad właści wemi proAanych tymczasowo ustał. Rękodzielnicy duktami kunsztewnemi, gdy tymczasem kaSascy i Niemieccy opusczaią iarmark z posta- żde, nad fabrykami Angielskie mi uzyskane nowieniem ograniczenia robot swoich, massa pierwszeństwo, tylko przewagę mechanizmu 1 cierpiących biedę pomnaża się. W Cey chwili udowodhia, a przeto- za trwałe poczytanem łDciobem niewypowiedzianym, dla zupeł- bydź oiemoże. Wrażenie, iakie malowanie A doskonałość kształtu i kolorów w chustkach bawełnianych tey fabryki, powszechnie uczyniły, wskazuie, źe także i w prywatnern poiyciu naseera zaczynamy otrząsać się z tyranii iednokształtnych med i wzorów, na których zasadzało się panowanie machin Angielskich. Im większą więc widoki dla Niemieckiego przemysłu pokazuiąsię, tern boleśniey musi to *zuć fabrykant poiedyńczy, źe mu prawna pomoc odmawianą zostaie; źe wpośród Państw polerownych, znayduie etę wła- ' lnie, iak gdyby w etanie natury, gdzie dla Poiedyńczego niema żadnego ratunku przeciwko wdzieraniom się zewnętrznym; źe nayzręcznieyszyjn pracownikom swoim musi dać zaginąć, gdy tym czasem nawet ci, którzy na pozór awycięztwo odnoszą, tempewniey do zguby swoiey dążą; nakoniec, źe sami nawet kupcy i pisarze Niemieccy (co większa światli wydawcy peryedycznego pisma A Ilem an id) wspieraiąchimerę wolności handlowcy, którą 1y1<co d e s p o t Y z m P o w s z e c h n y zdołałby poniekąd nrzeczywiście. Ci, którzy powoloey konkurrencyi wszystkich się spodziewała, a prawo sprzedaży wszelkich towarów przyznaią ludowi, który takowe w podaney chwili naykorzystnity robi, zapominała o warunkach przestrzeni i czasu; zapominaią, źe sam targ świata iest tylko abstrakcyą niepraktyczną; źe przypadkowe i nie naturalne okoliczności mogą sprzyiać produkcyi iakowey sczegolney klassy fabrykantów, gdy tymczasem takowa równie ich własney Oyczyznie, iako i innym naradom, staie się szkodliwą; zapominaią nareszcie, że wszelkie rachuby kapitałów, zamiany, prowizyi, w kilku miesiącach po bitwach pod L i p s k i e m i pod Wat e r 100 nie mogą do żadnego innego skutku doprowadzić, iak tylko do tey zasady: iż każdy naród, który chce godnym bydź swoiey niepodległości i przy niey się utrzymać, powinien w naywyższym stopniu, ial i 15 - 1 kiego tylko dopiąć mo fe, sam sobie wysta*-* czać, a zatem swoie granice woyskowe, swoie obyczaie i przemysł swóy zamykać. Wystawmy sobie uczucie fabrykantów Niemieckich, którzy po takim iarmarku. iakim iest teraźnieyszy, z wyrugowanemi wybornemi towarami swoiemi, koło Probstheydańekiego Krzyża, owego pomnika odzyskaney wolnaści N iemieckiey, przeieżdźaią!" Pisma publiczne zawieraią następuiący artykuł z Lipska pod dniem i8tym Października: Pan Ernest Weber z Gery wydał dnia 16. b. m. do wszystkich właścicieli rękódzielni, którzy z okolic całych Niemiec i ze Szway. caryi na iarmark tuteyszy przybyli, drukowaną odezwę; aby się w czasie pobytu swego w Lip sku względem widocznego niebezpieczeństwa, iakie oyczystym tworom rękodzielnianym zagraża, naradziwszy, u Seymu związkowego w F r a n k f o r c i e, przeciwko zahaczającym środkom ze strony A n g l i i, celem ustanowienia zobopóloych praw, opieki szukali. Godło odezwy P. Webera iest: Równe prawo należY sig wSzYstkim; bo każdy powinien ulegać prawu. "Nic nie moie (mówi daley) bardziey upokarzać i zastraszać przemysłu Niemieckiego, iak sposób, którym Anglia nietylko z Europeyskich, ale nawet Z Niemieckich miast handlowych wyrugować go usiłuie, a z poniżeniem odwieczney zasady wzaiemnego prawa, zabraniaiąe z bezprzykładną surowością wprowadzania do Państw swoich płodów obcego przemysłu, zarzuca w tym samym czasie towarami swoich rękódzielni wszystkie publiczne targi E u r o p y , iak gdyby były iey osadami; co więcey, udaie eię do podstępnych i ubocznych środków» aby nasz czuyny i niezmordowany przemysł, na własney naszey zniaczywszy ziemi, s a m a wszędzie djlałać mogła i t. d." Z Stuttgartu dnia 16. Listopada.

Podaią za rzecz niezawodną, iż Król WID> ł&ąie go będącego własnością" 60,000 Złotych, a iawele i inne kosztowności, lówniei własnośsią iego będące, szacuią na 2. milliony. Zgromadzenie stanów chciało osobiście wynurzyć nowemu Monarsze żal z powodu aeyścia Oyea Królewskiego, a przy tern życzenia winezuiące wstąpienia na tron, lecz Król odmówił to w porę, ale natomiast wiadomy adress tegoż zgromadzenia z naywiększą j irzyiął łaskawością;. Hrabia Waldeck przybył do Stuttgaróu, a wytoczony przeciw niemu procesuehylonym został. Odwołany z Frankfortu Baron Linden obeymie znowu urząd Prezeaa w Sądzie Kryminalnym w T y b i n d z e , który iuż dawniey sprawował. Z Hagi dnia 19. Listopada.

Tu i w innych Królestwa miastach, ogłosił wczoray grom dział, bici« we dzwony iwywieazenie bander, dzkń urodzin naszey ukoihaney Krolowey, a oraz rocznicę przywro«enia naszey niepodległości. Owdowiałe XI..I,iniczfci O r a n i i i B r u n ś w i c k a da ły u c z tę, na którćy znaydowało się przeszło apo osób, Potrzeby żywności nadzwyczaynie tu po«Irożały, Kartofle, które włościanie rzadko iiedy na targ przywożą, płacą trzy razy tyle, «o dawniey.

Zakaz-no przeprowadzanie przez naSZKr3Y towarów śklanych, zagraniezney herbaty, zagranicznyih towarów korzennych, iultk ipłałów na papier, Z Genui d. 2$* Października* Dey Algierski dozwolił wolnego wprowalizania drzewa i potrzeb marynarczyeh. .Przybyło tam wielu Europeyczykow, kcz B t Y niechciał ich przyjąć w służbę, dla zaadróści Maurów» Wielu, z nkh puściło' się, do Egiptu, Z Madrytu dnia j r , Paźd%ier.

Kasza- gazeta dworska zawiera następulą«cy wyrok Królewski?

»Gdy pierwszy mó*y SetretaTz- staiitr, Dom P e d r o C eva lie s, upraszał mnie usilnie ustnie i pa piśmie, o u wełnienie go tak od urzędu Ministra stanu iako też poruczonego mu tymczasowym sposobem urzędu Ministra sprawiedliwości, zaczem przychylaiąe się do prośby iego, uwalniam go od tych podwónych obowiązków; że zaś kontent iestem z iego wiernośei i poświęcenia się dla Moiey Królewskiey Osoby, mitć przeto chcę, ażeby sprawował nadal swóy urząd iako Radca stanu, i zastrzegam sobie, nieehcąc się usług iego pozbawić, poruczenie mu innych zatrudnień, zdrowiu iego dogednieyszych i charakterowi iego bardziey odpowiadających. N a iego zaś miey» sce w urzędzie pierwszego Sekretarza stanu-, mianowałem Don Joseph Gracia Leon J P i z a r r o , z powierzeniem mu również tymczasowo, iak przedtem Don P e d r o C e v a II o s , Ministerstwa sprawiedliwości, W pałacu dnia 30. Października 1 S · 6(podp. ) Ja Król. '"

Bon Frzarro wielką ma wzięteść, i tak przy dworach Europeyekich, iako tez sczególniey w H i s z p a n i i, uważany iest za iednego znaypierwszych Dyplomatyków. Pan P i z ar re, człowiek kwitnącego wieku, był iU$. za Kasola IV. Sekretarzem Rady stanu» Miasto. S'a ra gossa winszuiąc Królowi wniyścia w śluby małżeński«, to w swoiera powinszowakiem piśmie miedzy inne mi wyraziło: "Podczas dwukrotnych zamachów uekmiężyckli Waszey K» Mci i Monarchii, miała S a r a g o s s a słabe tylko z ziemi mury ku swoiey obronie, lecz serce mieszkańców moc naywarowuiejszych Wałów zastęA o - wało. 't --- -

-e «A_

Dodateh

Z Włoch dnia 4 Listopada.

Oyciec S. wysłał qieiakiego Hrabiego H 0Nskina do Wiednia w zlecefti3ch, mających się tyczeć zakenu Jezuitów. Podług wiadomości z Rzym u, udało się ztanatąd kilku Jezuitów do M e x y i u, gdzie «tworzono iui Howieyaty ttgo zakonu, równie iak w innych miastach N owey-Hiszpanii. Kektor uniwersytetu .w Mex y ku, pierwszy wstąpił do tamecznego N owicyatu J ezuickiego. '- Nowicyat tego zakonu w Rzymie liczy 217 N owicyuszów, których codziennie prz>bywa. W woyeku Austryackiem, stoiacem w Królestwie N eapolitańikiem, przedsięwzięte by&i maią niektóre odmiany. li? Civita Vecchia d. 2g. Paździem. Przybyły tu okręt kupiecki Alfonse, na którym znayduiąaię dway Missyonarze z Kanten u . przywiózł następujące wiadomości o rewołucyi, zaezłey w P e k i n i e, przez którą Cesarz Chiński, K i a - K i n g, zrzucony został 2 tronu: "Dnia 3. Września zrzucony został z tronu Kia Kr fig przez etraie swego pałacu pod naczelnictwem dwóch wyższych Oficerów od wnyska. Niewiasta, nazwiskiem S o n - K a nT a n, była, iak mówią, duszą tey re*olucyi, która całą postać Chin zmienić może. Dla tego zdarzenia wyniosło się wielu Anglików z K a n t o n u ." (Korrespondent Hamburgski dodaie: Wiadomość ta umiesczona iest w dzienniku Gazette de France, leczpoźnieysze na proste y dradze wiadomości Angielskie z C h i n iadnt - y nie czynią o niey zmianki.) Z Akwizgranu d. t6. Listopada.

Gazeta tutc-ysza zawiera co tiastępuie: "Tedna 2 o s t a t kh * gaifctfJSeriinskich donosi: W Protestanckim kościele w M o n t j o i e , w VVielkiemXięstwieN adreńskiem, modlą się teraz itscze za N a p o l e o n a; gazeta rzeczona wymienia nawet osobę, która się tego wy kroczenia dopuscza. Spodziewaliśmy się, iiomyłka ta, która przez nieostrożność tylfee do teyźe gaaefy wcisnąć się mogła, następnie sprostowaną zostanie, gdy tymczasem artykuł ten przeszedł do gazety Hamburgskiey, z tej dogazetBelgickich, a K tych naypewniey i do Angielskich, i tym sposobem powędruie a£ na wyspę S. H e 1 e' n y, gdzie wygnańcowi ni«, małeby się podobać musiało, usłyszawszy taką wiadomość. Godzien szacunku Pasterz, który przez to spotwarzonym został, poczytuie zapewne sobie za rzecz niegodną, zbiiać publicznie tę niedorzeczność; ze zaś po dziś dzień prócz tego tak wiele zdarza się zdań mylnych, uznaliśmy za rzecz ppiyteczną, sprostować przynaymniey to, co tern bardziey uczynić winniśmy, ie obwinienie to tycze się naszey okolicy i szanowney osoby, w'Haszem sąsiedztwie zamieszkałey." Z Paryża dnia 14. Listopada * Wczoray przywdział dwór żałobę za Króla Wirtembergskiego. W kaplicy zamkowey odprawił się obrzęd żałobny na cześć tego Monarchy, w przytomności rodziny Królewsk e .

Pierwszy sąd woienny zacznie lada dZlen sądzić sprawę nieprzytomnego Generała A: m e ile Sekwana podniosła się na 2 stopy.

Lądem i morzem pozwolono tu wchodzić bez opłaty kartoflom, zbożu, mące i sucharom okrętowym. Xiąź ę Cam b ridg e poiechałztądnaStra *.

burg do Stuttgardu. Jutro przyimie Król adres Izby Deputowanych. Ku łeńCjOwi tego miesiąca przejedzie SIę Monsieui do Dijon i Besancon.

W P a r m i e zakazano wynoszenie się do A m e ryk i, a osoby namawiające do tego kroku, karane bydź maią między innemi smaganiem przez oprawców wiciami po go-50 razy, i robotami przynausowemi po % do 5 latOdnowiła się wieźć o rozwiązaniu ministerstwa policyi, którego obowiązki powieraonf Kanclerzowi. W tym przypadku przeznaczaj dla Pana D e c az e ministerstwo sprawiedliwe* ści lub godność Para. Gazety Szwaycarskie donoszą co nastepuie: Dostrzec miano, że kiedy podczas publicznych festynów i uroczystości pokaże się rodzina Królewska, Konstytucyeniści wykrzykiwałA zazwyczay: Niech źYie Króli aUłtrarojaliści: Niech zyią Barbonowie ! Z Bruxelli dnia ij. Listopada, "Uważaią, ii Biskup Gandawski niewydał iescze listu pasterskiego względem modlenia się za naszą Następczynię tronu. Dwór nasz przywdział żałobę za Króla . Wirtembergskj ego, Wydawcy Z o ł t e g e Ka rł a, oskarżeni o tpotwareze artykuły, skazani zostali a» zapłacenie j o o franków za karę i kosztów processoWyck.

Zeznania Adjutanta M o n i e r pociągnęły także za sobą aresztowanie Generałów P re - rot i Colbert. i Król nasz daie każdey środy posłuchanie wszystkim bez różnicy poddanym. Piekarz ieden w Ve rv i e r s, który piekł za mały chleb, skazany został na trzymiesięczne więzienie, 50 Franków za karę i zapłacenie kosztów processowych.

OBWIESCZENIE.

Przypominała się Publiczności poniżey wyrażone folicyine urządzenia, iako to.1) względem samopas tułaiacych sie psów; 2) względem palenia tytuniu na ulicach miasta, przedmieściach i wszelkich okolicach miasta niebezpieczeństwu ognia wystawionych; 3) względem prędkiego jeżdżenia konno i wozowe; 4) względem nie regularnego donoszenia o przyby waiacych i odieźdźaiących osobach obcych, i 5) względem późnego bawienia się po szynkowniach, »zaleceniem, aby się ściśle do takowych stosowała* Poznań dnia 27. Listopada 1816.

Dyrektor miasta i Policy i f (,£tr n,«Wi

Doniesienie. Expedycya Gazet zawiadomi, gdzie dostać można w naiem małego Fortepiana.

Doniesienie Cybulek hiacyntów Holenderskich dostać można w rynku pod N rem 93.

Uwiadomienie. Uwiadomiam wszystkich, których to interessować może, iż W. Weyciecha Lutomshiego ustanowiłem, wpnród go sobie uprosiwszy, generalnym Plenipotentem, a zaiera w wszystkich moich interessach, raczy się każdy wprost do niego udawać do Rusoeina pod bzremem. Akta W. Dobielińshiego, Notaryusza, przekonao tern, co mówię dostateczniey. Działo się w Tworkowie dnia 25. Listopada 1816 roku.

J8. Miłaczewuki,

Uwiadomienie. Donosi się Szanowney Publiczności, iź męski krawiec lioihtmiur Markus Sremski, mieszka pod Nrem 249. w Innowrocławiu Departamencie Bydgoskim.

Otwarte mieysce. Młodzieniec dobrego wychowania, posiadaiacy.szkolne wiadomości 1 ięzyki łaciński 1 Polski, i roakjcy chęć uczenia się aptekarstwa, niech sig zgłosi u podpisanego w Sic« motułeclu

J. Griinenthai, Król. uprzywil. Aptekarz.

Do przedania. Ogród tu przy zamku Sadowym położony, Sukcessorów niegdy JPana Jan* Stanisława Brandt, kupca, własny, przedany będzie dnia y. Grudnia r. b. przed południem o lotey godzinie l publicznie więcey daiacemu wkancellaryi Noiaryattt tu przy Garbarach pod Nrem 425, za gotowa w srebrnym kurancie zapłatę, na który to rermin ochotę kupna maiący, i ci, którzy do gruntu tego realne pretensye mieć sądją, nmieyszćm się wzywaią. w Poznaniu dnia 20. Listopada J 8 16 -*Ignacy Orliński, W. X. H. D. P.

Średnie ceny %bo %a w Wroclawiu dnia,23. Listopada w nominalnej monecie: Pszenica 8 talio Żyto ó talio 4 troiak. Jęczmień 4 tali, li trojak. Owies 51 tali, 23 troiak»