GAZETA

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1817.01.11 Nr4

Wielkiego

Xiestwa

POZNANSKIEGO

Nro. 4w Sobotę

Z Berlina dnia 7. Styczniaz postanowienia Nayiaśnieyszego Pana tegoroczni obrzęd religiyny uroczystości Koronacyiney i Orderowey, odbędzie się, dnia i $. Stycznia w kościele S. Mikcłaia, ponieważ przedsięwzięta około kościoła Tumskiego budowla nie k-st iescze ukończona. N,- Krół raczył Duńskiego Generała Biilow zasczycić-orderem Orła Czerwonego 1.

Z Wiednia d. 2$. Grudnia * N. Cesarzowa podarowała tutryszemu I nItytutowi głucho- niemych 3000 Złh walutą: Witdeńską, i takąż summę Łnetytutowi ciemnych na oczy» Ż czterech głównych gatunków zboża nie Wolno w Austryi pędzić wódki.

W niektórych częściach T y r o l u, wgórzyItey krainie Sabburgskiey, wgóraey Karyntyi, iw większe y części III y r y i, pannie tak dokuczaiący nit dostatek, ii mieszkańcy biorą,dnia

. .

l l.

S tycznia

1817.

eię takie do chleb* zołrAb, mieszanego n: pól z melona, wyką. i z tartą korą drzevna. Wokolicy Ag r a m' pozadzierzawiali włościanie laey dli połowu w nich sczurów, które uwędziwszy za łakotki poczytuią, Takźe A w C z e c h a c h , mianowicie w górzystych okolicach, lękaią się głodu około wiosny. Dziennik Królestwa offcdwóch S y c y l i i z dnia 1 2. m. b. zawiera w sobie ważną ustawę Królewską z dnia 1 f" tyczącą się przyszłego rząducałego Królestwa na obydwóch stronach, ciaśniny Messyńskiey. N a wstępie tey ustawy mieni się Kroi F e r d y n a n d e m Pierwszym» z Bożey łaski Kiólem, Królestwa obydwóch Sycylii.

Kapitan Basza, powróciwszy z flotą swoią, złożył u n< g Sułtana skarby straconego M usu (n a Smyrneńskiego» Ak ć zaszły iuź naywiększe skargi z powodu zdzierstff nowego W. Bządcy.

Nie przybędzie tu W.Xiążę Weimarski.

Z 1. dniem Stycznia ogloA' .ona będzie nowa organizacya w prowincjach zaieńskich W" Xiaiecia Heskiego. - Opłata pocztowa zniżoną tamże będzie do połowy. Od jJ'eJlu dnia 31. Grudnie.

Król Wirtt-mbergski zabawi w F r a n i f o r - cie pod nazwiskiem H r a b i U r a c h do dnia a. Stycznia.

W Stu t t g a r d z l e obchodEonąbędzie, iak zwykle, w dzień nowigo roku pamiątka przyięria dosti>itństwa Królewskiego. · W KantonieFrciburgskim zakazano warzenie piwa. Z Monachium dnia iE. Grudnia.

N. Królowa wyjechała ztąd wczuray <lo W i e d n i a z naydostoynieyszi-mi Królewnami Xiezniczkami L u d w i k ą i kar o l i n,ą. W orszaku Rrólowey znayduią się Hjrabine Ta xis i Lo.dron, W. Koniuszy Baron K essling, i tayny Radca, a pierwszy lekarz, Doktor Hattz.

Krolewic Jmć Następca tronu, wyiechawszy z Wiirzburga dnia 23., stanął tu w naypolądanszem zdrowiu dnia 25. (Według niektórych gazet odiechał z Królową do W i e - dnia. Gareta dworska o tem nie donosi.) Piszą z Ba wary i: Bieda między ludźmi niezmiernie wielka, a powiększy się iescze bardziey drogością wiktuałów. J-est rzeczą ciezawodną, iź wiednym powiecie zabito iuź 36 koni, i rozprzedano między gminy po 5 kraye. za funt. Psy nawet słuiąnayuboższym za pokarm, pomimo, że sczodrobliwa ręka wszędzie hoynemi wspiera ubóstwo ofiary. Z Włoch dnia 17. Grudnia.

Kongregacya woienna w R z y m i e trudni Hę nowem urządzeniem zbroyney siły. Gwardya obywatelska w kraiu Papiezkim pozostanie, iak dotąd, dopóki kray nie będzie oczysczony z łotrów. - Słychać, iź Papież chce się, zrzec wszeJkiey pompy powierzchowney,i Ala tego gwarrlyą ?iu Sz-waycarów rozpUSCl Wychodzi on czysto incognito. Powiedział "Potrzeba aby mię, iak Apostołów, pozna wano z dobrze czynienia, anie ze straży moiey woyskowey." Posunął na wyższe sto pnie 98 oficerów z iiniiowego woyska iwo iego. Zebr3cy w R z y m i e chcieli wznieclc roz ruch przy kościele Panny Maryi, ale ich od dział ioanierzy rozpędził, a niektórych poymał w kościele, dokąd się schronili. Z Lond)nu dni.i 2g. Grudnia.

W. Xiąźę M i K C ł a y poiechał dnia 23. m b. zEdinburga do Glasgowa. W dzień Bożego .Narodzenia był uXiąźęci; Regenta obiad na 24. osób, .a potem koncert na którym tylko dzieła H a e n d e l a exekwowano.

W wigilią Bożego N arodzenia rozdane między uboich w B r i g h t o n i okolicach. 9510 funtów mięsa i 10,000 dwufuntowyci chlebftw. Dnia 29. wieczorem przybył tu cale niesp o dz i ani e Xi ąż ę W e 11 i n g t o n z M o n t Sf. M a T B a II pod C a m b r a y, w towarzystwie swoiego Adiutanta, Lorda Arthura Hil. Przti A źdżaiąc przez D a r t f o r d, kazał uwiadomić o swćni przybyciu Lorda G a s t i e re« a g h, bawiącego wswey włości N o rt h - G r a y , i zaprosić do miasta. Pospieszył Lord do L o n d y n u i miał z Xiąźęciem długą rozmowę,. Ten przypłynął na statku pocztowym z C a l a i s i przywiózł nader ważne wiadomości z P a ryż a z dnia 24. Grudraia. W politycznym względzie spokoyno tamże; !*»z niedostatek chleba w stolicy i północnych pro. wineyach, Pikardyi, Artezyii t. d. wzmaga się w zatrważającym sposobie. Ta iednakże okolńzność nie iest jedyną ani główną przyczyną niespodzianego przybycia Xiążęcia. Ma on interes« do rządu względem własnego swego korpusu. "Śmieszną byłoby rzeczą, mówi iedaa z gazet tuteyszych, gdyby kii przyczynę iego nagłego tu przyiazdi *. Domysły w tey mierze bardzo- podzielone.

Niektórzy powiadaią, iź Xiąię przybył tak niespodzianie dla przełożenia rządowi, ii woysko od ostatniego duia Marca niepobiera_ ło regularnie żołd u. Inni zapewniaią, ii stanęła przed nieiakim czasem umowa z XlI,źęciem, względem zmnieyszema nIeco woyska we F r a n c y i stoiącego, ażeby Ministrowi« powiedzieć mogli w obydwóch Izbach, ii ostzędność codziennie się powiększa. v Słychać, iż Xiąię w tych dniach odkdzie do Paryża. Marszałek S o u ł t, bawi teraz u Hrabi S o f t o n w hrabstwie L a n k a s t er.

Z ttrtdxelli dnia 5/. Grudnia.

Na posiedzeniu dnia 29. m. b. przyięto w 72 prztciw 2 głosom proiekt do prawa zakazuiący wywozu zboża lądt. m.- Podcaas dyekussyi oświadczał się Pan R e y p h i n 3- za powszechnym zakazem wywozu zboia, iako iedy; ym środkiem ZŁ.sło- lenia państwa ed niedostatku. Pan A l p h e n bronił wolności handlowey. Pan F o r te in mniemał, ii powszechny wywóe sułby się szkodliwym dla kredytu kratowego. Pan Was se i g zdawał się na światłe- rozpoznanie i przezorność Króla. Pan Al t e rn b ro n K był t*-go zdania, ii w tty chwili II y pada wolność handlu poświęcić dla dobra powszechnego. Minister spraw wewnętrzny< h odpowiedział na wszystkie uwagi i zakończył zapewnieniem, ie leżeliby grodek terazl.ikyszy nie doprowadził do pożądanego celu, pośpieszy Król J mć z podaniem innego. -- Widzowie na galleryi pozwalali sobie głośnego wynurzenia swych chęci F niechęci, i musieli kilkakrotnie bydź wzywanymi od Prezesa do porządku. Generał Hrabia T i H y cierpi od kilku miesięcy obłąkanie zmysłów. Łnaleziono w kiesayni iego list do Króla Francuzkiego .

Bonaparte na wyspie S. Hekny.Rozmowa Bonapartego z lekarzem okrętowym Doktorem War den. (Dalszy ciąg.) Tu niełpodaianie przeskoczył do cale od» mienney materyi, pytaiąe mnie się z niemałem dla mnie zadziwieniem: "Posiadasa W Pan iakowe wiadomości O fizyognomice?" '- Nigdy się iey sczegolniey niepoświęcałem" .

-" Czytałeś W Pan L a w a t e r a ?»--Czytałem niektóre wypisy z dzieł iego, a to jest wszystko, co mi o tern wiadomo. -- "Moieszie W Pan zrysow twarzy człowieka sądzić o lego zdolnościach?" - Wszystko, co w tey mitrze powiedzieć mogę, ie s t t o, ie wiem, czyli mi się iakuwa twarz podoba, lub niepodeba. -.. fcOtoi właśnie, zawołał żywiey, prawdziwie WPan trafiłeś. Uwaiałitś U'Pan twarz-Sir H u d s o a a L o w e go ? " - Tak itst. - "I cóż ona Obiecu.1t ?" - Jeżeli mam prawdę powiedzieć, tedy twarz PaniLowowey lepiey mi się podoba. - Rozśmiał się, na to, a-ja starałem eię praerwać rozmowę o tym przedmiocie; ale on nie przestawał, i czynił porównania między dawnym strożtm swoim (Sit G e o r g e s G oc kb u rn ero) a terainieyszyiri kdnakowoż, lak się zdawało, w tonie żarto; bliwym, i 2 tak szybkim przelotem myśli, ie wyrazów iego i tego, co przez nie chciał rozumieć, żadna miarą poiąć nitmogłem. W łaś ni e b y ł e m w L o n g w o d z i e , g d Y P» rx R a ff1 e 51 , ostatni Gubernator J a w y, i orszak iego, dostali pozwelenie odwiedzenia B o n ap a r t e go. Pan Raffle s bardzo pragnął widzieć N a p o 1 e on a; ciekawość iego równała się szaleństwu, dła tego też czyniono wszystko, co tylko można, aby ią zaspokoić. Chociai N a p o l e o n wymawiał się z początku słabością, przecież dał się nakoniec poruszyć, i wyznaczono godzinę, w którey były Cesarz byłego Gubernatora miał przyiąć. Ostatniemu brakowało wyrazów do wysłowienia l Wkrótce .postem, gdy się Pan Raffles pożegnał, otózy mai em zlecenie od N a p oł e o n a, który mnie prosił, abym do niego do ogrodu przyszedł. .Zastałem go otoczonego całym iego orszakiem, Damami i mężczyznami; poiazd był .zaprzężony, konie wierzchowe osiodłane, i wszystko do przejażdżki gotowe. Przytycie inoie sprawiło nieiaką przeszkodę; albowiem E o n a p a r t e zamiast wsiadania do pojazdu, obrócił się, iak gdyby chciał ze mną mówić. Ukłoniłem się i zdiąłem kapelusz, lecz go zaraz znowu włoiyłtm, gdy tymczasem Hrabiowie i Generałowie wciąż z kapeluszem pod pachą-stali. - "Znasz W Fan, rzekł Bonaparte, lego Gubernatora zJa wy?" - Dziś go pierwszy raz widziałem. - "t-izy WPan masz iakie wiadomości o tty wyspie?-' - Wszystko, -co mi o niey wiadomo, od innych się tylko dowiedziałem. -"H-olleudrzy wystawiali klima tam cztie iauo zapowietrzone, ale mnie się zdaie, że teraz o niem lepiey są przekonani." - M<?ie się również zdaie; nie znaleźliśmy go tak ziem, iak się według dawoieyszych powieści spodziewać należało. - Widziałźeś kied y WPan przypadek zapowie" trzenia?" - Nigdy. - "Zn3sz WPan tę chorobę?" - Nie wiem nic więcey, iak to, ce · w tey mierze czytałem. -" Woysko .Egipskie bardzo przez nią ucierp ało, i miałem wiele mozołu, ażeby wdobrey myśli utrzymać tych, którzy wolni byli od tey zarazy. Zawsze starałem się ukrywać przed żołnierzami muirni to co sam bardzo dobrze wiedziałem. Ta , choroba tylko przez organa oddychające może · ię udzielić." - Ja zaś słyszałem, że tylko udziela się przez dotknięcie. - "N ie (odpowiedział), ia ustawicznie odwiedzałem szpitale i dotykałem się chorych, ażeby w posługujących im wpoić zaufanie, ile że przez dostrzegania byłem przekonanym, iźtąchorobą itdynie tylko przez oddech zarazićsię można. Używałem oraz «awsze tey ostrożności, iżpierwey Jadłem, i parę kieliszków wina dohrege wypiłem; a zawsze po tey stronie zarażonego stawałem, od którey wiatr .powiewał." - Tak rozmawialiśmy przynaymniey przez 20 minut, a orszak czekał z naywiększem uszanowaniem, gdy osądziłem zarzecz.przyzwoitą, aby skończyć, ale on długo tego tuechciał uważać. Nareszcie, po małym ukłonieniu, zaprowadził ł»anią B e r t r a n d o w ą do pojazdu wsiadł także. sam, a ia zostałem, aby , go widzieć odiezdźaiącego; atoli gdy portrzegł, że było iesi ze.mieysce w powozie, zawołał na mnie, zapraszając, abym z niemi iechał? przyiąłtin zaproszenie, i muszę się przyznać, że długo niezdarzyła mi się przeiażdźka tai nieżenowana, ochocza i wesoła; fraszką wesołość iadąc w I r lan dyi ua kiermasz. Poiazd biegł dosyć prędko, a N a p o l e o n był nadzwyczaynie wesołym. .Zaczął«owić po Angielsku, obiął P. B e r t r a n d« wą ramieniem swoiem za szyję i zawołał do mnie w ięzyku Angielskim: This is my mistress f Oh not mistress.... y es, y es, this is my mistress, ( To moia kochanka; ah nie, nie kochanka, aleć tak tak, moia kochanka), gdy tymczasem Dama usiłowała uwolnić się, a mąż iey pękał od śmiechu Potem pytał się, czyli niepowiedział iakiey niedorzeczności, a gdy mu Angielskie znaczenie wyrazu wytłóma.czono, za wołał głośno: O no, no - lsay myfriend, my love y no not iove ,. my frijJnd, myfriend. (O nie, nie, powiedziałem, moia prz)iaciołka, moia luba; nie, nie luba, moia przyiaciołka, przyiaciołka.) Bonaparte chebł przez nadzwyczayną wesołość swoią rozerwać Panią Bertrandową, która przez kilka d.ii bY!3 słabą, i zgoła uchylić wszelki przymus w rozmowie; był też w samey rzeczy duszą całey zabawy. Z powodu zakrętów węźykowatey drogi, cała przeiazdżka w okolicach L o n g w o o d naywięcey 6 mil Angielskich (przeszło milę Niemiecką) wynosi. W czasie tey krótkiey rezrywki zapytał mię Bonaparte z min$ chorych wyprawiłeś IUŹ W Pan na cmentarz?" Zapewne wytrzysczyłem oczy na takie zapytanie, odpowiedziałem ieduak z powolnością,: Ani iednego umyślnie. - "Zdaie mi się atoli (f»e U B o n a p a r t e,) iż wy lekarze óte musicie dosyć?zemsto poznawać dokładnie choroby, i dla tego w.iednym przypadka zbyt mało, a wdrugiin znowu zbyt wiele czynicie. Ł tak na przytład, gdy W Panu chory umarł, niemiałześ przyczyny powiedzieć sam <io siebie: nie należało mu pusczać krwi, lub przeciwnie, a byłby żył" Nic na te nie odpowiedziałem. Zapytał mię daley -Bonaparte: "Jaksię WPatiuzdaie, Anglicy czy Francuzi są lepszemi chirurgami?" - Odpowiedziałem: Bez wątpienia, Anglicy. Spytał znowu B o n a p a r t e : "A, t o dla czego ?" - Ponieważ (rzekłem) naukowe nasze urządzenia lepsze od Francuzkich. Nauki nasze są systemaiyczne, a kto u nas składa popis tak, iż zostaie umiesczouym, można bydź przekonanym, iż się dobrze nauczyć musiał. - Lecz ('zarzucił ,mi B o n a p a r t e) Francuzi lepiey znaią praktykę." - W praktyce (odpowiedziałem) działaią na ślepo, a nie posiadała ttorycznych wiadomości. Przyznać ateli winienem, iż nasi woyskowi chirurgov ie Angielscy »tali .-się .za przyczyną Twoią także biegłemi i w praktyczney .części swoich nauk. - Uśmiechnął się Bonaparte u a tę moią uwagę, i-spytał: "Któi itst w L o nd yni e naywziętszym lekarztm?" - Nie»podziewałem się (rzekłem) takiego zapytania, i nie megę na nie z dokładnością odpowiedzą ć. Tyle itst znakomitych lekarzy w L o n d y n i e, iż trudnoby rai było przyznać pierwszeństwo iednemu. - "E y (rzecze Bo ti a pa r te), czyliż więc nie znayduie się taki, któryby był naysławnieyszym?" - Nie w rzeczy samey (odpowiedziałem); dziś tenieet w modzie, iutro inny powszechne zaufanie posiada, a nieraz ieUen bywa dwa

lub trzy lata w naywlększey wziętości. Gdybym chciał iednernu scztgóinieyszą. przyznać biegłość, »krzywdziłbym naymniey 49 iego Łollegowj Za to zaś, mógłbym z większą dokłddn ścią sądzić o takim chirurgu, - Zapytał mię potem B o n a p a r t e : »Ile też w średnim stosunku zwykł chory w L o n d ynie płaiić lekarzowi?" - Odpowiedziałem, W miarę swoiego stanu i maiąiku. - "Ale iaka bydź" może naywiększa ilość (spytał B on a p a r t e ), którą lekarz bierze zaswoie przysługi?" i- Odpowiedziałam: Nie umiem prawdziwie tego powiedzieć; tiie przypominam sobie żadney pewney ilości. Nieieden lekarz zrobi sobie we dwa lata maiątek, z którego wygodnie bez pracy żyć może, lecz to się rzadko traiia. Potrzeba do tego, aby posiadał wielką naukę, aby sobie ziednał wielką sławę, i możnych opiekunów. Mówił daley B o n a p a r t e: "Gdy WP an nie iesteś -w służbie na okręcie, czy leczysz także chorych na lądzie?" - Odpowiedziałem: Kolledzy moi zwykli mię w tym razie prosić, ażebym niektórych z ich chorych odwiedzał. - "Czy W Panu dobrze za to płacą?" - Odpowiedziałem: Przez cały czas, iak w służbie Krołewskiey zostaię, nigdy nic nie przyiąłem. Zapytał znowu B o n a p a r t e : "J ak wielką bierzesz płacę od Króla?" Mam na rok 220 funtów szterlingów (8 5 8 o e zł. Polek.) - "Czy całe prawie twoie życie strawiłeś WPan na morzu?" Tak, powiększey części; iuź minęło dwadzieścia lat. Bo napa rte: "Czy w koń.u dostaniesz WP an wysłużoną pensyą?" Nieinaczey, »ieźhbym służył 6 lat, a potem oddalony dostałbym dożywotnią pensyą, wynoszą« ą na dzień po 6 szylingów, co uczyni na rok 110 funtów szterlingów (4,400 złot. P o lJ . Więcey zaś nie prędzey brałbym, aż po 36cioletniey służbie. "Nie widzę proporcyi:" rzekł Bonaparte. - I mnie się toż samo zdaie (powiedziałem); nie mogę się atoli uska czone mi to pierwey, a do służby nikog@ as nas w A n g l i i nie przymuszaią. -- B o u ap a r t e: " N i e p r a w d aż, ż e t u na wy6p ie S . H e l e n y okropna drożyzna żywności?*" N adzwyczayna (odpowiedziałem); cudzoziemiec nie może tu wyżyć za mniey iak za 30 szylingów (60 zło. Pel.) na dzień. - B o n ap a rt e:, "J akże wię_c W Pan w swoiey rachubie wychodzisz?" - W teraźnleyszym czasiu pewny maiętny i bardzo gościnny człowiek ptżyiął mię do swoiego domu; a gdyby nie t o, musiałbym przestawać na Jedzeniu okrętowym. "Woysko (rzekł Bonaparte) musi ogromnie wiele wasz rząd kosztować." Odpowiedziałem: Trzeba" ie atoli utrzymywać i opłacać. - Bonaparte: "Więcey zapewne wychodzi pieniędzy na woysko lądowe, niż na potęgę morską." Ato dla czego, «pytałem. "Z powodu stosunków mieyscowych (odpowiedział B o n a p a r t e A, które »iętak często wwoysku lądowem odmieniaią." - - Czyliż też samo (rzekłem) nie dzieie się iw potędze morskiey? "N ie (odpowiedział B o n a p a r t e) ;, w potędze morskiey iest wszystko regularnieysze, i nie tak podległe odmianie. W ogólności, więcey u was Anglików znaczy potęga morska, aniżeli lądowa." - Morska (odpowiedziałem) iest wprawdzie przyrodzoną, i doświadczoną warownią naszą;: lecz i. woysko lądowe nie małe także zyskało laury; za samą nawet bitwę ped Wafcerloo nie może się mu Anglii a dostatecznie wywdzięczyć. - Ani słowa nie odpowiedział na te B o n a p a r t e; nie zrobił iednak kwaśney miny, i zaczął rozmowę o.czem innem» Spytał mię; "Gdzież się W Pan uczyłeś ?(t -' Odpowiedziałem; W E d y nb u r g u. - »0 b, tam są wyborni Pro fe es 0rowie, pamiętam iescze, iakie wrażenie sprawił systemat B row n a podczas pierwszey moilieyj kampanii we W Losze, h." - W cheHtii (rzekłem) celował. B l a ck, w anatomii i

Chirurgii M o r n o , a w sztuce Iekarsk' ey" Gru gor y. Wymieniam ich dla tego zwła.

ecza, iż byli moiemi nauczycielami; nischcąo atoli okazać iakiego stronnictwa, mógłbym wymienić .równie sławnych mężów ze szkoły Angitlskiey. - "Znam (rzekł Bo n a pa rte) iednego tylko lekarza, który nadzwyczaynie i niezawodnie umiał poznawać choroby; na pierwsze zaraz weyrzenie dochodził siedliska i natury choroby. N azywał się D u b o s; lecz (co iest rzeczą niepoiętą) nie umiał zapisać recepty, i dla tego też nie praktykował." - W Egipcie (odezwałem się) miałeś Panie bardzo biegłego chirurga przy sobie, nazwiskiem S erry. "Tak iest (odpowiedział B o n a p a r t e ); w polu i w lazaretach umiał wybornie zaradzić; byli iednak i inni, którzy większe wiadomości posiadali. ,5 N a przykład P e r c y (rzekłem A), który zrana w dzień bitwy pod A u s t e r l i t z przybył do ciebie P anie; to był sławny chirurg. - "skądże W Pan wiesz, (spytał mię B o n a p a r t e z iskrzącymi się oczyma); skąd W Pan wiesz,ii właśnie z rana w dzień bitwy pod A u s t e rli tz do mnie przybył ?" - Zdaie mi się (odpowiedziałem), iż albę czytałem to w dziele P ana S er r y, albo rozmawiaiąc słyszałem od Generała B e r t r a n d. - "Myślałem (rzekł B o n a p a r t e) podzielić chirurgów we F r a ncyi na trzy klassy. Zawsze poważałem chirurgiią, bo iest nauką, która wielorakich wiadomości wyciąga. Chirurg, oprócz -swoiey sztuki, powinien bydź gruntownym Anato« misrą, Chemikiem, Botanikiem i praktycznym lekarzem. N aybardziey celuiący w tey sztuce mieli należeć do pierwszey klaesy." -Jakże ich Panie chciałeś wynaleźć? (zapytałem.) - "Uwaźaiąc ('odpowiedział Bonap a r t e) ich wziętość, do hody i ro lę, którą; grali." -p N ie byłoby to iednak niewątpliwą cechą zasługi (rzekłem); nitieden bardzo zasłużony człowiek żyie ni« znany iia ustroniu. - "Niech tacy (rzekł Bonaparte} siedzą daliby eię-, gdyby z niego wyszli. Słuchay V'Pan, gdybym zfloly waszey miał sobie ybierać chirurga, czyi niewolałbym raczey Viąć chirurga z okrętu N o r t h u m b e r l a n d , aiżeli z małego bryga przy nim płynąceo?" - Mógłbyś Panie (rzekłem) zły wybór czynić. - "Wcale nie, (odezwał się Boa p art e); człowiek, który coś umie, poafi się wznosić we wszystkich stosunkach 1 ,X1a. Wierz mi W Pan, iż tym sposobem dżąc, nigdybym się prawie nie zawiódł, wom pierwszym klassom chirurgó-w nadałjm powierzchowne zasczyty, a trzecia skłaiłaby się nieiako z wprawiających się, któ.: yhy iedynie tamtym w przedmiocie ich obaązków podlegali." - Zapewne (rzekłem) tanowiłbyś Panie bardzo ścisły examen 1 »K, iak iest u oas w Anglii. - »Nie ina.-ey (odpowiedział B o n a p a r t e ), nie iuaey. Porównywam w tey mierze lekarza * Generałem. Oba zarówno powinni mieć r postrzegania, sądzenia i wzrok bystry; a edy niebawui« potrafią poznać stanowisko iłę nieprz;yiaciela. Posiadał to lekarz D u- »s bardzo doskonałe; lecz ani na włos więy. Biegły praktyk nie uźyie więcey siły wyrugowanie nieprzyiaciela z mocnego stawiska, tylko tyle, ile potrzeba; inaczey wiem uszkodziłby cytaddlę, w którcy się «przyiaciel ukrywa; co się stanie, daiąc na «ykład merkuryuszu więcey, aniżeli konielie potrzeba. Mówię tu o lekarzu Sana do." - Bardzo mię to dziwi (rzekłem), pomimo czynnych, a zawsze zmiennych 0liczności życia twoiego Panie, tak czerstwe ałeś zdrowie. - »Tak iest (odpowiedział i m a p a r t e ); byłem nadzwyczaj nie zdrów. , ly woysko moie we W ł o s z e c h dosyć dłuczas obozowało niedaleko bagniAk, i miało rdzo wiele chorych ua febrę, ia wcale iey B znałem. Wiel*- prawda przypisuię muiei umiarkowaniu i wstrzemięźliwość»; Stosowałem zawsze apetjt do eiły trawienia, )I( de tego, nigdy mi nie brakowało ruchu tak duszy iako i ciała." - Powróciwszy iednak (rzekłem) z E g i p t u, zapadłeś Generale nieco na zdrowiu. "Schudłem (odpowiedział B o n a p a r t e ), i miałem uprzykrzony kaszel» z którego mię O o r v i s a r t, przyłożywszy muchy Hiszpańskie na piersiach, wyleczył." Miałeś mieć także, (mówiłem daley) zaskórne wyrzuty, czyli krosty; tak prsynaymniey twierdzi twóy przyiaciel G o l d s mi th. "Tak iest (odpowiedział B o n a p a r t e) ; posłuchay W Pan. Podczas oblężenia T ulon u miałem dowództwo w małey bateryi, wktórey tylko dwa działa były. Jeden z waszych Angielskich statków kanonierskich podsunął się pod bateryą, i gdy wystrzelił zdziała, kula zabiła razem dwóch kanoniierów tuż przy mnie. Porwałem natychmiast s!ępel do przybiiania, który iednemu z nich wypadł z ręki, a który był iescze wcale ciepjy. Człowiek ten miał świerzbę, którą się zaraziłem, i we dwa dni ią po tern zdarzeniu dostałem. U żyłem kilka razy kąpieli, i choroba ustała; lecz w pięć lat znowu ż większa, mocą wróciła. Przez ten cały czas musiała się zaraza ukrywać we krwi. Użycie przyzwoitych środkoW zupełnie pomyślny sprawiło skutek, i odtąd nigdy iuź tey choroby niemiałem." - Nigdy, póki żyć będę (słowa są lekarza), nie zapomnę oryginalnego sposobu, iakim mi Bo naparte powyższą opowiadał anekdotę. Zawinęła powracająca r Wschodnich Indył flota, a z nią przybyło mnóstwo podróżnych do wyspy S. H e l e n y, którzy wszygcy, iak zwyczaynie, w naywyższym stopniu ciekawi Są widzieć Bona part ego. Hrabina Loudon (małżonka Lorda Meiry, Gubernatora Indyi Wschodnich) wysiadła na ląd, i w ciągu pobytu swoiego na wyspie S. H e l e n y mieszkała w P l a n t a t i o n - H e u s e, rezydencyi Gubernatora. Dla uczczenia tey Damy, da posłał na ręce GentrałaBe r tran da do Bo* n a p a r t e g o list zapr«6zaiąty, który co do grzeczności i etykiety tak był napisany, iżwcale niepowątpiewano o przybyciu iigo. * Gdy iednak zaproszenie to było pierwszem tegoFodzaiu r a bardzity zdawało się dowodzić chęci przypodobania się Hrabinie, aniżeli dla okazania grzeczności osobie zaproezoney, dla tego ie tei w L o n g w o o d (mieyecu przemieszkiwania B o n a p a s t e g o) nie naylepiey przyiętOr B e r t r a n d oddał list zapraszaiący od Gubernatora; B o n a p a r t e przeczytał, o bró ciłsię, i nie rzekł ani słowa, Sire! rzekł B e r t r a n d, iakąi odpowiedź . Wasza Cesarska Mość dać rozkazuif ez? - "Powie J z WP an, .

ie Cesarz iadney nie dał odpowiedzi." -. Znaczną część tegoż to dnia popołudniu SpA_ dziłem wpokoiu N a p o l e o n a, i zwyczaynie tak dobrze, iak mogier», odpowiadałem, na różne pytania, które mi dawał, i które tym razem sezegółniey tyczyły się stanu i okoliczności floty właśnie przybyłey, naszego handlii zlndyami Wschodniemi, i wielkiey liczby Anglików, między Iudyami Wschodniemi a E u r o p ą BStawiczuie tędy i owędy iegluiących. Wciągu tey rozmowy, namieniłem przypadkiem o nadziei osób zagranicznych. wtem mieście, widzenia go przeieidżaiącego do PI a n ta t i o n - H o u s e, gdyby, iak się spodziewano, przyiął był zaproszenie Gubernatora. Ta rozmowa rozgniewała go z początku, co uwaiać było moina z rysów twarzy i z tonu mówienia iego, gdy mi nagle i łrótko odpowiedział: "C o! poyśdż de stołuj

może ze zeraią żołnierzy, którzy mnie piinuią.'" W kilka minut potem powrócił do zwyczayney oziębłości swoiey i rzekł: "Nie poymuię, iak się można było wsamey rzeczy spodziewać, ie przyimę to zaproszenie. Dro ga iest daleką, a godzina niedogodną. Z resztą" ponieważ mi zawsze ieden z Oficerów towarzyszyć musi, porzuciłem więc całkiemmyśl przestępowania granic, które mi zwykle winnym czasie zakreślają." - Hrabina Loud o n opuściła wyspę, niewidziawszy H u n 3 · partego, i powiadaj, ie nad tern uboiewała; moiem zdaniem także i B o II a p 3 II e w istocie żałował, ie iey niewidział . W kilka dni potem pytał mnie, czyli widziałem U rabinę; co potwierdziłem, dodaiąc, ie odwiedzeniem swoitin zasczyciła N o r t h u m b e r - l a n d», i oglądała kajutę (pokóy na okręcie), w Jttórey onpodczasi Aglugimieszkał. SąAdziłtHt ie go- to bawić będzie, * kiedy się dowie, ie ciekaw* zagraniczne osoby zazwyczAy czynią, «obie zabawkę siadaiąc na krześle iego. -; "A Hrabina, zapytał mnie, uczyniłbi krzesłu ten zasczyt?" - Niestety, na to pytanie niemogłem mu z pewnością odpowiedzieć, gdyi właśnie podówczas niebyłem w kajucie« Jednakowoż zdawał się więcey wierzyć temu, I pytał mnie daley; "Sądziszie W P a n, ie ludzie w A n g l i i poczytaliby to za rzecz nie« przyzwoitą, gdyby mnie była Hrabina Lou-' do n wLo ngwoodzieo<lwiedziła: Czyłiźby to może za błąd uważano, gdyby mi była Lady w towarzystwie P ani B e r t r a n d o w e y III w ogrodzie wizytę oddała P Wiele Dam powracaiących do Anglii, było tym sposobem 4» mnie wprowadzonych. Gdyby Hrabin * L o u d o n kazała mi była oświadczyć, ie iest z podróży znużoną, lub z innego iakowtgo powodu słabą, byłbym iey z ukontentowaniem służył." - N a to odpowiedziałem, ie ieetem rodakiem Hrabiny, i ie niezawodnie będę szukał sposobności oznaymienia iey tych grzecznych ehęci, (Dokończenie nastąpi.)

II, ,;:* ft Naypifknieysze prawdziwe Havanna- O wskie Cygarry otrzymał w komis i przedmie q sztukami i stanu, niemniey różne gatunki Q łakotek. w bardzo umiarkowanych cenach » Fryd. Biehftld. U

Dodatek.

,..., -Z Paryża dnia 27. Grudnia.

Król Jmć obdarzył na nowo Departament Aisne summa 50,000 Franków na wsparcie dla gmin nies. 'zęśliwych. Dnia «4. zgromadził się drugi Sąd Woienny pierwszey dywizyi woyekowey, pod przewodnictwem Xiazecia C - r a m m o n t) koAi.":m wydania wyroku na nieprzytomnego Generała Porucznika S a v a r y, Xiazecia U o v i g o . Głównym przeciwko niemu dowodem był własnoręczny iego list do Xiazecia O tra nt o, (F o u c h e) , w którym zaleca nitiakiegoś lekarza Rewaiit, który ułatwiał związki listowne między nim (S a v a r y m), iego stronnictwem a wyspą E l b ą. F'ismo to uczynilo wVa--lkie inne dowody zbjtecznemi. Savary został uznany winnym śmierci. Zona i dwie córki iego hjły na pa<ząiku posiedzenia przytomfiemi, lecz opuściły salę ieSCze przed ogłoszeniem wyroku.

Rozmaite wiadomości.

Dnia 1. Stycznia umarł w B e r l i n i e sławny chemik M a r c i n H e n ryk i U a p r o t h , w 74 roku wieku swego. Gazety Bruxelskie napełnione sąartykułami obchodzoney wB a t a w i i dnia 1 9.Sierpnia uroczystości podda: ia wyspy J a wy przez władze Angulskie Królewskim Ko*nmissarzom.

Na targu wGandawie przedawano hek t o l i t r ( dwa szefie) pszenicy po 40 franków, a worek kartofli po 1 6. franków. Przy takich cenach zboża, czwarta część miasta musi się podać do regestru ubogich i zrzec się chleba. W okolicach L o n g j u m e a u we F r a n c y i iakiś człowiek przyłożywszy pistolet do piersi pewnego podróżnego, żądał od niego woreczka z p:eniędzmi; a gdy [)odrjiny powiedział, iż w nim ma całego maiątku 50 talarów, ew człowiek wyiąwszy z niego 10 franków, oddał mu woreczek zresztą pieniędzy, mówiąc: "Tyle tylko potrzebuię; idź sczęśiiwie, a nie wjday mi ę, bo zginiesz."

QBWIESCZEN1E.

Ośmnaście wielkich i mocnych sjybowanych wozów z skrzyniami i płócien nemj pokryciami, sczegółnie dla fórmanów użytecznych, d transpjrtow woiennych ledna* niezdatnych, matą dnia 5. Lutego przed poł< d iero o godzinie gtey w tutejszym wielKim Magazynie, naprzeciw Krolewskicy żupk solney położonym, przez licytacyą public jną wio ccy daiacemu za gotową zapłatą sprzedane bydź; o czeAn sie chęć kupienia maiących ninieysjern uwiadomią. Poznań dnia 2. Stycznia 18'7Krolewsko- Pruski NLd-Jśommissa-riat W oienny w Wieikićm XieAtwie Poznańskiemu li W i]l 6 L, u u JI . h. Dwa mieysca taszowe po lewey ręce wchodząc na Ratu>z, trzymane dotąd pizez Handlującego towarami galanteryinemi Heintze i ślosarza Dydakowskitgu, oraz piwnica przy wschodach ratusznych będąca wypusczone zostiną naywiecey ofiarującemu od dnia 1 Października r. b. na trzy posobne lata. Termini licytacyme wyznaczone są na dzifń 13, i 16. m. b. o godzinie 3 z południa na tuteyszym Ratuszu, na których chęć dzierżawienia maiący stawić sig zechcą. Poznań dnia 7. Stycznia 1817Dyrektor miasta i Policyi, Czar n oV sh i.

"""

A V I Ś7'" rai recu de Paris un Assortiment compltt de Robesenthu!, brocićes en or, Argentetjai, garnies en fleurs et Rubans, danJ le gout le plus moderne, Pompadours, Bourses, Chaines de Col et pour Surete de Montre; petites Toilettes pour hommes; Parfumerie de toures sortes; Bonbons fins de Verdun en Cornet l . brodę»; Fruits sees de toutes especes en petites Boites; Frouits confits a l'Eaudevie; Liqueurs fiats; Huile de Provence et de StcLuce; Vinaigres pour la table et pour Ja foilttte; Moutarde, Capres, Anehois de Marseilte etc.

L. F. Grafin , sur la place N ro . "o.

Doniesienie Handluwe. P łynny świeży kawiar otrzyma! Kupie'c Pe.skaty. , Doniesienie. Handlowe. Przedniego rumu Jamaikskiego, Lewanckiey kawy, Chińskiey herbat y, Angielskiey cyny, Angielskiey gleyty, .Szczecińskiego dubeltowego piwa, trzciny do wyplata nia krzesełek, Amerykańskich, cygarów , i wszelkiego gatunku towarów materyalnych, dostać można w domu Po-Tobiaszewskim w rynku podNrm 47 u J. H. ' T. Munh.

"UVVIAD U" MI£ NIE I Na dniu 3cim b. Stywmia zapadł w tuteyszym TrybuHale Cywilnym wyrok między Józefem Zakrzewskim wNielęgowie mieszkaiącym Powodem, a Anną. z Starzeńskich owdowiała, Zakrzewską A dóbr Osiek Panią dożywotnią Pozwaną i przypozwanym przez Powoda Karolem Zakrzewskim, wOsieku zainieszkałtmi, W treści: Trybunał Cywilny I. Instancyi Departamentu Poznańskiego Wydziału II.

po wysłuchaniu sporów stron nasamprzód co do accessorium z strony Pozwaney wdowy Zakrzewskiey uczynionego, zważywszy, ie według art. 557 K. P. wolno areszlować Summy i effekta Dłużnika swego w ręku 3go znayduiące się, lub zakładać oppozycyą przeciw ich wydaniu. Powód, iak akt aresztu z dnia 18. Listopada igi6 r. naucza, przyaresztował quaestion. sążnie u samey P o z w a n e y Anny Z Starzeńsktcli Zekrzewskity wdowy i Karola Zakrzewskiego, a zatem quatst. sążnie gdy w ręku czyli posiadaniu Pozwaney Anny Zukrzewskiey i Karola Zakrzewskiego, znayduią się, i nie sa dotąd w ręku trzeciego, aresztowi podlegać nitmogą. Przepisy art. 826 i 827. K. P. niezmieniaią bynaymniey zasady art. 557 etc. obiętey. Aieszt więc quaestioilis, gdy z przepisami prawa nitzgadza się, niemoże bydź utrzymanym i raczey Trybunał uchyliwszy areszt przez Powoda na 239 sążni na boru Osieckim ubitych, "dnia 18- Listopada 1816 r, założony, tegoż Powoda zska;gą wyiey wystosowaną oddala, i na niego koszia kładzie, z których Sądowe etc. (podp.) Joneman. JBrodziszewski, Pisaiz Wydziałowy.

Zalecamy 1 rozkazuiemy etc.

a z czego wynika, iż zagrożonych ostrzeżeniem Powoda pod dniem 29. Października r. z. ig 16.

W dodatku do gazety Poznańskiey N ro 8 umieeczonem, iuż od wszelkiey obawy w względzie zakapowania nadał sążni brzozowych w boru Osieckim uwolniwszy, wyrok powyższy staie się podpisaney zasadą do uwiadomienia chęć Łupną drzewa tego maiących, iż zwolney ręki iait, zawsze dawniey sprzedawać się tam znowutoż drzewo będzie. - Działo się w Osi« ku dnia u. Stycznia 1817 roku. Anna Z Starzeńskich Zakrzewiła, D ó b r O s i e k P a ni do żyw otnia.

Mieszkanie do wynajęcia. Pad Nrem 47 w rynku sa do wynaigcia spokoyney familii trzy pokoie z piwnica iku.bnia., a to od vVieikiey Nocy r. b. O bliższych warunkacn dowiedzieć sig można w teyźe kamienicy na dole w kramie materyałowym. WIM, , . , , . ,.! irnul innu, , . , . , ,,-III» ........41. 1 · · MWM ID ID M ID H Sprzedanie kamienicy.

Kamienica tu w Poznaniu w rynku pod Nrem 64 położona, do 6uk.cessorow po niegdy ww.

Jasińskich naitźąea, dnia 24. Stycznia roku bieżącego zrań a o godzinie isdynauey przez N otaryusza Gierscłiu w kancellaryi ifg< tu przy ulicy Wilhelrm wskiey poa Ni tm 17& bjjda> cey, gdzie 1 o kondycyach przedazy zamtormować sif można, droga dvbiow.iney hcyucyi naywigcey daiAcemu publicznie bprJIeaaII A będzie. P o z n a ń dnia 6. Stycznia 1817.

Sukccssorowe po niegdy JI W. Jasińskich.

Ostrzeżenie. Gdy Jaśnie Wielmożnemu Miko ta iowi Hrabi Midiyńskiemu, w BasjKowie Powiatu Krotoszyńskiego w Departamencie i W.

Xtejtwie Poznańskiem zamieś, kaiemu, przypadkiem zaginał wexel na 500 Talarów przez Bankiera l. eiget 1 synów w Wrocławiu dla Jw. Mielźynskiego wystawiony, przeto ostrzega 1 uwiadomią się Szanowna Publiczność, iż ktokolwiek by wexel pom eniony posiadać mógł, z takowego, oprócz J W. Mikołaia Hrabi AhelżAtiskugo, uźyrfcować prawa niema. Dan wBajzkowie dnia 2. Stycznia 1817. Franc. Sernpolowski, Sekretarz J W. Hrabi Alulźyńskiego.

Uhradzibiie rzeczY. W nocy z dnia . m. b.

uszedł podpisanemu woźnica imieniem JozeJ z dwoma końmi, to lest: klacz gimda mała łat 4. n3U1;. ca z łysina biała na czele, druga także klacz ia>nogniada lat 5 IIIa:o;ea bej źadnty ed.many, zabrawszy z sob? ttofIl K z pościelą i sukniami, tuazieź sjkatułkf z rożnemi ruchomościami. Rzeczony w. źnica miał na sobie Surdut sieraczkowy z kołnierzem pasowym 1 g izikaau Nręto 12 oznaczonemi U:>raszim kaźdAo'- ..Iw ev, sźeby spostrzegłszy gdzie tego czło>yieia, pizytr-.yniał one. goź 1 pod straże tu do Poznania n * Srodkę pod N rem 64. Ul; domu Minkiewicza odesłał, pe5lrIIy:III bj dąc zwro: snij kosnów podietyeti i wynagrodzenia pizynakźnego, Poznan dnia 10. Stycznia 10 17. Go I ań i ki.