Wielkiego J J fi & I H ł Xiestwa

Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1817.02.19 Nr15

POZNANSKIEGO

Nro. i5.

- ,w Srodę dnia 19.

Liuegoi 8» 7*o B W I E S C Z E N I E.

Jego Królewska Mość, w $. i5tyrn wydanego pod dniem 9. Listopada r. ZA Patentu wzglądem przywrócenia praw Pruskich, zastrzegł sobie oznaczenie osobnem urządzeniem sposobu, w iakim Ustawa z dnia 14. Września r. 1811. tycząca się stosunków między dziedzicami dóbr ziemskich a włościanami, niemniey bliższe rzeczoney Ustawy obiaśnienie z dnia 29. Maia z. r. z należyta na prawa wszystkich interessowanych osób względnością, w Wielkiem Xigstwie Poznańskiem zastósowanemi bydź T a :Q . Zastrzeżenie to, ku podziwieniu moiemu, wznieciło obawy, które sam dodatek: Z należYtą na prawa wSzYstkich interessowanych osób względnością} całkiem zniweczyć był powinien. Któż z nas nie czuie owe y uciazliwey do ustawicznych wyręczeń prowadzącej' opieki, którA nad włościanami w dobrach naszych brać na siebie zniewoleni iesteśmy? Któryż światły dóbr posiadacz mógłby tey liczney klasie mieszkańców, zazdroszcić samodzielności, z którey sam iest naybliźszym do ciągnienia pierwszych korzyści, a która iedynie tylko iest zdolna postawić tychże mieszkańców w stanie ponoszenia wspólnych ciężarów krajowych. Ze takowe- stosunki niemoga_ bydź. dziełem nagłego rozkazu, lecz iedynie przyszłym światłych rozporządzeń owocem, iest rzecz- równie naturalna, iak pd Królewskiego Rządu Pruskiego ze wszech miar uznana Upoważniony iestem od naywyzszey władzy do oświadczenia, iz tenże &zld względem wspomnionych rozporządzeń, -- przed wydaniem zastrzeżonego w Patencie z dnia 9. Listopada r. z. urządzenia - z światłemi a interessowanemi do tego członkami narodu znieść sig umyślił. Berlin dnia 29. Stycznia 1817.

N aczelny Prezes Wielkiego Xicstwa Poznańskiego, Z er boni di Sposetti.

< .. _ H _ _ A _ X II A _ Y * * n * n I' nn ,

, - · · - W n......' n n ..... .11 11 .,. ..

1 -,.. .111... . . . . . .". i , .,. _ 1 A _ . _ _ II A

.!.. !,o B W l E S C Z E N I E. Odw-ołuiac się na dyspczycyą naszą z dnia 2. z. m. w Dzienniku urzfdowym N ro 2 umiesczona, postanawiamy iescze dodatkowo: iź podróżni z okolic w których powietrze panować zdaie się przybywałby, a atestami zdrowia albo rossyiskiemi albo ausrryackiemi nieopatrzeni, z odzieżą swą i wszy. »tkiemi przy sobie maiącerai rzeczami czysczeniu poddać sie muszą, końcem czego Fizycy Powiatów nad granicą położonych, pod dniem dzbieyszem osobną odebrali Instrukcyą iak sobie w tey mierze postępować maią. Zalecamy więc wszystkim Komorom i Przykomorkom Celnym, iako też Władzom Policy inym po-miastach i wsiach nad granicą sytuowanych, aby się w zdarzonym prjjpadku w skutek powyższego ptjstanowienis albo dp właściwego Fizyka Powiatowego, albo też .do Lekarza, któremu rzeczone czysczenie przez Fizyka polecone zostało, udały sig, gdyby tenże Fizyk w mieyscach wpustu do kraiu zaraz niemogł bydź przytomny. Poznań dnia 5. Lutego 1817.

Rrólews.ko-Piuska Regencya I.

Z Warszawy dnia 22. Lutego.

W niedzielę, dnia.n;., Towarzystwo KróL %Varez. Przyiaciół Nauk miało posiedzenie «entralne. Nim urzędownie na przyszłem pubhczem poaiedzeniu ogłosi Prezes wybór nowych różnego stopnia członków, poważa.n;ay się donieść, iź dnia tego obrano honorowymi członkami JW. Ignacego Sobolew s k i e g o , Ministra Sekretarza Stanu Króle« stwa Polskiego, iJW" N o wo sile owa; a ezłonkiem Korrespondentein, JPana S t e r fi, Izraelitę, jodem z Hrubieszowa w Polfc e, wynalazcę dwóch machin: iedney odbywaiącey cztery działania arytmetyczne; drugiey, słuźącey do wyciągania pierwiastków łwadratowych, nawet z ułomkami. Pracuie en teraz nad machina maiącą połączyć obu tamtych działania. v Cia łoś. p. JW. H rab i O s t rów e k i« g o , Prezesa Senatu wyprowadzono dnia 8- b. mca 4<3 kościoła S. Krzyża z wszelka, okazałościąreligiyną i światowa,. Szły naprzód sieroty Szpitala Dzieciątka JeziiSj daJey cechy z chorągwiami, a za niemi liczne Duchowieństwa zakonne i świeckie. Wyprowadzał zaś JW, J S . K o ż m i a n, Infułat Zamoyski. Czcząc Jego Cesarzewicowska Mość W. Xiążę Konet antycnoty i obywatelstwoO strowekiego za życia, raczył okazać cztść dla niego i po zgonie onegoż, idąc pieszo za karawanem wiozącym szanowne zwłoki tego moźa aż do kościoła, na czele Senatorów, Ministrów, Radców Stanu, Generałowi t. d., i pomagaiąc do złożenia trumny na katafalku. Po przemowie, mianey przez JW, J ul i i a n a N iemcewicza, Sekretarza Senatu, i odśpiewaniu zwykłych modłitew kościelnych, powieziono ciało zmarłego Prezesa Senatu do maiętności iege N a d a r z y n a, gdzie wgrsbie tamecznego kościoło będzie nazawsze spoczywało. -. Dnia tego żadnych widowisk publicznych, me było* usługę dla cierpiącey ludzkości łożoną zwykł cenIC, dowodzi świeży J. C. K. Mci reskrypt w odezwie głównego Sztabu Jego Ceearzowkowskiey Mci W. X. JI. do JW. Kommendania stolicy Generał-Majora i Kawalera Lewickiego wydany, którym Doktora Medycyny Zygmunta Kosen b erga w tuteyszey stolicy wolno prakiykuiącego, za gorliwe około chorych z woyska J. CI K. Mci w roku i ij i 3 staranie pierścieniem brylantowym sczególnieyszey piękności udarować raczył»

Zadziwia nas, i słusznie, tak łagodna poia roku, iaką teraz marny; tyle zaś iest łagodną, że po ogrodach tuteyszyck zasłonionych od wiatrów domami pąc?ki na niektórych drzewinach iuż się rozwiiać zaczy rraQ. Ale dziwić iescze bardziey powinno, że w kraiach względem naszego północnymi również (w stosunku ich położenia) iest teraznieysza pora loku łagodną, a do tego mokrą tak, iż się gospodarze lękaią, aby im zasiewy iesienne sie pogniły, Dowiaduiemy się od przybyłych świeżo z P e t e r s b u r g a, że tarn także w połowie Stycznia były dni, w których ciepłomierz po 2 i 3 stopnie ciepła okazywał, a dnia 14. była kilkugodzinna ulewa.

Z Krakowa dnia f Lu leg o.

Według uczynionego tu spisu ubogich.., iest ich przeszło 4.00V Z tych, przeszło 100 młodych i zdrowych oddalono, a z 3,00 k.ałeków i niedołężnych wyłączono 6-6. babek i umiesczpoo w Szpitalu S. Ducha, którym Towarzystwo Dobroczynności daie codziennie p» &r, 10. w zasiłku; resztę X3$, a3 { płci oboity, osadzono w 1 6stu salach kosaar zamkowych na ogólny szpital przeznaczonych; poczem żebraniny w całym Krakowie zabrocionc.

Z Wiednia dnia 1. Łntegb* Donoszą z K l a g e n fu r t u pod dniem iHjji b. m. iż «iiedawno wieziono tamtędy Pułkownika Ol i ni, a wkrótce potem'Generała Pi» gna telli, pod mocną strażą do twierdzy J os e p lis t a d t.

Od Menu dnia 30. Stycznia.

Zdaie się, iż była Królowa Hiszpański, małżonka Jozefa Bo napartego, chce długi czas bawić w Fr a n kf o r c i e, bo kazała przyzwoity dla siebie dom, kupić. Prowadzi @na bardzo spokoyne i prywatne życie- trudni się wychowaniem dwóch córek swoich» z których starsza ma Jat 16, a młodsza 15; uczy ich sama przez kilka godzin codzień ry« sować i malować, w czem wielce doskonała, Widać ie często razem z matką na przechadzkach, widowiskach teatralnych i koncertach; lecz nigdy nie bywaią na balach» Ubieraią się skromnie, ale gustownie.

Z Menachium dnia 6. Ltiteg9.

Jego Krolewicowska Mość Następca tron« pierwszy raz wczoray po swey chorobie wyieźdiał. Minister stanu Hrabia M o n t g e l a s otrzymał żądane uwolnienie od sprawowanego dotąd urzędu. Z powodu oddalenia się tego» znakomitego męża od styru spraw kraiowycłs dla słabości zdrowia, wydał N. Król pod dniem, agirn b. m, rozporządzenie, stanowiące nowy skład naywyższych władz kraiowycb, którs się dotąd w osobie wychodzącego zusług Królewskich Ministra ied-noczyły. Naywyższ% władzę, wykonawczą stanowić odtąd będzie całe grono Ministrów stanu, złożone zpiąciu odrębnych Ministerstw: 1) z-Minieterstwa domu i s-praw zagranicznych; 2) Sprawiedliwością 3) spraw wewnętrznych; 4) przychodów; 5) woyska. Rada stanu tworzy naywyższą władze poradczą. Każde zjeii» @dclzicloyck Ministerstw »kładą sie, z Ministra»

GeneraWgo Dyrektora, z potrzcbney liczby Radzców Ministerialnych, z głównego Sekretarza i kancellaryi. - Rada stanu składa się z Ministrów i fcażdocześnego Polnego Marszałka w znaczeniu Ministra, z Geaeralnych Dyrektorów Ministerialnych, z Radców etanu wydziałowych, z głównego Sekretarza. Je· ztli niebędzie iadnego Polnego Marszałka w kraiu, naówczas mianowany wyraznie czynny Generał zaymuie iego mieysre. Jeżeli niebędzie mianowanego wyraźnie Prezesa Rady stanu, który w tym przypadku ma stopień Ministrów, naówczas starszeństwo to należy dc pierwszego z grona Ministrów. -. Król i Krolewic N astępca tron u przytomni sa radzie stanu, skoro ważność przedmiotu wymagać tego będzie. - Królestwo podzielone będzie na ośm powiatów włącznie z kraiem Nadieńskim. -- Naywyźszą władzę sądowniczą stanowi-ć będzie w każdym powiecie Sąd Appelacyiny, a dla całego państwa N aywyższy Sąd Appełlacyiny. - Każdego roku zwoływaną będzie w powiatach rada ziemiańska, ażeby dała swe zdanie o przedmiotach ustawodawstwa, które iey przez Radę stanu wskazane będą. - Ministrem domu i spraw zewnętrznych mianowany iest Hrabia Aloyzy R e c h b e r g, dotychczasowy Minister przy e Y m i e Związku Niemieckiego; Ministrem Sprawiedliwości Hrabia Reigersberg; Ministrem spraw wewnętrznych Hrabia T h li r - heim-, Ministrem Przychodów Baron L erc h e n fe l d , detąd Generalny Kommissarz w Wi T zburgu; Ministrem woyny Generał Hrabia T r i v a. Wszyscy nowo mianewani członkowie Ministerstwa stanu i Rady stanu mzęouią tymczasowym sposobem aż do następnego roku administracyinego i pobieraią do owego terminu tę płacę, iaką teraz maią. , KrólJmć pozostawuiąc Hrabiego Mo ntgelas przy iego dotądczasowyrn stopniu, wyznaczył 'tau 30,000 Złł. roczniey pensyi, i zastrzegł sobie radę iego w nadzwyczaynych wydarzeniach.

Ośmnastoletnie posługi Ministra Hrabiego M o n t g e l a s zostawać będą w trwałey pamięci każdego Bawarczyka. Miał on wczoray zasczyt ieść obiad u N. Króla w gabinecie.

Z Włoch dnia 23. Stycznia.

w porcie Ci v i t a - Ve c c h i a wsiadło kil. Łu Jezuitów na okręt Hiszpański dla poplynienia do H i s z p a n i i, Także Franciszka« nie udaią się do A m e ryk i dla opowiadania tamże ewanielii. Podług wiadomości z C a gl i a ri, przybyło tam kilku znacznych Hiszpanów, których-. iak słychać - wypędzono z M a d r y t u z powodu iakiegoś przedsięwzięcia przeciw twierdzy Ce u ta. Chcą się udać do państw Papiezkich do Króla Karola IV. Wystawianie nowego teatru S t. C ario w N e a p o l u kosztowało 400,000 dukatów.

Z Paryża dnia 4. Lutego.

Ustanowiona kommissya przezdwory Francuski i Hiszpański, z okoliczności rosczeń Osiadłych we F r a n c y i Hiszpanów i nawzaiem, rozpoczęła swe prace. Składa się z sześciu Kommissarzów, 3. Hiszpanów, Parga, M a c h a d o i S a l m o n, i 3. Francuzów, Mounier, Beseieres i Fumeron.

N a wczoraysze posiedzenie Izby Deputo« wanych przybył W. Kanclerz pieczęci, Mi- · nistrowie przychodów, spraw wewnętrznych '. i 4, Radcy stanu. Pitrwszy Baron P a s q ui er, przełożył Izbie dwa proiekta do prawa, , przerobione przez Ministrów i Radę stanu, stosownie do proponowanych przez Izbę od- · mian. Pierwszy tyzy się właściwości J Izby Parów w sprawach sądowych i organizacyi oneyźe iako nawyźszey władzy sądo- ' wniczey. D r u g i tyczący się odpowiedzialności Ministrów, iest w ścisłym związku z pierwszym, kiedy Ministrowie tylko przez Izbę Depu towanyih oskarżanymi, a przez Izbę Parów sądzonymi bydź mogą.

budżetem.

Z Bruxelli dnia 20". Stycznia.

Odbywa sie, osobliwsza sądowa sprawa w An t w e r p i i. Kroi darował mieszkańcom Wat e r ł o o i innych okolic przez woynę uszkodzonych, 500 sztuk bydła, zktórych każde warto było 200 złotychHełlenderskich. Ludzie użyci do pędzenia tego tłustego bydła odmienili ie na ch ude, którego sztukę ledwo 40. złotych ceniono. Cechę dano taką, uka była na prawdziwem bydle. Ciekawy iest wyrok w tey sprawie.

Z Londynu dnia 1. Lutego.

(Dokończenie prz< rwanych w prźeszłey gazecie wiadomości Parlamentowych.) Do niższey Izby przybył dnia 29. Lord C o c h r a n e, i podał między inne mi prośbę miasta B r i s t o l, podpisaną, iak oświadczył, przez 50,700 tamecznych i ościennych mieszkańców. Ządaią oni odmiany Parlamentu i ograniczeń. , Rezdawanie zupy Rumfordskiey nie iest dostatecznym w czasie, gdzie przy skąpym zarobku połowę oneyże ludziom przez podatki wydzieraią. Zaczął teraz Lord C o c h r a n e czytać ułożoną w estrych wyrazach prośbę. Powstało szemranie, a mówca wezwał go do porządku, gdy nie iest we zwyczaiu, odczytywać prośby, lerz tylko główną przełożywszy osnowę, resztę rozstrzygnieniu Izby zostawić. Lord C o c h r a n e odpowiedział na t o, iż dla tego zaczął sam czytać prośbę, ponieważ Sekretarz przedstawia ie często tak słabym głosem, iż go nikt zrozumieć niemoże. Kiedy więc inaczey bydź niemoże, to niech Sekretarz odczyta tę prośbę tak głośno, iżby ią cały L o n d y n mógł słyszeć. W B r i s t o l - mówił daley Lord C . - poszło wszystko w porządku na ostatniem zgromadzeniu ludu. Na zgromadzeniu w S p afield» dopuścili się bezprawiów niektórzy ludzie, o iaŁlcli we wszystkich innych kratach nie trudno. Zgromadzenie to składało się naywięcey z biednych maytków, którym dano odj.rawę, podizss kiedy żołnierzy w tak wielkiej utrzymano liczbie. Mówca wezwał powtórnie Lorda C o c h r a n e do porząrlku, z dodaniem, iż niepowinien występować z rzeczami, które tu wcale nie należą. Potem odczytał Sekret-rz prośbę. Prośba ta, rzekł Pan Davis, iest po naywiększeyczęśi dziełem kobiet i dzieci, nie zaś setoey nawet części mieszkańców Bri 81 olu. Złożono nareszcie prośbę na stołe. Lord C oc hr a n e podał iescze więcey próśb innych mmeyszych miast, których iako gorszących nie przjiętó. Teraz powrócono do rozprawiania względem adressu dziękczynnego za mowę Królewską. Chinitbną byłoby rzeczą, - słowa P ana C u T wen - chcieć porównywać podłą chołotę Spaheld"'ką z ludem Angielskim. (Słuchaycie! słuchaycie!) Z tern wszystkiem piszę się chętnie za wszelką rozumną odmianą. - Pan B r o u g h a m powiedział, iż wśród obecnych okoliczności ta iest naylepeza droga, ażeby ustanowić Kommissyą końcem zgłębienia stanu narodu. P an C a n n i n g: N ie pierwszy to raz znay.

duiemy się w przykrem położeniu, a od rozstrzygnienia dziśieyszey nocy zależyć bę dzie, czyli zechcemy złożyć u stopni tronu adresr, z wyrażeniem chęci, iż go"'iależycie wspierać będziemy, lub nie. (Słuchaycie! słuchaycie!) Jakaż w ogóle zdań zachodzi różnica? Ministrowie chcą iescze dokładniey roztrząsnąć stan wydatków i przychodów, i zaprowadzić iakie można ograniczenia, a Panowie z przeciwney strony źądaią Kommissyi, któraby się zaięła roztrząśuieniem stanu narodu. Nie sąż obydwie strony w iedney i tey samey rzeczy na iedney drodze? (Słuchaycie! słuchaycie!) Panowie z przeciwney strony rozumieią, iżsami tylko tzuią nędzę kraiu, i że rząd zupełnie iest na to oboiętnym. Lecz ia zapewnić mogę, iż TZ"'d daleko więeey o tern myśli, I daleko sczerzey zaymuie się położeniem rzeczy, at iźeii l udzie, którzyby się radzi tera» @kazali czułymi i grali przytćm iakową rolę.

(Słuch3ycife! slucheycie!) Wielkie zaiste trudności, z którtmi nam dziś walczyć przychodzi; altć są wszelkie widoki i śrudki do pokonania onychże. Przy zmniejszeniu woy6Ka niarząd przed oczy ma główny przedmiot, toiesi bezpieczeństwo państwa. (Powszechny oklask.) Podaiąc na niebezpieczeństwo kolonie przvZ słabe osady, wiemy co na zgubę narażamy, bkkolwiek drogą iest cena; podaiąc zaś na sztych konstytucyą, bezpieczeństwo państwa, pusczamy ie na zgubną cenę;, ltórey nam nic a nic wynadgrodzić nie może. (N ieograniczony oklask.) Po woynie Aiucrykańskiey nałożono podatek woienny dla zniesienia ciężarów j a dziś w pierwszym roku po ukończoney woynie uchylono prawie czwartą część podatku woiennego, a w drugim roku nierayślą Ministrowie o żadnych nowych daninach. (Słuchaycief słuchayiieT ze wszech »tron.) Nie przeczę temu, iż w Sp afie 1 de »aywięeey było uwiedzionego ludu; ale przecież miał przy sobie wóz z amuoieyą i troyfarbneini banderami; byłyź to potrzebne narzędzia do wyjednania odmiany Parlamentu? (Głośny oklask i śmiech.) Lud.de, o których napomyka mowa Królewska, są zwodzicielami ludu, złego charakteru i zakamieniałego s e r«, co swoich biedę cierpiących słuchaczów ehciwemi chwały zamiarami podburzaią tło buntu, co ich z06tawiaią pod gołem niebem wśród naynieznośnieyszey słoty, a sami śpieszą do zbytków domowych, brzydząc się litością i zmiłowaniem, iak naywiększym wy. etępkiem. Żadna odmiana Parlamente w a stać się dziś może dobroczynną dla ludu. Gdyby się o niey wsczęła mowa, tedy naydzieJnieyszych znaydzfe przeciwników, Oby inne kraie, mniey obeznane zprawdziw«mi zasadami wolności; wzięły_ za wzór na:szę konstytueyą-, dla poprawienia swoich PO« dług oncyże. N asza dogodną itst dla wszystkich naszych praw i potrzeb. Konstytucya J nie ma bydź narzędziem w rękach l ud u, lecz stróżem praw iego. Zniknęłaby Koustyttrcyz Brytańska ze wszysikiemi iey błngosławieir- 1 etwami, skorobyśmy ią odmienić chcieli. Pozostalibyśmy Anglią, lecz nie tą Anglią, · która była w stanie oswobodzić E u - re p ę i potlurnić iey nieprzyiaciela. (Głośny powtórzony oklask.) Przeciw wszelkim podoboyqi teoryom i uroionym polepszeniom, według przemożenia mego oświadczać się będę. (*JUchaycie ! słuchajcie!) Znamy dobrze zamiary tych wilków w baranich skórach, co to udaia, tak świątobliwych, tak tkliwych i bogoboynych Judzi; lecz potrafierny dla dobra kraiu działaś należycie przeciwko onyrnźe. Wystawiaią oni ostatnie lat so iako straszliwą epokę klęsk i niesczęścia, a przecie wzniosłaż się B ryt snia kiedy na wyższy stopień, konstytucya iey byłaź kiedy lepiey bronioną? Jeżeli się Izba pokaże cierpliwym barankiem, wnet zostanie dosczętnie ostrzyżoną i połkniętą,Zgubiła się F r a n c ya, ponieważ pierwsze znamiona niepokoiów i zamachy ludzi chciwych sławy za rzecz błahą poczytywano. Czegóż szukaią Reformatorowie ? Wykaznie to w dostatecznym światłe drukowany plan towa. rzystwa S p e n c e a n , Według myśli tego planu cały kray neleży do ludu. Powinien bydź między niego podzielonym iak wszelka własność. Refoimatorowie staliby się niezawodnie pierwszemi układów swoich ofiarami; ale przytem pogrążyliby i kray w niesczę,SCIU. Zgasł płomień woienny; lecz słonie nżś doszło iescze swego południka. Niedo« puśćmy, ażeby łotry i mordercy korzystali z zorzy zaranney. Wszystko, co nam czy. nić wypada, zależy na tern, ażebyśmy przez nieiakiczas cierpliwie wszystko znosili; ażebyśmy stary dobry Angielski h umor zachowali i na wszelkie czcze układy głuchemi byli; posiedzeń Parlamentowych z ukontentowaniem zwróciemy wzrok nasz na czarne straszydła, które nas przy rozpoczęciu onychie ustraszyć chciały. Gdyby zaś zdrugiey strony było zamiarem, przenieść rząd w inne ręce, to iest zrządzić odmianę Ministrów, w tym przypadku nie myślę zazdroszcić takowego spadku; lecz iakimkolwiek mógłby bydź rząd i Ministerium, konstytucya nasza nayświęciey zachowaną bydź powinna. (Głośny powtarzany oklask). Po tey godney uwagi mowie Pana Carinii] g, która trwała od godziny t i. wieczorney do a. ranney, chciał iescze Lord Co eh ranę zrobić dodatek względem odmiany Parlamentu, leczniczego tiiewskorał. Pierwiastkowy adrea podziękowania Xiążęciu Regentowi przyięty został w 264 przeciw l i a głosom, a Izba rozeszła się o godzinie 3. ranney.

Wczoray przyimował Xiążę Regent w Kar l t o n h o u s e na tronie adressa podziękowania obydwóch Izb. Wieie nayznakowirszych osób ziechało się także do dworu z powinszowaniem.

Dziennik Morning Chronicie podaie wniosek, ażeby dla pesiadaiących nieczynne a zyskowne urzędy przepisano osobny ubiór, podobny do tego, iaki noszą ubodzy kosztem kraiowym utrzymywani, z blachami na piersi ach, ale złotemi, i inaiąeemi napis: Nie dla was owieczki wełnę nosicie. Ma bydź im takie wolno nie obrzynać paznokci u rAk, a to na znak, iż nic nie robią.

Rozmaite wiadomości.

Pan Reiche mieszkaiący we wsi Gelenau niedaleko A n n a b e r g a, umieścił w gazecie Lipskiey tkliwy obraa okrppney nę

dzy tamecznych mieszkańców, fctórzy na tydzień 16, a często nawet . srebrnych groszy zarabiają, lube przynaymniey za 1. talar samego chleba do iycia potrjJIb'rra. Miesczą się po 16 i io wciasney izdebce liche y chaty, i wyglądaią nakształt trupów. Jest w tey wsi 150 ludzi, którzy prawie co noc idą spać zgłodniali. Nie raz się zdarzyło, iż biedna matka liczne y rodziny poszła na kradzież de sąsiedzkiego dworu, i z koryt w chlewie wzięła zmarzłe kartofle, dla nakarmienia zgłodniałych dziatek.

Pewnego biednego kramarza Londyńskiego spotkało dnia 19. Stycznia r. b. osobliwsze arzęście. W małym swoim sklepiku pogonił się za szczurem, który uciekał do swoiey iamy, a gdy tam wpadał, kramarz uderzy? kilem w ścianę. Odleciał zaraz mur, i wysypało się złoto; było wszystkiego 550 gwćneów. Skarb ten musiał oddawna bydź schowany, bo przodkowie owego kramarza blisko 100 lat ten dom posiadali.

Jedno z pism publicznych Angielskick umieściło następuiący obraz małżeński w L o rady nie rofcu 1816. Zon, które mężów swoich porzuciły, było 1 *39; mężów, którzy A o n y porzucili, 2348 ; małżeństw sądownie rozwiedzionych 4175; małżeństw otwarcie z sobą kłucących się 17,545; małżeństw ijiących w taiemnem nieporozumieniu 15,479; małżeństw zupełnie dla siebie eboiętnych, 55,240; małżeństw poczytywanych za sczę,śliwe, 3175 ; małżeństw na pozór sczęśli. wych, 127; małżeństw istotnie sczęśliwych, )J;8i ogółem 96,834.

Czytamy w pewnem publicznem plsmle Niemieckiem, iż leraźnieysza ludność całey ziemi wynosi 1000 millionów dusz to iest , , 170 roillionów wEuropiej 550 millionów wAz y i, «50 millionów w Afryc e, i 13» okuło 17 A millioriow Chrześeiian, i 160 millionow Macbonittanów, 9 millionów Żydów, a 650 miilionow pogan.

Pan S t u a r t , lekarz Angielski, chciał dóyść poiywney własności cukru, i przez cały miesiąc iadł sam tylko cukier; lecz dłuźey nie mógł wytrzymać; osłabł» oczy mu zapadły, a na twarzy pokazały się czerwone i białe plamy, które bliski wrzód oznaczały; umarł wkrótce po swoiem doświadczeniu. Toż sarno potwierdza rozprawa czytana na publiczneui posiedzeniu Królewskiey akademii w Paryżu.

Xiążę Lotaryńskt- Lamb e s c, który się z Xięźuą Ci ollo red o wdowa" z domu Hrabianką C r e n n e v i i i e, oienił, rozstał się 2 nią raptownie na zawsze, i myśli udać się 00 dóbr swoich w P o l s c e .

Jedno z pism publicznych Niemieckich twierdzi, iż Król Francuzki iest dzisiay iednym z naybogatszycb Monarchów Eurepeyskich; nadzwyczayne bowiem prywatne dobra ekonomiczne, które B o n a p a r t e otworzył z niesprzedanyck dóbr narodowychA są uważane za- własność Króla. Dla tego to ńiechcą we F r a n c y! czynić odmiany w tey mIerze. ·

Pan Piazza umieścił w pewnym; dzienniku N eapolitanskim rozprawę o przyczynach utraty wzroku, czego uczeni ludzie deświadezaią. Przypisuie to białości papieru, i radzi, aby robiono zielonawy papier do pisania i drukowania.

Zaraza w M u l ta n a c h tak się szerzy, i£ w Październiku r. z. mało było miast i okolic, do którychby nie zawitała, a w Listopadzie wszędzie doszła, i w J a s a c h okropną sprawiła klęskę. Przy końcu Grudni» wszyscy Konsulotvie zagraniczni pozamykali tam swe domy, i wszelkie towarzyskie związki zerwano. Wołoszczyzna wolna i«. scze była od tego oiesczęścia.

Odkryty sekret lf22ebawodnego wygubienia pluskiew. Lubo ochędóstwo iest na-yskutecznieyszym środtdem wynisczenia wszelkich gatunków 10bactwa człowiekowi w pomieszkaniu iego dokuczaiącego, przecież iedoak są pomiędzy niemi tak uporczywe, że pozbyć się ich trudno, do których rzędu pluskwy sczegól. iey należą. Sczęściem przypadek odkrył główna na nie truciznę , kwint bzowy (fios sambuci) ieBt dla nich arszenikiem, z którym przy zwykłym ochędóstwie tak postąpić należy: Wtź bzowego kwiatu suchego, nasyp go na zarzucę się węgle» nakadź nim, łóżka, meble i całe pomieszkanie tak mocno, aby dym we wszystkie wszedł szpary, w których pluskwy miescić się mogą, pe wtórz to kilka razy, a możesz bydź pewien, że wszystkie codo iedney wyginą. (Z gaz. Wieysiuey.)

Sp r o stów unie. Autor dzieła Architektury, w II. toinach, maiąc sobie przez RedakcyA W. JPana Kapitana Kado wykazana omyłkę na ker.

31. Rozd. o miarach wwitr. 1. ma honor upmszać wszystkich posiadaijcych to dzieło, żeby po słowach iest to, wpisali na górze polowa, a do słowa szerokość dodali i. Bydź albowiem powinno iest to polowa szerokości.

W kamienicy moiey świeżo wyreperowaney w rynku pod N rem 56. iest od Wielkiey- N ocy pierwsze lub drugie piętro do wynaiecia, Poznań dnia 18. Lutego 1817.

/. Heinrich.

Dodatek.